Βασικά σημεία:
* Τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη παραμέλησε δύο βασικές αξίες, που αποτελούν πυλώνες του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Μιλάω για την αξία της ευθύνης και για την αξία της αλληλεγγύης. Κάποια κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων δυστυχώς και η χώρα μας, αθέτησαν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο σύνολο, απέκρυψαν καμιά φορά και την αλήθεια και κλόνισαν την εμπιστοσύνη μεταξύ των εταίρων. Ταυτόχρονα όμως παραβιάστηκε και η αξία της αλληλεγγύης.
* Βλέπετε ότι την ύστατη ώρα τελικά, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέδειξε ότι η ψυχή της Ευρώπης δεν έχει χαθεί. Η Ελλάδα ανέλαβε τις ευθύνες της και ανέκτησε την αξιοπιστία της. Πήρε σκληρές αποφάσεις που μας πονάνε όλους, αλλά αποφάσεις απαραίτητες για την ανόρθωση της χώρας.
* Το Υπουργείο Εξωτερικών καλείται να στηρίξει έμπρακτα τώρα και την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας, καλείται να δώσει τη μάχη στην πρώτη γραμμή. Πρέπει να δώσουμε ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στην οικονομική διπλωματία και να σταθούμε δίπλα στις πλέον εξωστρεφείς και παραγωγικές δυνάμεις.
* Η χώρα μας, αγαπητοί φίλοι, βρίσκεται σε δύσκολη γειτονιά, ως γνωστόν. Οι προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στον περίγυρό μας απαιτούν εγρήγορση, ετοιμότητα, ψυχραιμία και διορατικότητα. Η εξωτερική πολιτική δεν είναι αγώνας ταχύτητας, είναι μαραθώνιος, που απαιτεί αντοχή και στρατηγική. Αποστολή όλων μας σε αυτήν την αίθουσα είναι να υπηρετήσουμε το εθνικό συμφέρον, να προασπίσουμε τα δικαιώματα της χώρας και να διευρύνουμε τα ερείσματά της. Η αποστολή μας δεν είναι εύκολη. Η πιο σκοτεινή ώρα της νύχτας, όμως, είναι λίγο πριν το ξημέρωμα. Αυτήν την ώρα περνάμε τώρα. Αυτήν την ώρα πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειές μας, να βάλουμε όλες τις δυνάμεις μας για να δώσουμε δύναμη και φωνή στην Ελλάδα. Στρατηγικός μας στόχος η δημιουργία χώρου ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας στα σύνορά μας.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
Κυρίες και κύριοι Πρέσβεις,
Αγαπητοί φίλοι, βρισκόμαστε στο μέσον της πιο δύσκολης μάχης που έχει δώσει η χώρα μας από τη μεταπολίτευση. Μάχη πρώτα για την οικονομική επιβίωση της πατρίδας μας, την ανάκτηση της αξιοπιστίας της και τελικά την οριστική αντιμετώπιση της δομικής κρίσης που απειλεί τις κατακτήσεις που πέτυχε ο λαός μας στα τελευταία 37 χρόνια. Το διάστημα αυτό συμπίπτει με τη δική σας σταδιοδρομία στο Υπουργείο Εξωτερικών. Στα χρόνια της προσφοράς σας, ο καθένας από τη δική του θέση –και ήταν θέσεις ευθύνης– έδωσε αγώνες για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της Ελλάδας και την προώθηση των συμφερόντων της. Αντιμετωπίσατε αντιξοότητες και προκλήσεις, που οι συνάδελφοί σας των εταίρων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορούν ούτε να διανοηθούν. Αυτή η πραγματικότητα σας έδωσε εφόδια και δεξιότητες αξιοζήλευτες όχι μόνο για τα δεδομένα του ελληνικού δημοσίου, αλλά και συγκρινόμενες με τις Διπλωματικές Υπηρεσίες άλλων χωρών, όχι μόνο Ευρωπαϊκών.
Αγαπητοί φίλοι –και επιτρέψτε μου να σας αποκαλέσω φίλους– έχω χρηματίσει στο Υπουργείο Εξωτερικών, όπως ξέρετε, για πάρα πολλά χρόνια σε διαφορετικές θέσεις και είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με πολλούς από εσάς. Έχω βαθύτατο σεβασμό και βαθύτατη αίσθηση περηφάνιας για το Διπλωματικό Σώμα της χώρας και για εσάς προσωπικά. Γνωρίζω και έχω ενημερωθεί, για τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει το Σώμα ειδικά αυτό το διάστημα. Δεν μπορώ, και το είπα αυτό και στην πρώτη μου ομιλία που έδωσα σε όλα τα στελέχη του Υπουργείου, να υποσχεθώ τίποτα, δεν είναι, αν θέλετε, και δική μου πρακτική να το κάνω αυτό, αλλά σας υπόσχομαι ένα πράγμα, ότι θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου, μέσα σε ένα πολύ δύσκολο οικονομικό περιβάλλον, ώστε να μπορείτε να κάνετε τη δουλειά σας όχι με αυτοθυσία, αλλά με αξιοπρέπεια. Και θέλω να έχετε την απόλυτη πεποίθηση ότι είμαι στο πλευρό σας και σας στηρίζω.
