Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και για την ευκαιρία που μου δίνετε. Σας ευχαριστώ, επίσης, που συμμετέχω σε μια συζήτηση με πολύ διακεκριμένους καλεσμένους, τους φίλους μου, τους Υπουργούς Εξωτερικών του Βασιλείου της Ισπανίας, της Μάλτας, της Κύπρου, τον Νίκο, αλλά και τον Καθηγητή Κατρούγκαλο, που εκπροσωπεί την Αντιπολίτευση, αλλά ταυτόχρονα διαθέτει βαθύτατες γνώσεις για τα διεθνή θέματα και την περιοχή.
βασική ερώτηση, πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα της περιοχής μας. Υπάρχει άλλος τρόπος πέραν του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας;
Σε αυτό, θα μπορούσα να δώσω δύο απαντήσεις. Η μία είναι πολύ σύντομη, μια απλή λέξη, και είναι: Όχι, δεν υπάρχει.
Αλλά προκειμένου να εξηγήσω γιατί δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος, θα πρέπει να καταφύγω σε μια άλλη, μακροσκελέστερη απάντηση. Θα μου επιτρέψετε, επομένως, να κάνω χρήση των πέντε λεπτών που έχω στη διάθεσή μου.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, πολιτικοί και αναλυτές παγκοσμίως που πιστεύουν ότι το κέντρο βάρους έχει μετακινηθεί στην παρούσα φάση προς τον Ειρηνικό. Εντούτοις, ακόμη και αυτοί οι αναλυτές και οι πολιτικοί αντιλαμβάνονται πόσο σημαντική είναι η Ανατολική Μεσόγειος για την παγκόσμια ισορροπία.
Η Ανατολική Μεσόγειος είναι μια εμπορική δίοδος, μια ενεργειακή δίοδος, είναι επίσης μια περιοχή στην οποία άνθισαν οι πολιτισμοί του αρχαίου κόσμου. Και όπως αναφέρατε στην εναρκτήρια ερώτησή σας, είναι μεγάλης σημασίας.
Η μετανάστευση είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα που πρέπει να συζητηθεί. Πολλές συγκρούσεις συνεχίζονται στην περιοχή για δεκαετίες, μερικές ακόμη και για αιώνες. Την περίοδο αυτή έχουμε και πάλι την κατάσταση με τους Παλαιστινίους και το Ισραήλ. Υπάρχει η κατάσταση στη Λιβύη. Ας μου επιτραπεί να αναφέρω πως ο Κόλπος είναι ακριβώς δίπλα, η Υεμένη το ίδιο, το Ιράν είναι ακριβώς δίπλα. Και επίσης, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η Ανατολική Μεσόγειος είναι η μόνη δίοδος προς τον Εύξεινο Πόντο, και εκεί έχουμε την Ουκρανία, έχουμε την Κριμαία. Επομένως, είμαστε αντιμέτωποι με όλων των ειδών τα προβλήματα.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Είμαστε εν μέσω αναταραχών.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δυστυχώς, εγώ πάντοτε, όταν συζητώ με τους συναδέλφους μου Υπουργούς στο Συμβούλιο, στις Βρυξέλλες ή στο Λουξεμβούργο, λέω πάντα: Δεν έχουμε την τύχη να είμαστε το Λουξεμβούργο. Είμαστε η Ελλάδα. Και ευτυχώς ή δυστυχώς, πέραν των τεράστιων και σημαντικών παραδόσεων, υπάρχουν πάντοτε πολλά προβλήματα γύρω μας.
Επομένως, τι προσπαθεί να κάνει η Ελλάδα; Η Ελλάδα προσπαθεί να πείσει όλους τους γείτονες στην περιοχή ότι αν δεν βρούμε κανόνες με τους οποίους θα αντιμετωπίζουμε τα υπάρχοντα προβλήματα, αυτά θα συνεχίσουν να υφίστανται και δεν θα υπάρχει τρόπος να προχωρήσουμε.
Δεν μπορούμε να εφεύρουμε, ωστόσο, τους κανόνες. Οι κανόνες υπάρχουν και οι κανόνες είναι το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Αυτοί είναι.
