Σ. ΛΑΜΠΡΙΝΙΔΗΣ: Σας ευχαριστώ κύριε Πρόεδρε, σας ευχαριστώ κύριε Υπουργέ Εξωτερικών για αυτή την υπέροχη φιλοξενία που μας επιφυλάξετε και ιδιαίτερα για την Προεδρία που ασκήσατε στο πλαίσιο της Διαδικασίας Συνεργασίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Θέσατε ως στόχο την επικέντρωση των προσπαθειών στην ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής μας και πετύχατε μέσω αυτής της προσέγγισης μια εκ νέου επικέντρωση των προσπαθειών μας σε ένα αριθμό ζητημάτων τα οποία πρέπει να συζητηθούν, μια συζήτηση που δεν έχουμε κάνει μέχρι σήμερα. Επιτρέψτε μου επίσης να συγχαρώ τον Πρόεδρο της Σερβίας για την ανάληψη της Προεδρίας εφεξής, και να ευχηθώ σε όλους κάθε επιτυχία, γιατί έχουμε πολύ δουλειά μπροστά μας.
Αγαπητοί φίλοι, η Ευρώπη σήμερα βρίσκεται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι, ένα σταυροδρόμι όχι τόσο πολιτικών, κατά την άποψή μου, όσο αξιών. Κάποιες θεμελιώδεις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση τα τελευταία χρόνια. Μεταξύ αυτών των αξιών είναι η ευθύνη: η ευθύνη κάποιων χωρών απέναντι στους εταίρους τους στην ΕΕ και στις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο των Συνθηκών. Και μια άλλη αξία που τίθεται υπό αμφισβήτηση σήμερα και η οποία συμπίπτει με την πρώτη είναι η αξία της αλληλεγγύης, μια θεμελιώδης αξία πάνω στην οποία εδράζεται το οικοδόμημα της ΕΕ.
Τώρα, αυτή η ταυτόχρονη αμφισβήτηση θεμελιωδών αξιών έχει γεννήσει, εν μέσω μιας οικονομικής κρίσης, ένα κίνδυνο που εμείς στην Νοτιοανατολική Ευρώπη γνωρίζουμε αρκετά καλά από το παρελθόν. Κι αυτός ο κίνδυνος έγκειται στο γεγονός ότι οι λαοί νιώθουν φοβισμένοι απέναντι σε ένα μέλλον που φαντάζει πιο άγνωστο ή πιο ασταθές σε σχέση με μερικά χρόνια πριν. Αυτός ο φόβος τείνει να κάνει τους ανθρώπους να περιχαρακωθούν εντός των συνόρων και των χωρών τους. Από αυτόν τον φόβο γεννάται ο κίνδυνος – και παρατηρούμε αυτό το φαινόμενο σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη – να προκληθούν εκδηλώσεις ακραίου εθνικισμού, αμοιβαίας καχυποψίας, ακόμη και μεταξύ λαών και χωρών που, από θεσμικής και ιστορικής άποψης, διατηρούν αμοιβαίες φιλικές σχέσεις.
Με αυτόν τον κίνδυνο βρίσκεται αντιμέτωπη σήμερα η Ευρώπη. Πιστεύω ότι η Ευρώπη θα βγει από αυτή τη διαδικασία πιο δυνατή. Κι αυτό γιατί η Ευρώπη από μερικές απόψεις εμφανίζεται πολύ ενωμένη την τελευταία δεκαετία. Και θα έλεγα ότι το πιο γνωστό και πιο σημαντικό παράδειγμα είναι εκείνο της Νομισματικής Ένωσης. Αλλά σήμερα βρισκόμαστε εν μέσω αυτής ακριβώς της διαδικασίας οικονομικής ολοκλήρωσης που θα ακολουθούσε τη νομισματική ένωση, κάτι που πολλοί πίστεψαν στην αρχή ότι ήταν απόλυτα αναγκαίο, αλλά δεν έγινε πραγματικότητα. Κι αυτό φυσικά απαιτεί ολοένα και πιο επίπονες προσπάθειες εκ μέρους της πιο ισχυρής, της μεγαλύτερης και με τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία οικονομίας του κόσμου, αν συνυπολογίσουμε όλες τις χώρες που είναι σήμερα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ελπίζω – για αυτό τον σκοπό αγωνιζόμαστε – και τις χώρες τις περιοχής μας που θα γίνουν σύντομα πλήρη μέλη της ΕΕ.
Η Ευρώπη θα βγει από αυτή την κρίση πιο δυνατή. Κατά συνέπεια, υποθέτω ότι το μήνυμα που πρέπει να συγκρατήσουμε όλοι μάς εδώ αλλά και να στείλουμε προς οποιονδήποτε παρακολουθεί τη συνάντησή μας, είναι, όπως το υπογράμμισα και πριν, ότι πρέπει να προσέξουμε αυτές τις ανησυχίες. Αλλά σε καμία περίπτωση κανείς δεν πρέπει να υποθέσει ότι αυτό σημαίνει το τέλος καθώς δεν πρόκειται παρά για την αρχή μια πιο δυνατής Ευρώπης και σε αυτό θα πρέπει να επικεντρωθούμε.