Η εμπειρία σας αυτή, όλων αυτών των ετών και όλων αυτών των πολυπλοκοτήτων της πολιτικής μας, σας δίνει και πλήρη συναίσθηση της κρισιμότητας των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Υπό δύσκολες συνθήκες, όχι μόνο επαγγελματικά, αλλά και προσωπικά, καλείστε να γίνετε η αιχμή του δόρατος για την ανόρθωση της εικόνας της χώρας μας στη διεθνή κοινή γνώμη. Εσείς θα μεταφράσετε τις τεράστιες θυσίες του ελληνικού λαού σε κεφάλαιο αξιοπιστίας για την Ελλάδα διεθνώς. Ώστε να μην πάνε χαμένες αυτές οι θυσίες. Ώστε οι εταίροι μας να συνεχίσουν να στέκονται πλάι μας σε αυτή την προσπάθεια. Ώστε η κοινή γνώμη στις χώρες διαπίστευσής σας να γίνει κοινωνός των προσπαθειών και των επιτευγμάτων του λαού μας. Ώστε οι καλόβουλες ή και κακόβουλες, αν θέλετε, κριτικές, αλλά δυστυχώς και οι συκοφαντίες που καμιά φορά ακούγονται ενάντια στην πατρίδα μας να διαψευσθούν από τα αποτελέσματα του αγώνα μας και τις δικές σας άμεσες παρεμβάσεις. Ώστε να αναδείξουμε την αποφασιστικότητα των Ελλήνων για την αντιμετώπιση της κρίσης, να δώσουμε σε όλους να καταλάβουν ότι ο ελληνικός λαός είναι ενωμένος στη μεγαλύτερη μάχη της πρόσφατης ιστορίας του.
Γνωρίζω ότι το έργο σας αυτό θα ήταν πιο εύκολο, προφανώς, εάν κάποια πράγματα ήταν διαφορετικά στον εσωτερικό πολιτικό διάλογο. Όμως πρέπει να δώσουμε σε όλους να καταλάβουν ότι στην Ελλάδα υπάρχει συναίνεση για τις μεγάλες αλλαγές που χρειάζεται ο τόπος, για τη ριζική μεταμόρφωση του πολιτικού συστήματος, τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, την επιβολή της δικαιοσύνης και τη θεμελίωση της βιώσιμης ανάπτυξης. Ξέρουμε τι πήγε στραβά όλα αυτά τα χρόνια. Ο ελληνικός λαός απαίτησε να τα αλλάξουμε και θα τα αλλάξουμε. Ο ελληνικός λαός δίνει αυτή τη μάχη και θα την κερδίσει. Αυτούς που μένουν προσκολλημένοι στις πρακτικές του παρελθόντος θα τους ξεπεράσει ο ίδιος και η ιστορία. Θα τους ξεπεράσει πάνω απ’ όλα η δική μας η επιτυχία.
Η μάχη για την αλλαγή της εικόνας της χώρας απαιτεί εξωστρέφεια, πρωτοβουλίες και δυναμικό παρών από όλους μας. Γνωρίζω τις άοκνες προσπάθειές σας, βλέπω τις συνεντεύξεις σας, διαβάζω, πραγματικά, τα αποτελέσματα των επαφών σας μέσα από τα τηλεγραφήματα. Σας ζητώ εσείς και τα υπόλοιπα στελέχη των Αρχών Εξωτερικού, να συνεχίσετε αυτή την προσπάθεια ακόμα πιο εντατικά, ακόμα πιο εμφατικά. Να απευθυνθείτε στα μέσα ενημέρωσης, στην ακαδημαϊκή κοινότητα, στα υπουργεία, στους διαμορφωτές κοινής γνώμης. Να μιλήσετε, να επιχειρηματολογήσετε, να τους εφοδιάσετε με στοιχεία για το μέγεθος της προσπάθειας και για τα αποτελέσματά της και να τους πείσετε ότι για την Ελλάδα η επιτυχία είναι μονόδρομος. Εμπιστεύομαι απολύτως την κρίση σας και σας διαβεβαιώνω ότι θα έχετε την υποστήριξη τη δική μου προσωπικά και της Κεντρικής Υπηρεσίας. Έχω ζητήσει από το Γενικό Γραμματέα να συντονίσει και να επιβλέψει αυτήν την προσπάθεια, παρέχοντας υλικό και οδηγίες.