Και χαίρομαι επειδή πάρα πολλές χώρες της περιοχής, είτε πρόκειται για χώρες του Κόλπου, είτε για τις χώρες των Βαλκανίων, δέχονται αυτή τη θέση. Φυσικά, υπάρχουν εξαιρέσεις. Δυστυχώς, πολύ σημαντικές εξαιρέσεις. Πολύ σημαντικές εξαιρέσεις για εμάς, πολύ σημαντικές εξαιρέσεις για τον κόσμο. Η Τουρκία είναι ένα πρωταρχικό παράδειγμα εξαίρεσης.
Και πάλι, πιστεύω ότι θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε, και ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να προχωρήσουμε. Αλλά σε αυτό θα επανέλθουμε και κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας.
Συνοψίζοντας, η σύντομη απάντησή μου είναι όχι, δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Και σας παρουσίασα και τη μακροσκελέστερη απάντηση που το εξηγεί.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ας βρούμε πώς θα ακολουθήσουμε αυτόν τον τρόπο ή σε τελική ανάλυση ας τον επιβάλουμε.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πιστεύουμε στη δύναμη της πειθούς. Χρειάζεται περισσότερο χρόνο, αλλά νομίζω ότι σε τελική ανάλυση είναι πιο σταθερή.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστώ πολύ, κύριε Υπουργέ, για τις εισαγωγικές παρατηρήσεις σας.
***
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με τον οικοδεσπότη μας, με τον Υπουργό Ν. Δένδια. Πρέπει να πω ότι εδώ στην Ελλάδα, αγαπητέ κ. Υπουργέ, εκτιμήσαμε την παρουσία σας στην Τουρκία, την παρουσία σας ως Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών.
Από την άλλη πλευρά, είδαμε την κατάρρευση των συνομιλιών για το Κυπριακό υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Guterres.
Και το ερώτημα είναι τί θα ακολουθήσει στη συνέχεια; Βρισκόμαστε σε αδιέξοδο με την Τουρκία τώρα; Θα συνεχίσουμε την προσπάθεια με τον Υπουργό κ. Çavuşoğlu; Θα τον συναντήσετε σύντομα, μέσα στις επόμενες μέρες ή μήνες; Τί πρόκειται να ακολουθήσει;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σας ευχαριστώ για την ερώτηση. Η αλήθεια είναι ότι για οποιονδήποτε δημοσιογράφο η πρόκληση είναι να θέτει όσο το δυνατόν περισσότερες ερωτήσεις και για κάθε πολιτικό να απαντά σε όσο το δυνατόν λιγότερες.
Λοιπόν, θα ξεκινήσω με τη Γενεύη. Όπως θα επιβεβαιώσει και ο Νίκος Χριστοδουλίδης, η συνάντηση δεν ήταν καλή. Δεν ήταν καθόλου καλή. Και πρέπει να πω ότι δεν ήταν καθόλου καλή, ανεξάρτητα από τις τεράστιες προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, του κ. Guterres, ο οποίος προσπάθησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το γεγονός είναι ότι η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν τη συζήτηση από απαράδεκτο σημείο. Τι εννοώ απαράδεκτο; Όχι κάτι που δεν είναι αρεστό σε εμάς ή την Κυπριακή Δημοκρατία, αυτό δεν θα ήταν το πρόβλημα. Αλλά απαράδεκτο σε σχέση με το Διεθνές Δίκαιο, απαράδεκτο σε σχέση με τα Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι απαίτησαν από τους Ελληνοκύπριους, από την Κυπριακή Δημοκρατία και από την Ελλάδα να αποδεχτούν ότι η Τουρκοκυπριακή κοινότητα είχε κυρίαρχα δικαιώματα, ότι είναι κυρίαρχη οντότητα, κάτι που αντιβαίνει στα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Έτσι, παρότι έχουμε προσπαθήσει από διάφορες πλευρές, η αλήθεια είναι ότι εάν αυτό είναι το σημείο εκκίνησης της Τουρκίας, εάν είναι το σημείο εκκίνησης της Τουρκοκυπριακής κοινότητας, τότε είναι αδύνατο να επιτευχθεί κάτι θετικό.