Τώρα, κύριε Πρόεδρε, αυτά ακριβώς τα φαινόμενα φόβου, εθνικισμού και περιχαράκωσης στα εθνικά σύνορα που, κατά κοινή παραδοχή, θεωρούνταν χαρακτηριστικά της περιοχής μας επί δεκαετίες ολόκληρες, συνθέτουν το σημερινό περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε. Τώρα, άραγε, μπορούμε να καθοδηγήσουμε εμείς τους άλλους προκειμένου να επιλύσουν τα ίδια ακριβώς προβλήματα που αντιμετωπίζαμε εμείς στο παρελθόν; Νομίζω πως ναι. Και πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια η περιφερειακή συνεργασία στην Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει ενισχυθεί σε σημαντικό βαθμό. Χαρακτηρίζεται από την περιφερειακή ευθύνη, κάτι που είναι πάρα πολύ σημαντικό, καθώς και από την ευρεία συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών στο σύνολο της διαδικασίας.
Έχουμε επίσης σημειώσει μεγάλη πρόοδο στους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης, της Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών υποθέσεων, της ανάπτυξης του ανθρωπίνου κεφαλαίου, της κοινοβουλευτικής συνεργασίας, αλλά – και πιστεύω ότι υπάρχουν ενδείξεις που συνηγορούν υπέρ αυτού – έχουμε ακόμη μεγάλο έργο να επιτελέσουμε και σε αυτούς τους τομείς επίσης. Το έργο μας δεν έχει ολοκληρωθεί. Και αυτή ακριβώς την πρόκληση θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Προεδρία της Σερβίας.
Επιτρέψτε μου να εστιάσω σε τρία ή τέσσερα σημεία που χρειάζονται σκληρή και συστηματική δουλειά κατά την άποψη της χώρας μου. Δουλειά που θα μας εξασφαλίσει μια σταθερή πορεία στο δρόμο προς την ευρωπαϊκή και ευρω-ατλαντική ολοκλήρωση. Και αυτό είναι προφανές για την Ελλάδα. Τώρα χρειαζόμαστε ένα διάλογο ανοικτό, δημοκρατικό, δομημένο και πολιτικό μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την βελτίωση του πολιτικού και κοινωνικού κλίματος στην περιοχή και την ένταξη στους ευρωπαϊκούς και ευρω-ατλαντικούς θεσμούς. Το έχουμε ανάγκη αυτό.
Το δεύτερο σημείο είναι το εξής: είναι προφανές ότι χρειαζόμαστε σχέσεις καλής γειτονίας. Αυτό έχει ειπωθεί από πολλούς. Και αυτές οι σχέσεις καλής γειτονίας δυστυχώς δεν έχουν ακόμη εδραιωθεί μεταξύ όλων των χωρών της περιοχής και σε όλα τα επίπεδα της κρατικής δραστηριότητας. Διασυνοριακές συρράξεις, δυσπιστία μεταξύ των εθνών, αυξανόμενος εθνικισμός. Αυτά τα φαινόμενα τα βλέπουμε και στα σύνορά μας, το γνωρίζετε, το γνωρίζετε πολύ καλά. Οι χρόνιες διαμάχες μεταξύ γειτόνων πρέπει να επιλυθούν. Έχουμε τη δύναμη να το κάνουμε. Αυτό το λέμε επί δεκαετίες, αλλά πιστεύω ότι τώρα έχουμε την ευκαιρία, εμείς και όλη η Ευρώπη, να διαδραματίσουμε ηγετικό ρόλο δίνοντας το παράδειγμα. Μπορούμε εμείς να μεταλαμπαδεύσουμε την ελπίδα στην υπόλοιπη Ευρώπη, μπορώ να σας διαβεβαιώσω, εγώ προσωπικά αλλά και εξ ονόματος της χώρας μου, ότι δεν θα αποποιηθούμε αυτής της ευθύνης και θα αδράξουμε την ευκαιρία.