Κυρίες και κύριοι Πρέσβεις,
τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη παραμέλησε δύο βασικές αξίες, που αποτελούν πυλώνες του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Μιλάω για την αξία της ευθύνης και για την αξία της αλληλεγγύης. Κάποια κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων δυστυχώς και η χώρα μας, αθέτησαν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο σύνολο, απέκρυψαν καμιά φορά και την αλήθεια και κλόνισαν την εμπιστοσύνη μεταξύ των εταίρων. Ταυτόχρονα όμως παραβιάστηκε και η αξία της αλληλεγγύης. Ο στόχος της Συνθήκης για “ever closer union among the peoples of Europe” κατάντησε στατιστικές εξαγωγών και διαχείρισης αναιμικών κοινοτικών προϋπολογισμών και κονδυλίων. Κάποιοι στην Ευρώπη πρόδωσαν, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, το όραμα των ιδρυτών της και επέτρεψαν να καλλιεργηθεί η ρητορική της τιμωρίας, που χώρισε τον ευρωπαϊκό λαό σε αμαρτωλούς και σε ενάρετους. Συχνά όταν μιλώ τώρα στο εξωτερικό αναφέρω ότι φαίνεται δεν είμαι απλός Έλληνας για κάποιους, αλλά είμαι και PIIGS –Portugal, Ireland, Italy, Greece, Spain. Και τους λέω ότι είμαι βαθύτατα περήφανος που είμαι Έλληνας, είμαι περήφανος που είμαι PIIGS, είμαι περήφανος που είμαι Ιταλός, περήφανος που είμαι Πορτογάλος, θα ήμουν περήφανος αν ήμουν Γερμανός γιατί θα είχα δίπλα μου την Ελλάδα να με στηρίζει και είμαι περήφανος που είμαι Ευρωπαίος.
Βλέπετε ότι την ύστατη ώρα τελικά, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέδειξε ότι η ψυχή της Ευρώπης δεν έχει χαθεί. Η Ελλάδα ανέλαβε τις ευθύνες της και ανέκτησε την αξιοπιστία της. Πήρε σκληρές αποφάσεις που μας πονάνε όλους, αλλά αποφάσεις απαραίτητες για την ανόρθωση της χώρας. Με τη ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου, αποδείξαμε στους εταίρους μας και σε συμμάχους μας σε όλη τη γη ότι η Ελλάδα σέβεται την αξία της ευθύνης. Μιλήσαμε και ενημερώσαμε για τις θυσίες του ελληνικού λαού. Ο ελληνικός λαός υποφέρει. Υποφέρει και οι θυσίες αυτές θα συνεχίσουν για χρόνια ακόμα. Η Ευρώπη με τη σειρά της, ήρθη στο ύψος των περιστάσεων και έδωσε στην Ελλάδα μία εξαιρετικά σημαντική δεύτερη ευκαιρία. Μία ευκαιρία που δεν θα αφήσουμε αναξιοποίητη.
Το Υπουργείο Εξωτερικών καλείται να στηρίξει λοιπόν έμπρακτα τώρα και την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας, καλείται να δώσει τη μάχη στην πρώτη γραμμή. Πρέπει να δώσουμε ακόμα μεγαλύτερη έμφαση στην οικονομική διπλωματία και να σταθούμε δίπλα στις πλέον εξωστρεφείς και παραγωγικές δυνάμεις με την οργάνωση περισσότερων επιχειρηματικών αποστολών σε επιλεγμένες αγορές-στόχους, με την παροχή υποστήριξης στις εξαγωγικές μας επιχειρήσεις μέσω του δικτύου γραφείων οικονομικών και εμπορικών υποθέσεων. Πρέπει να στηρίξουμε τα εμπορικά συμφέροντα της πατρίδας, στηρίζοντας τις ελληνικές επενδύσεις στο εξωτερικό ακόμα πιο δυναμικά. Πρέπει να αναδείξουμε την Ελλάδα πρωτίστως ως ελκυστικό επενδυτικό προορισμό. Αυτό, αν θέλετε, είναι το μεγάλο στοίχημα και θεωρώ ότι τόσο εγώ προσωπικά και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου όσο και κάθε ένας και κάθε μία από εσάς στις χώρες σας θα κριθούμε και από τη δυνατότητα που θα έχουμε να προσελκύσουμε σοβαρούς επενδυτές να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για επενδύσεις, για αποκρατικοποιήσεις, για αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στην πατρίδα μας.