Ωστόσο, διατηρώ μια μικρή ελπίδα ότι ο Γενικός Γραμματέας θα συνεχίσει να προσπαθεί. Και θα συνεχίσουμε κι εμείς να προσπαθούμε, να πείσουμε την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους ότι αξίζει να ενώσουμε ξανά τη Νήσο, αλλά μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Και αυτό το πλαίσιο μπορεί να είναι μόνον τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και το Διεθνές Δίκαιο, που σημαίνει πραγματικά μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία στην Κύπρο. Δεν υπάρχει κανένας άλλος τρόπος.
Όσον αφορά την Τουρκία και βέβαια θα συναντήσω τον Mevlüt Çavuşoğlu, ο οποίος - δεν το έχω κρύψει ποτέ - είναι φίλος μου. Τον έχω καλέσει να έρθει στην Ελλάδα και επί της αρχής έχει αποδεχθεί την πρόσκληση.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Πότε θα έρθει;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Αυτό θα το αποφασίσει ο ίδιος. Η πόρτα είναι πάντοτε ανοιχτή για αυτόν στην Ελλάδα, στην Αθήνα. Και πάλι, σας είπα ότι είναι φίλος μου, πέραν των άλλων. Και ελπίζω ότι θα είναι μια συνάντηση που θα προετοιμάσει τη συνάντηση μεταξύ των ηγετών μας, μεταξύ του Πρωθυπουργού Μητσοτάκη και του Προέδρου Erdogan, γιατί πρέπει να βρούμε έναν τρόπο επίλυσης των ζητημάτων με την Τουρκία.
Και αν ακόμη δεν μπορούμε να βρούμε μια λύση, τουλάχιστον θα μπορούσαμε να βρούμε έναν τρόπο να διαχειριστούμε τις διαφορές μας. Αυτό που συνέβη το 2020 και στις αρχές του 2021 είναι εντελώς απαράδεκτο. Η πλήρης παράβλεψη του Διεθνούς Δικαίου από την Τουρκία, είτε στον Έβρο με τις μεταναστευτικές ροές, είτε στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, είτε στο Αιγαίο με τις υπερπτήσεις άνωθεν ελληνικών νησιών. Αυτά είναι εντελώς απαράδεκτα. Πρέπει λοιπόν να βρούμε έναν τρόπο. Αλλά πάντοτε, ο τρόπος αυτός χρειάζεται ένα πλαίσιο και το πλαίσιο αυτό είναι το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Η συνάντηση αυτή θα πραγματοποιηθεί σύντομα;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ελπίζω σύντομα και όχι αργότερα. Διότι, παρόλο που αυτό που φάνηκε να συνέβη στην Άγκυρα ήταν ένα είδος ανοιχτής συζήτησης, κατά την ταπεινή μου γνώμη ήταν χρήσιμο. Επειδή όλοι άκουσαν με μεγάλη σαφήνεια, σε μια όχι πολύ διπλωματική γλώσσα, δύο απόψεις. Και πρέπει να πω ότι για όποιον είναι καλοπροαίρετος, είναι ξεκάθαρο ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Αλλά και πάλι, είμαι ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, επομένως εκφράζω τη δική μου άποψη. Αλλά νομίζω ότι είναι καλό που όλοι γνωρίζουν ποιό είναι το σημείο εκκίνησης.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να συζητήσουμε, ότι ο διάλογος δεν μπορεί να συνεχιστεί και ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε μαζί.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σας ευχαριστώ κύριε Υπουργέ για την απάντηση σας.
***
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Συνοψίζοντας…
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Λοιπόν, νομίζω ότι αυτό που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι όλοι μας συμφωνήσαμε πως υπάρχει τρόπος, υπάρχει τρόπος για την Ανατολική Μεσόγειο. Και αυτός ο τρόπος είναι να βασίσουμε τις συζητήσεις μας και τον διάλογό μας στο Διεθνές Δίκαιο και στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Αυτός είναι ο δρόμος προς τα εμπρός. Και νομίζω ότι η Ελλάδα, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, κάνει ακριβώς αυτό και γίνεται μια γέφυρα μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και ολόκληρης της περιοχής.
Σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία που μου δόθηκε και επίσης, πρέπει να ευχαριστήσω το Delphi Forum και τον κ. Τσομώκο για την οργάνωση αυτού του φόρουμ εν μέσω της πανδημίας. Πρόκειται για μεγάλο επίτευγμα.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σας ευχαριστώ, αγαπητέ κ. Υπουργέ.
14 Μαΐου, 2021