Συνέδριο για τον Αριστοτέλη στο Πανεπιστήμιο Λομονόσωφ της Μόσχας

Πραγματοποιήθηκε στις 24 Μαΐου στη Σχολή Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Λομονόσωφ της Μόσχας η τελετή έναρξης Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου με τίτλο «40α Αριστοτελικά Αναγνώσματα». Το συγκεκριμένο συνέδριο είχε την υποστήριξη της Ομοσπονδίας Ελλήνων Ρωσίας. Κατά την τελετή χαιρετισμό απηύθυναν ο Πρέσβης της Ελλάδας κ. Ανδρέας Φρυγανάς και ο Κοσμήτωρ της Σχολής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Λομονόσωφ Καθηγητής κ. Vladimir Mironov.

Στο Συνέδριο συμμετείχαν με επιστημονικές ανακοινώνεις ερευνητές από τη Ρωσία και το εξωτερικό (Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία).

Επισυνάπτεται το κείμενο του χαιρετισμού του Πρέσβη της Ελλάδας.

Αγαπητοί φίλοι,

Πώς να περικλείσεις σε μία ομιλία την ουσία του ανθρώπου εκείνου που είχε περικλείσει όλη την ανθρώπινη σκέψη στο έργο του. Πολύ περισσότερο πώς να τον περικλείσεις σε μία εισαγωγή, σε έναν χαιρετισμό.

Ο Αριστοτέλης, Μακεδών στην καταγωγή, υπήρξε, όσον αφορά τη σκέψη και τις θεωρίες του, περισσότερο Αθηναίος από οποιονδήποτε άλλον. Υπήρξε  κάτι περισσότερο: ένας Πανέλληνας της εποχής του. Άλλωστε τα Στάγειρα είχαν παλαιότερα προσχωρήσει στο κοινό των Ευβοέων στην Χαλκιδική, ενώ και η μητέρα του, η Φαιστιάς, καταγόταν από την Χαλκίδα. Ένας  Πανέλληνας, το έργο του οποίου χαρακτηρίζεται από οικουμενικότητα και διεπιστημονικότητα.

Προφέροντας το όνομα του Αριστοτέλη είναι ωσάν να παραπέμπεις σε ολόκληρη την κλασσική σκέψη. Η συμβολή του στην απαρχή των επιστημών και της ορθολογικής συστηματοποίησης των γνώσεων είναι μέχρι τις ημέρες μας καταλυτική:

Λογική, Διαλεκτική, Ρητορική. Φυσικές Επιστήμες, Ψυχολογία και Βιολογία (κάτι που δεν είναι παράξενο για έναν υιό γιατρού, ο πατέρας του ήταν Αρχίατρος του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα, ενώ και η μητέρα του Αριστοτέλη ήταν επίσης κόρη γιατρού). Μεταφυσική, Πολιτική, οικονομική θεωρία και Ποιητική.

Πρόκειται για τον φιλόσοφο που ασχολήθηκε από την γη που πατούμε (ήταν από τους πρώτους που έκανε γεωλογικές παρατηρήσεις) έως τα ουράνια σώματα. Τον φιλόσοφο που ασχολήθηκε με τα μύχια της ψυχής του ανθρώπου και την φύση των ονείρων έως την κοινωνική και πολιτική οργάνωση του κόσμου αυτού. Και βεβαίως τον φιλόσοφο που ασχολήθηκε με την γνωστή του μεθοδικότητα και με όσα βρίσκονται εκτός του ορατού κόσμου της φύσης, τα μετά τα φυσικά, τα οποία θεωρούσε άλλωστε ως την “Πρώτη Φιλοσοφία”. Και όλα αυτά, ενώ ίσως τα δύο τρίτα των συγγραμμάτων του Αριστοτέλη έχουν πλέον χαθεί.

Δεν είναι τυχαίο ότι όταν κατά τα μεσαιωνικά χρόνια γίνονταν αναφορές, χωρίς όνομα, όπως «…ως λέγει ο Φιλόσοφος…» ή «…σύμφωνα με τον Φιλόσοφο…», ήταν για όλους σαφές, ότι ο λόγος γίνονταν για τον μεγάλο Σταγειρίτη!