Να στηρίξουμε την ελληνική ναυτιλία που παραμένει κεντρικός πυλώνας εξωστρέφειας και ανάπτυξης. Πρέπει να προβάλλουμε το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας, που συνιστά βασικό άξονα της αναπτυξιακής προσπάθειας και να απλοποιήσουμε στο μέτρο του δυνατού και σύμφωνα πάντα με τις διαδικασίες του Schengen τις διαδικασίες χορήγησης θεωρήσεων ώστε να ενισχύσουμε το τουριστικό ρεύμα προς τη χώρα μας.
Επιτρέψτε μου εδώ μια παρένθεση, ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας. Η Ευρώπη στηρίζει τις βαριές της βιομηχανίες, αυτοκίνητα, αεροπλάνα, αλλά ως τώρα δεν έχει δείξει, κατά τη δική μου προσωπικά άποψη, την αντίστοιχη ευαισθησία για τη στήριξη αυτής της μεγάλης βαριάς βιομηχανίας που είναι ο τουρισμός. Ένας ζάμπλουτος οργανωμένος εγκληματίας δεν πρόκειται να ζητήσει visa Schengen, κατά πάσα πιθανότητα θα πάρει το αεροπλάνο του και θα πετάξει κάπου μυστικά στην Ευρώπη ή ενδεχομένως θα βρει κάποιον να του δώσει κάποια χρήματα για να τον βάλει μέσα και φυσικά οι φτωχοί και απεγνωσμένοι της γης, οι οποίοι δραπετεύουν από πόλεμο, από εξαθλίωση, συνηθέστατα πέφτουν στα χέρια των οργανωμένων κυκλωμάτων μεταφοράς ανθρώπων. Ούτε αυτοί ζητάνε visa Schengen. Συνήθως, visa Schengen ζητάνε άνθρωποι οι οποίοι θέλουν απλώς να έρθουν στην Ελλάδα ή στην Κύπρο ή στη Μάλτα ή στην Γερμανία και να ξοδέψουν δισεκατομμύρια για τη στήριξη του τουρισμού μας.
Πρέπει να βάλουμε μεγάλη έμφαση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο σαφώς, στο να μπορέσει να γίνει αντιληπτή η ανάγκη μίας ορθολογικής ευελιξίας όσον αφορά την έκδοση θεωρήσεων, αλλά πρέπει κι εμείς, στις δικές μας Αρχές στο εξωτερικό, να βεβαιωθούμε ότι είμαστε όσο πιο ανθρώπινοι γίνεται και όσο πιο ταχείς και γρήγοροι γίνεται στην έκδοση αυτών των θεωρήσεων. Υπάρχουν παραδείγματα, τα γνωρίζετε κι εσείς στις Αρχές σας, όπου αντιμετωπίζουμε κι εμείς οι ίδιοι καμιά φορά με εξαιρετική καχυποψία, αν όχι με εχθρότητα, ανθρώπους οι οποίοι έρχονται να πάρουν visa. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χαλαρώσουμε τις υποχρεώσεις μας, αλλά πρέπει να δείξουμε μία ανθρωπιά και κυρίως μία στήριξη σε αυτήν τη βαριά μας βιομηχανία, την οποία σας παρακαλώ να δώσετε.
Η σημερινή μας συνάντηση είναι πολύ σημαντική, ακριβώς διότι θα μας δώσει την ευκαιρία να συζητήσουμε σε βάθος όλα αυτά τα θέματα. Σκοπός είναι να εντοπίσουμε τις αδυναμίες που υπάρχουν στη συνεργασία των Αρχών του ΥΠΕΞ με τους διάφορους φορείς, και να δούμε πώς μπορούμε να κάνουμε το δικό σας έργο πιο εύκολο και πιο αποτελεσματικό. Σκοπός μας πρέπει να είναι να κρατήσουμε αυτήν την Ημερίδα επιχειρησιακή, να καθιερώσουμε διαύλους επικοινωνίας και διαδικασίες, να επισημάνετε με τις παρεμβάσεις σας τα σημεία εκείνα, στα οποία η εμπειρία σας έχει δείξει ότι πρέπει να ενισχύσουμε την εξωστρέφεια της Ελληνικής Διπλωματικής Υπηρεσίας. Διότι για να πετύχουμε, πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε ευκαιρία που υπάρχει στο εξωτερικό. Ο μεγαλύτερος σύμμαχός σας θα είναι και πάλι η ομογένεια προφανώς, αλλά εγώ θα προσέθετα επίσης και ομογένειες άλλων κρατών που θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε μαζί τους και οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλουν στη δική μας προσπάθεια και στα δικά μας συμφέροντα με μία αίσθηση δικής τους αμοιβαιότητας. Η ομογένεια των Ελλήνων όμως, που είναι αυτή η αστείρευτη πηγή ισχύος, ιδεών και προσφοράς στην πατρίδα, παραμένει στην πρώτη γραμμή. Ο κύριος Δόλλης θα έχει την ευκαιρία να σας ενημερώσει για τις προσπάθειες που κάνουμε, ώστε να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη και την προσφορά τους.
