Εξοχότατοι, αγαπητοί συνάδελφοι, αγαπητοί φίλοι,
Είναι μεγάλη μου χαρά να συμμετέχω στο σημερινό Φόρουμ και να λαμβάνω μέρος σε έναν διάλογο που αποτελεί ευκαιρία να συζητήσουμε τις προκλήσεις και τις προοπτικές των Δυτικών Βαλκανίων. Προοπτικές που συνδέονται με το ευρωπαϊκό μέλλον της περιοχής. Και προκλήσεις που μπορούμε να ξεπεράσουμε συλλογικά, εστιάζοντας τις προσπάθειές μας στη σταθερότητα και την ευημερία της περιοχής. Και μιας και ενίοτε υφίσταται μία διάχυτη απαισιοδοξία, επιτρέψτε μου να πω ότι δεν λείπουν οι ιστορίες επιτυχίας από τα Βαλκάνια. Και βρίσκομαι εδώ εκπροσωπώντας μία τέτοια ιστορία επιτυχίας: τη σχέση μας με τη Βόρεια Μακεδονία. Ποιος θα έλεγε πριν από 10 χρόνια ότι ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών θα ερχόταν σε ένα Φόρουμ εξωτερικής πολιτικής, το Φόρουμ των Πρεσπών, και θα στήριζε το ευρωπαϊκό μέλλον της Βόρειας Μακεδονίας; Επομένως, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι.
Θα ήθελα τώρα να μιλήσω για το μεγάλο μας σπίτι, τη μεγάλη μας οικογένεια, την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε ως ένα μεγαλόπνοο εγχείρημα ειρήνης. Ένα εγχείρημα που θα προωθούσε την οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση. Και η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το αποτέλεσμα αυτής της αρχικής επιλογής. Μια επιλογή που εμείς, οι Ευρωπαίοι, οφείλουμε να υπερασπιστούμε. Οφείλουμε να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ακατάπαυστα για την εδραίωση της ειρήνης, της σταθερότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Από αυτή την εξίσωση, είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς την Ευρώπη χωρίς τη νοτιοανατολική περιφέρειά της. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη, γενικότερα, και τα Δυτικά Βαλκάνια, ειδικότερα, ανήκαν πάντοτε στην Ευρώπη. Όπως και άλλα μέρη της Ηπείρου, τα Δυτικά Βαλκάνια έχουν βιώσει ένοπλες συγκρούσεις, αυτό είναι γνωστό. Αλλά, γεωγραφικά, ιστορικά και πολιτισμικά ανήκουν στην Ευρώπη. Η πικρή κληρονομιά τους έχει αφήσει ως κατάλοιπο, ως τις μέρες μας ακόμη, ίχνη καχυποψίας και εθνικισμού, και έλλειψης συμφιλίωσης.
Αυτά τα εν δυνάμει πολύ επικίνδυνα στοιχεία συμπίπτουν με έναν συνδυασμό κρίσεων στην ευρύτερη περιοχή που σχετίζονται με την οικονομία, την ενέργεια και την επισιτιστική ασφάλεια. Κρίσεις που προκλήθηκαν ή επιδεινώθηκαν από τον παράνομο και απρόκλητο πόλεμο στην Ουκρανία.
Ωστόσο, υπάρχουν και σημαντικές θετικές ενδείξεις.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε τη στρατηγική σημασία της σχέσης Ευρωπαϊκής Ένωσης–Δυτικών Βαλκανίων. Η Ε.Ε παραμένει ο σημαντικότερος εμπορικός και επενδυτικός εταίρος των Δυτικών Βαλκανίων. Η συνεργασία σε θέματα εξωτερικής πολιτικής με τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων έχει ενισχυθεί, και σε σχέση με την Ουκρανία.
Καθώς η περιοχή μας προσπαθεί να ανταπεξέλθει στις επιπτώσεις του πολέμου, η συμβολή της Ε.Ε. σε αυτή την προσπάθεια είναι ζωτικής σημασίας. Το Οικονομικό και Επενδυτικό Σχέδιο αναμένεται να αποφέρει απτά οφέλη στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Αναμένεται επίσης να ενισχύσει τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της διασυνδεσιμότητας.
Στο πλαίσιο αυτό, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της περιοχής παραμένει ως εκκρεμότητα, 19 χρόνια μετά την «Ατζέντα της Θεσσαλονίκης» του 2003.
Η Ε.Ε και τα Δυτικά Βαλκάνια θα πρέπει να πράξουν ο καθένας ό,τι του αναλογεί στο θέμα αυτό. Οι εταίροι μας οφείλουν να εκπληρώσουν τα σχετικά κριτήρια τηρώντας την προβλεπόμενη αιρεσιμότητα. Αλλά, επίσης, η Ε.Ε πρέπει να επαναδρομολογήσει τη διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια και μάλιστα πολύ γρήγορα, αν μου επιτρέπεται να πω.
Η Ελλάδα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να συμβάλει σε αυτό το συλλογικό εγχείρημα. Πρόσφατα επισκέφθηκα όλες τις πρωτεύουσες της περιοχής για να μεταφέρω μηνύματα υποστήριξης της ευρωπαϊκής προοπτικής των εταίρων μας, καθώς και για να τονίσω την ανάγκη για συμφιλίωση.
Θα ήθελα να επαναλάβω αυτό που ανέφερε ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης στις 10 Ιουνίου: «τηρώντας τα κριτήρια που έχουν οριστεί ας επιδιώξουμε την ένταξη ολόκληρων των Δυτικών Βαλκανίων μέχρι το 2033 - ένα φιλόδοξο αλλά απολύτως επιτεύξιμο χρονοδιάγραμμα».
Θα ήθελα να κλείσω με μια προειδοποίηση σχετικά με την παρουσία τρίτων δρώντων στην περιοχή. Δρώντες που προωθούν ανταγωνιστικές πολιτικές και οικονομικές ατζέντες. Ατζέντες, που διαφέρουν από την Ευρωπαϊκή, είναι αντίθετες με τα συλλογικά μας συμφέροντα και επιχειρούν να υπονομεύσουν τη σχέση Ε.Ε-Δυτικών Βαλκανίων.
Οφείλουμε να συνεργαστούμε όλοι πολύ στενά, ώστε να μετατρέψουμε την περιοχή σε μια πραγματικά ευρωπαϊκή γειτονιά. Να εντάξουμε την περιοχή αυτή στην ευρωπαϊκή οικογένεια, εκεί όπου πραγματικά ανήκει.
Σας ευχαριστώ πολύ.
16 Ιουνίου, 2022