Τρίτον, πρέπει να εργαστούμε συντονισμένα και συλλογικά σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Αναμφίβολα, η ενέργεια είναι ένα ζήτημα καίριας σημασίας που πρέπει να συζητήσουμε, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών δικτύων βέβαια, κάτι που συνιστά ένα ζήτημα θεμελιώδους σημασίας για την Ευρώπη και αναμφίβολα είναι ανάγκη να δημιουργηθούν δίκτυα μεταφορών για τη διασύνδεση μεταξύ των χωρών.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα που προέρχεται από προσωπική μου εμπειρία: ήρθα στο Μαυροβούνιο αεροπορικώς από τη Ρουμανία. Έπρεπε να πάρω μια πτήση πολύ νωρίς το πρωί με προορισμό την Αυστρία και να περιμένω μερικές ώρες εκεί. Κατόπιν από την Αυστρία επιβιβάστηκα σε αεροπλάνο των αερογραμμών Air Montenegro με προορισμό το Μαυροβούνιο κι ήταν καλό που υπήρχε αυτή η σύνδεση, αλλά θα ήταν πολύ καλό αν υπήρχαν περισσότερες αεροπορικές συνδέσεις. Βέβαια, αυτό έχει ένα κόστος, αλλά αυτό το είδος συνεργασίας χρειαζόμαστε. Πρέπει να βρούμε τρόπους να διαχωρίσουμε αυτές τις γραμμές έτσι ώστε κάθε αεροπορική εταιρεία να έχει κέρδος και μπορούμε να έχουμε κέρδος όλοι μαζί, ως περιοχή.
Τώρα σε αυτό το πλαίσιο, αγαπητοί φίλοι, η Ελλάδα βρίσκεται σε σταθερό δρόμο, στο σταθερό δρόμο της οικονομικής ανάκαμψης. Το 2010 μόνο επιτύχαμε, για εκείνους που δεν το γνωρίζουν, μια μείωση κατά 5% του ελλείμματος της χώρας, είχαμε ένα πολύ μεγάλο έλλειμμα και πολύ μεγάλο χρέος. Μια πολύ προηγμένη και δυναμική οικονομία όπως αυτή της Ελλάδας βρέθηκε τα τελευταία χρόνια αντιμέτωπη με αυτή τη δύσκολη κατάσταση και τώρα έχουμε αναλάβει τη δέσμευση να διορθώσουμε τα λάθη και να τα διορθώσουμε γρήγορα. Δεν θα είναι εύκολο αλλά θα γίνει, σας διαβεβαιώνω. Τα προβλήματα της Ευρώπης δεν θα αργήσουν να επιλυθούν, το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα.
Το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που εφαρμόζουμε, το οποίο έχει την υποστήριξη της ΕΕ, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής τράπεζας και του ΔΝΤ έχει εμπλουτιστεί με βασικές ρυθμίσεις που περιλαμβάνουν αποκρατικοποιήσεις μεγάλης κλίμακας και αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας καθώς και μείωση φυσικά των δημοσίων δαπανών. Το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αγαπητοί φίλοι, είναι πολύ σταθερό και πολύ υγιές και οι ελληνικές επιχειρήσεις οι οποίες έχουν εγκατασταθεί στην Νοτιοανατολική Ευρώπη διατηρούν το μερίδιο αγοράς τους. Πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, χάρη στην οικονομική ανάκαμψη που επεκτείνεται με ταχείς ρυθμούς σε όλη την ΕΕ, θα υποστηρίξει ακόμη περισσότερο την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Σας διαβεβαιώνω ότι η Ελλάδα θα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτών των προσπαθειών.
Αγαπητοί φίλοι, τελειώνοντας θα ήθελα να επικεντρωθώ στην ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής μας. Θα ήθελα να σας μεταφέρω τώρα την προσωπική μου εμπειρία από το πρόσφατο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων που έλαβε χώρα στο Λουξεμβούργο την περασμένη εβδομάδα. Θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι υπήρξε ένα κλίμα ενθουσιασμού μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών όσον αφορά την Κροατία. Αυτό δεν θα το περίμενε κανείς, δεδομένου ότι ακούμε όλα αυτά περί κόπωσης της ΕΕ, όπως είπατε, αλλά στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει. Υπήρξε ενθουσιασμός καθώς έχουμε φτάσει στο τέλος αυτής της διαδικασίας.
Υπήρξε επίσης, μεγάλη ελπίδα όσον αφορά την Σερβία μετά την σύλληψη του Mladic. Πολλοί Υπουργοί Εξωτερικών, εξ' αυτών και εγώ, υπογράμμισαν ότι η Σερβία βρίσκεται και πρέπει να βρίσκεται σε σταθερή πορεία προς την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση και πιστεύω ότι αυτό απομακρύνει τα εμπόδια και δίνει επίσης ελπίδα για ολόκληρη την περιοχή.
Θεωρώ ότι τώρα χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ώθηση. Και αναφέρομαι στο γεγονός ότι, όπως θα θυμάστε άλλωστε, η Ελλάδα ανακοίνωσε την πρωτοβουλία της σχετικά με την Ατζέντα 2014 στο πλαίσιο της Διαδικασίας της Συνεργασίας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Είναι κάτι που έχουμε προωθήσει και προωθούμε πολύ ενεργά και δυναμικά εντός της ΕΕ.