Κυρίες και κύριοι Πρέσβεις,
ανέλαβα την ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών σε δύσκολη συγκυρία. Όμως, ειδικά το δικό μας Υπουργείο Εξωτερικών και το ανθρώπινο δυναμικό του είναι μαθημένοι στα δύσκολα. Θέλω να ξέρετε ότι υπολογίζω πάρα πολύ στην προσφορά σας. Περιμένω τις προτάσεις σας, τις εισηγήσεις σας, ακόμα και τις αιρετικές απόψεις σας που συνεισφέρουν στο γόνιμο διάλογο για την πορεία της εξωτερικής μας πολιτικής. Δεν έχω ποτέ εκτιμήσει τους “yes men” ή “yes women”, δε με ενδιαφέρουν. Θέλω να έχω καλή, αγαστή και έντιμη συνεργασία. Καμία άποψη η οποία θα μου εκφραστεί προσωπικά δεν θα κινδυνεύσει, ούτε η ίδια ούτε ο εκφραστής της, επειδή μπορεί να διαφωνώ. Πρέπει όλα να γίνονται βέβαια με ευπρέπεια, αλλά πρέπει να γίνονται. Δεν είστε οι Πρέσβεις της Ελλάδας στο εξωτερικό, με την τεράστια εμπειρία σας, απλώς φερέφωνα μίας πολιτικής, όσο σωστή και αν είναι. Καλείστε να συνδιαμορφώσετε με τις απόψεις σας την πολιτική αυτή.
Η χώρα μας, αγαπητοί φίλοι, βρίσκεται σε δύσκολη γειτονιά, ως γνωστόν. Οι προκλήσεις που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στον περίγυρό μας απαιτούν εγρήγορση, ετοιμότητα, ψυχραιμία και διορατικότητα. Η εξωτερική πολιτική δεν είναι αγώνας ταχύτητας, είναι μαραθώνιος, που απαιτεί αντοχή και στρατηγική. Αποστολή όλων μας σε αυτήν την αίθουσα είναι να υπηρετήσουμε το εθνικό συμφέρον, να προασπίσουμε τα δικαιώματα της χώρας και να διευρύνουμε τα ερείσματά της. Η αποστολή μας δεν είναι εύκολη. Η πιο σκοτεινή ώρα της νύχτας, όμως, είναι λίγο πριν το ξημέρωμα. Αυτήν την ώρα περνάμε τώρα. Αυτήν την ώρα πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειές μας, να βάλουμε όλες τις δυνάμεις μας για να δώσουμε δύναμη και φωνή στην Ελλάδα. Στρατηγικός μας στόχος η δημιουργία χώρου ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας στα σύνορά μας.
Στα Βαλκάνια, η πολιτική αυτή άνοιξε δρόμους συνεργασίας ιδιαίτερα επωφελείς για τη χώρα μας. Εδώ και είκοσι χρόνια εργασθήκαμε για την ευρωπαϊκή ενσωμάτωση των χωρών αυτών, στηρίξαμε Βουλγαρία και Ρουμανία στην ενταξιακή τους προσπάθεια. Με τη Στρατηγική της Θεσσαλονίκης δώσαμε ευρωπαϊκή προοπτική στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, κάτι που όλοι αναγνωρίζουν και θυμούνται και επιδιώκουν τη δική μας πρωταγωνιστική παρουσία, ακόμα και σήμερα. Με την Agenda 2014 λοιπόν κάνουμε το επόμενο βήμα. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας της Ένωσης, το 2014, θα διοργανώσουμε Σύνοδο Κορυφής με τις χώρες της περιοχής και με σκοπό να τις βάλουμε στην τελική ευθεία για την ένταξη, να δημιουργήσουμε, αν θέλετε, ένα θετικό ηλεκτροσόκ, τόσο προς τους εταίρους μας στην Ευρώπη, κάποιοι από τους οποίους, ως γνωστόν, αισθάνονται μία κόπωση διεύρυνσης, όσο και προς τις ίδιες τις χώρες. Η κάθε μία θα κριθεί με βάση τα δικά της κριτήρια, αλλά πρέπει και αυτές να αισθανθούν τη σημασία, την πίεση, αν θέλετε, αλλά στη βάση μίας πραγματικής προοπτικής ένταξής τους.