Ένας τέτοιος μοναδικός  νους δεν μπορούσε να διαλάθει της προσοχής μιας προσωπικότητας όπως ο Φίλιππος Β΄, ο οποίος τον μετεκάλεσε ως διδάσκαλο του γυιού του Αλεξάνδρου. Και ούτε είναι επίσης τυχαίο ότι ο μαθητής του, αυτός ο μεγάλος Έλληνας, η μνήμη του οποίου συνεχίζει έχει θρυλικές διαστάσεις από την Ευρώπη έως τα βάθη της Κεντρικής Ασίας,  είχε εκφραστεί με ιδιαίτερη αγάπη και θαυμασμό για τον δάσκαλό του, λέγοντας ότι ο πατέρας του μεν τού χάρισε «το ζην», ο διδάσκαλός του όμως ο Αριστοτέλης τού χάρισε «το ευ ζην».

Στη μεταβατική και ρευστή περίοδο που διανύουμε το αριστοτελικό σύστημα σκέψης,  με τη θαυμαστή συνάφεια που παρουσιάζει για κάθε εποχή και για κάθε πολιτισμό, μπορεί πάντα να αποτελέσει μία αξιόπιστη πνευματική πυξίδα. Ολόκληρα τμήματα της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη ισχύουν ακόμη και σήμερα, όπως τεκμηριώνουν σύγχρονοι μελετητές του.  Η τυπική λογική είναι πλήρως αριστοτελική, η φιλοσοφία της επιστήμης και του δικαίου στηρίζονται στις δικές του βασικές διακρίσεις, ενώ η αριστοτελική ηθική έχει αναβιώσει στην εποχή μας και διατηρεί σημαντικούς υποστηρικτές. Διαβάζοντας σήμερα τον Αριστοτέλη, δυσκολεύεται κανείς να συνειδητοποιήσει ότι τα κείμενά του γράφτηκαν πριν από τόσα χρόνια…

Ο Αριστοτέλης, παρά τις θεωρητικές του ιδέες για το ανδρικό και γυναικείο φύλο, είχε στην πράξη μία σχεδόν “φεμινιστική” σχέση με τη σύζυγό του Πυθιάδα, σπουδαία βιολόγο, που δεν ήταν μόνο σύντροφός του στη ζωή, αλλά συνάδελφός του και σύντροφός του και στην επιστήμη και στην έρευνα.

Το γεγονός ότι αυτός ο πνευματικός κολοσσός έφυγε από την ζωή μάλλον θλιμμένος, έχοντας εγκαταλείψει την Αθήνα και έχοντας καταφύγει στο κτήμα της μητέρας του, ώστε, όπως είπε, να μην δώσει για δεύτερη φορά την δυνατότητα στους Αθηναίους της εποχής να ασελγήσουν κατά της φιλοσοφίας (η πρώτη ήταν η περίπτωση του Σωκράτη), πρέπει να λειτουργεί ως αιώνια προειδοποίηση για την καταστροφική συνέπεια των πολιτικών παθών.

To 2016, που ήταν Αφιερωματικό Έτος Ελλάδας στη Ρωσία και Ρωσίας στην Ελλάδα, είχε ανακηρυχθεί από την UNESCO ως «Επετειακό Έτος Αριστοτέλη», καθώς συμπληρώθηκαν τα 2.400 χρόνια από τη γέννησή του. Με την αφορμή αυτή σε ολόκληρη την Ελλάδα, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στα Στάγειρα Χαλκιδικής, στη Μυτιλήνη,  στη Λευκωσία, αλλά και σε πολλά πανεπιστημιακά και ερευνητικά κέντρα του κόσμου, όπως στη Χαιδελβέργη, στο Παρίσι, στο Βελιγράδι, στην Βαρσοβία και αλλού έλαβε χώρα σειρά εκδηλώσεων, με κορυφαίο γεγονός το «Παγκόσμιο Συνέδριο Αριστοτέλης 2.400 χρόνια», που διοργάνωσε με επιτυχία το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης υπό την αιγίδα του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου.

Χαιρετίζω λοιπόν με μεγάλη χαρά τη σημερινή σας εκδήλωση και μάλιστα εντός του Κρατικού Πανεπιστημίου Λομονόσωφ της Μόσχας, ενός από τους θεμελιώδεις ναούς της σύγχρονης παγκόσμιας επιστήμης. Η μελέτη του έργου του Φιλοσόφου, είναι ταυτόχρονα και η μεγαλύτερη απότιση φόρου τιμής στη Μνήμη του. Ευχαριστώ και συγχαίρω τους διοργανωτές της πολύ σημαντικής αυτής πρωτοβουλίας και την οργάνωση «Έλληνες της Ρωσίας» και εύχομαι από καρδιάς επιτυχία στις εργασίες του Συμποσίου σας.