Η ΕΕ χρειάζεται ενθάρρυνση και η περιοχή μας χρειάζεται ενθάρρυνση σε αυτή τη διαδικασία. Ο Πρόεδρος της Σερβίας ανέφερε, πολύ σωστά, ότι η κάθε χώρα ακολουθεί το δικό της δρόμο και έχει τις δικές της ευθύνες, αλλά οι ευθύνες και η διαδικασία μεταρρυθμίσεων είναι γνωστές όπως είναι και τα κριτήρια, και εμείς, σε αυτή την περιοχή, όλες οι χώρες που δεν είναι ακόμη μέλη της ΕΕ, χρειάζεται να ξέρουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει πραγματικά την ένταξη και έχει αναλάβει τη δέσμευση υπέρ της ένταξης τους, εφόσον βέβαια πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες αλλαγές.
Την ίδια στιγμή και η ίδια η ΕΕ πρέπει να θυμηθεί – αυτό συνδέεται με κάτι που είπα στην αρχή – την μεγάλη αξία της αλληλεγγύης η οποία υπήρξε θεμελιώδους σημασίας κατά τη σύσταση της ΕΕ και αυτό μας βοήθησε να αναπτυχθούμε σε αυτή την τεράστια ζώνη, μια περιοχή ειρήνης και σταθερότητας και ευημερίας, κάτι που καμία χώρα, ανεξαρτήτως μεγέθους, δεν θα είχε επιτύχει μόνη της. Αυτό είναι απόλυτα σαφές. Ωστόσο αυτές τις μέρες, αυτό πολλοί το ξεχνούν.
Μπορούμε άραγε να επιτύχουμε μέσω της Ατζέντας 2014 την ώθηση που χρειαζόμαστε; Σας διαβεβαιώνω ότι μετά το 2003 και την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης, όταν η Ελλάδα θα έχει πάλι την προεδρία της ΕΕ, το 2014, θα προωθήσουμε αυτό που αποκαλούμε «Θεσσαλονίκη ΙΙ». Ο στόχος μας είναι να συγκαλέσουμε μια σύνοδο μεταξύ της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων και να υιοθετήσουμε μια πολιτική δήλωση η οποία θα θέτει συγκεκριμένους φιλόδοξους και ρεαλιστικούς στόχους για την ολοκλήρωση της διαδικασίας ενσωμάτωσης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων.
Πιστεύω ότι μπορούμε να επιτύχουμε το στόχο μας. Και βέβαια, αυτό είναι αυτονόητο, πολύ σύντομα θα εγκαινιάσουμε συζητήσεις και διαβουλεύσεις με όλα τα μέρη γύρω από αυτό το τραπέζι προκειμένου να εξασφαλίσουμε την επίτευξη αυτού του στόχου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Αγαπητοί φίλοι, προκειμένου οι γείτονες μας και οι φίλοι μας από τα Δυτικά Βαλκάνια να μπορέσουν να γίνουν πλήρη μέλη της ΕΕ πρέπει σαφώς, όπως είπα προηγουμένως, να γίνουν σεβαστά όλα τα κριτήρια και προϋποθέσεις που έχει θέσει η ΕΕ. Ο ρυθμός με τον οποίο θα προσχωρήσουν στην ΕΕ εξαρτάται απόλυτα από τις ίδιες τις χώρες.
Σε αυτό το πλαίσιο, η διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης παραμένει ακόμα το κύριο όχημα για την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων και όσον αφορά την συνεργασία μας, και θα κλείσω με αυτό, επιτρέψτε μου να πω μόνο αυτό: πολλοί έχουν πει ότι είμαστε μια περιοχή με Ιστορία και ότι έχουμε μακρά ιστορία. Φυσικά. Όλοι το γνωρίζουν. Και σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια μεγάλη πρόκληση: να γίνουμε πρωτοπόροι και να οδηγήσουμε την υπόλοιπη Ευρώπη προς την πρόοδο για να απελευθερωθεί από εθνικούς φόβους, για να μην περιχαρακωθεί στα σύνορα της. Η Ιστορία μας μπορεί να είναι το μέλλον μας. Δεν θα πρέπει να είναι το παρελθόν μας. Έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να γράψουμε ιστορία. Θα πρέπει να σταματήσουμε να προσπαθούμε να ξαναγράψουμε την ιστορία. Τι νόημα έχει να προσπαθούμε να ξαναγράψουμε την ιστορία ενώ μπορούμε να γράψουμε ιστορία; Ελπίζω ότι μπορούμε, ελπίζω ότι θα το κάνουμε. Σας διαβεβαιώνω ότι η Ελλάδα θα είναι πάντα ένας πολύ δυνατός και ειλικρινής υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Θα είμαστε ο ένας στο πλευρό του άλλου, όπως και εσείς. Ευχαριστώ.
30 Ιουνίου, 2011