Υπάρχουν όμως ανοικτά θέματα που πρέπει να λυθούν, πρακτικές που πρέπει να αλλάξουν. Στο ζήτημα της ονομασίας της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας η Ελλάδα πέτυχε, πέτυχε υπογραμμίζω, τη διαμόρφωση μιας θετικής πρότασης που έχει τη στήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό και χρήση έναντι όλων. Αυτή η πρόταση έχει αφομοιωθεί από τους εταίρους και τους συμμάχους μας και έχει αποδείξει σε όλο τον κόσμο ποιος έχει την ευθύνη για την έλλειψη προόδου. ΝΑΤΟ και Ε.Ε., με ομόφωνες αποφάσεις έχουν καταστήσει σαφές ότι προϋπόθεση για πρόοδο είναι η λύση στο ζήτημα της ονομασίας. Αυτή ήταν μία μεγάλη ανατροπή, σημαντικότατο ρόλο στην οποία παίξατε εσείς, εδώ, παρόντες σε αυτήν την αίθουσα, των τελευταίων λίγων ετών. Θα θυμάστε πώς αντιμετωπιζόταν το ζήτημα αυτό όταν κάνατε συνομιλίες και πώς αντιμετωπίζεται σήμερα.
Ως προς την Αλβανία, εργαζόμαστε για την εξομάλυνση της πολιτικής κατάστασης, στηρίζουμε την ευρωπαϊκή της προοπτική, τους έχουμε όμως καταστήσει σαφές ότι η στήριξη αυτή εξαρτάται άμεσα και από τη μεταχείριση της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας. Οι πολιτικές δυνάμεις της Αλβανίας προς το συμφέρον τους, προς το συμφέρον μας, προς το συμφέρον της ειρήνης και της ευημερίας στην περιοχή, για να ξεκλειδώσουν οι τεράστιες δυνατότητες που έχουμε όλοι εφόσον είμαστε μαζί χέρι-χέρι, πρέπει να ξεριζώσουν τον εθνικισμό που απειλεί τη μειονότητα, υπονομεύει τις σχέσεις μας και ξαναγυρίζει τα Βαλκάνια σε εποχές που δεν πρέπει να ξαναζήσουν οι λαοί τους.
Στην κορυφή των προτεραιοτήτων μας είναι, φυσικά, πάντα το Κυπριακό. Τα αδέλφια μας στην Κύπρο δέχθηκαν ένα τραγικό πλήγμα, είμαστε στο πλευρό τους με ό,τι μέσο διαθέτουμε. Ταυτόχρονα, το Κυπριακό εισέρχεται σε μία κρίσιμη φάση. Ο συντονισμός μας είναι διαρκής και θέλω και εσείς να συνεχίσετε να συνεργάζεσθε με τους Κυπρίους συναδέλφους σας και να φροντίζετε για τα συμφέροντα της Κύπρου, όπου δεν έχει την παρουσία. Οι πρόσφατες δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας για το Κυπριακό δεν μας εξέπληξαν. Όσα είπε ο κύριος Erdogan είναι όσα βλέπαμε, δυστυχώς, τόσο καιρό στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τώρα όμως φαίνεται και ποιος έχει, δυστυχώς, την ευθύνη για την έλλειψη προόδου, τόσο στο Κυπριακό όσο και στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας. Χρόνος για αλλαγή πορείας υπάρχει, πρέπει να το επιδιώξουμε. Δεν είμαι από τους Υπουργούς Εξωτερικών που θέλει να εμπλακεί απλώς σε ένα παιχνίδι ευθυνολογίας, θέλω να προωθηθούν λύσεις, εφόσον φυσικά είναι εθνικά συμφέρουσες, εφόσον είναι σύμφωνες με το Διεθνές Δίκαιο, αλλά πρέπει να επισημαίνουμε και το κάνουμε –και το κάνω προσωπικά– και το κάνουμε, καθετί το οποίο ως παρελκυστική τακτική ενδεχομένως διώχνει τη διαδικασία συνομιλιών από τον επιθυμητό της στόχο. Χάρη στις δικές σας εισηγήσεις, το Υπουργείο Εξωτερικών έχει επεξεργασθεί τη στρατηγική του και είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε κάθε ενδεχόμενο.
Η Τουρκία γνωρίζει ότι προϋπόθεση για την πλήρη εξομάλυνση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων είναι η επίλυση του Κυπριακού, είναι η αλλαγή συμπεριφοράς και ο σεβασμός των αρχών καλής γειτονίας. Από το 1999 που ξεκινήσαμε τη διαδικασία προσέγγισης πετύχαμε πολλά. Καταφέραμε να σπάσουμε τα στερεότυπα του παρελθόντος και να αποδείξουμε ότι η συνεργασία μας μπορεί να είναι αμοιβαία επωφελής. Τα αποτελέσματα είναι χειροπιαστά και αγγίζουν την καθημερινότητα των πολιτών μας. Στις επενδύσεις, το εμπόριο, τον τουρισμό, την αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης, αποδείχθηκε ότι οι δύο χώρες έχουν περισσότερα να κερδίσουν όταν συνεργάζονται. Στη συνεργασία αυτή θέλουμε ουσία, όχι φωτογραφίες. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας και προετοιμάζουμε την επόμενη σύνοδό του στην Τουρκία. Ταυτόχρονα, εντατικοποιήσαμε τις διερευνητικές επαφές για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Οι επαφές προχωρούν και ελπίζω και σε αυτό το θέμα να μπορέσουμε να πετύχουμε πρόοδο. Η Ελλάδα έχει ισχυρότατες θέσεις, θέσεις που βασίζονται στο Διεθνές Δίκαιο. Αυτό είναι το πλαίσιο της συζήτησης και γνώμονάς μας η κατοχύρωση των συμφερόντων και των δικαιωμάτων της χώρας.
Τώρα, ταυτόχρονα, η Βόρεια Αφρική και η Μέση Ανατολή βιώνουν δραματικές αλλαγές, κυρίες και κύριοι Πρέσβεις, όπως γνωρίζετε, που θα αλλάξουν ριζικά το πολιτικό τοπίο και θα επηρεάσουν την ευρύτερη ισορροπία στην περιοχή. Κάθε περίπτωση είναι μοναδική, κάθε περίπτωση έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνει σεβαστή η αγωνία του λαού, των απλών ανθρώπων, για αλλαγή και ελευθερία. Στην Αίγυπτο και την Τυνησία η μεταβατική διαδικασία προχωράει. Στη Λιβύη όμως και αλλού τα καθεστώτα επέλεξαν την οδό της βίας ενάντια στους ίδιους τους πολίτες τους.
Η χώρα μας μίλησε από την πρώτη στιγμή για την ανάγκη πολιτικής διαδικασίας, προκειμένου να δοθεί λύση στο Λιβυκό πρόβλημα. Η Διεθνής Κοινότητα, δια των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενήργησε άμεσα για την προστασία των αμάχων. Η Ελλάδα εκπλήρωσε το χρέος της, αναλαμβάνοντας πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανθρωπιστική προσπάθεια και υποστηρίζοντας τις επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα όμως, με συνέπεια, επαναλάμβανε την ανάγκη πολιτικής λύσης, ιδιαίτερα στην Ομάδα Επαφής για τη Λιβύη. Σήμερα, αυτή είναι η θέση του συνόλου της Διεθνούς Κοινότητας. Πρέπει να σας πω ότι στην τελευταία Ομάδα Επαφής, στην Κωνσταντινούπολη, είχα την ευκαιρία να το διαπιστώσω ιδίοις όμμασι. Και η Ελλάδα με δραστήρια διπλωματία και με προσωπική προσφορά των στελεχών του Υπουργείου Εξωτερικών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή συνεισφέρει δυναμικά στις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης.
Αλλά και στο Παλαιστινιακό μπαίνουμε σε περίοδο έντονων διπλωματικών διεργασιών με ορίζοντα τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Η Ελλάδα στηρίζει διαχρονικά τη λύση των δύο κρατών, που αποτελεί τη βάση για την επίτευξη βιώσιμης λύσης με τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους, που θα ζει δίπλα στο Ισραήλ σε συνθήκες ασφαλείας και ειρήνης. Η Ελλάδα διαθέτει χαρακτηριστικά που μπορούν να αποδειχθούν κρίσιμης σημασίας, καθώς θα εξελίσσεται η διπλωματική προσπάθεια. Οι παραδοσιακές σχέσεις φιλίας με τους Παλαιστινίους και τον αραβικό κόσμο, αλλά και η αναβαθμισμένη σχέση συνεργασίας και εμπιστοσύνης με το Ισραήλ, καθιστούν την Ελλάδα έντιμο συνομιλητή που μπορεί να συνεισφέρει αποφασιστικά στην επανέναρξη των συνομιλιών.
Η νότια γειτονιά μας, η νότια γειτονιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ανάγκη από όραμα και προοπτική, έχει ανάγκη σταθερότητας και ανάπτυξης. Πρέπει να πείσουμε τους εταίρους μας ότι η παροχή βοήθειας στις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής δεν είναι απλά θέμα ανθρωπιστικό, είναι μια μακροχρόνια επένδυση που θα κάνει η Ευρώπη για τη δική της ανάπτυξη και τη δική της σταθερότητα. Ο κίνδυνος ανθρωπιστικής καταστροφής παραμένει προφανώς υπαρκτός, το ίδιο και η μεταναστευτική πίεση. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο η Ευρώπη να μιλήσει με μία φωνή, συνολικά. Σε αυτές τις συζητήσεις θα χρειασθεί να συμμετάσχουμε δυναμικά διότι οι εξελίξεις στην περιοχή έχουν άμεσο αντίκτυπο και στη χώρα μας.
Κυρίες και κύριοι Πρέσβεις,
για να μπορέσουμε να ασκήσουμε αποτελεσματική εξωτερική πολιτική και διπλωματία χρειάζεται, πρώτα από όλα, ισχυρός και αποτελεσματικός διπλωματικός μηχανισμός. Χρειάζεται να δώσουμε στα στελέχη απαραίτητα εργαλεία για να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους.
Θεωρώ ότι το Υπουργείο Εξωτερικών είναι ένας από τους πιο παραγωγικούς φορείς του Δημοσίου, για μια σειρά από λόγους. Δεν πέρασε, κατά τη διάρκεια της μακράς ιστορίας του, από περιπέτειες συγχωνεύσεων και διασπάσεων, ακολουθεί διεθνή οργανωτικά και λειτουργικά πρότυπα, δεδομένου ότι η δράση του στρέφεται κατά κύριο λόγο στο εξωτερικό, και το στελεχιακό δυναμικό του είναι αυστηρά επιλεγμένο. Το Υπουργείο Εξωτερικών είναι ένας ζωντανός οργανισμός που πρέπει να προσαρμόζεται συνεχώς στις αλλαγές που συμβαίνουν στο διεθνές περιβάλλον και στον τρόπο άσκησης της διπλωματίας. Άλλωστε, η μεταρρύθμιση των διπλωματικών υπηρεσιών αποτελεί γενικευμένο φαινόμενο σε διεθνές και Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Εμείς έχουμε έναν ακόμα λόγο να εκσυγχρονίσουμε τη Διπλωματική μας Υπηρεσία και τούτο διότι ολόκληρος ο δημόσιος τομέας βρίσκεται υπό αναμόρφωση. Το Υπουργείο Εξωτερικών, ως τμήμα του διοικητικού μηχανισμού, θα πρέπει να παρακολουθήσει τη γενικότερη αυτή διαδικασία μεταρρύθμισης και να υιοθετήσει τις αλλαγές, προσαρμόζοντάς τις κατάλληλα στην ιδιαιτερότητα και τις ειδικές ανάγκες οργάνωσης και λειτουργίας τους και φυσικά στην ιδιαιτερότητα και το εξαιρετικό επίπεδο και δυναμισμό των υπαλλήλων του.
Περισσότερα για τη μεταρρύθμιση θα σας πει, βεβαίως, ο Γενικός Γραμματέας ο κύριος Ζέπος, που έχει μεταξύ άλλων αναλάβει στις πλάτες του και το βαρύ αυτό φορτίο.
Θα ήθελα να κλείσω με το πιο σημαντικό. Θεωρώ κάθε έναν από εσάς άμεσο συνεργάτη μου, στον οποίο στηρίζομαι και τον οποίο εμπιστεύομαι. Η ευθύνη που έχετε, να εκπροσωπείτε τη χώρα μας στις χώρες διαπίστευσής σας, ιδιαίτερα σε αυτή τη συγκυρία, είναι τεράστια. Είμαστε μια ομάδα και για να κερδίσουμε πρέπει να παίξουμε συλλογικά. Να ξέρετε ότι σε κάθε βήμα θα είμαι δίπλα σας και θα σας στηρίζω, το ίδιο προφανώς περιμένω και από εσάς. Δεν έχω κανένα άγχος, κανένα άγχος για την εξωτερική πολιτική της πατρίδας μας. Κανένα άγχος για την αποτελεσματικότητά μας όταν είμαστε όλοι συντονισμένοι και δυνατοί.
Ευχαριστώ.
28 Ιουλίου, 2011