Η συνεχώς αυξανόμενη σημασία της Δημόσιας Διπλωματίας στον διπλωματικό διάλογο υπογραμμίζεται από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Τι σημαίνει αυτό στην περίπτωση της Ελλάδας και ποια είναι η λειτουργία της Ελληνικής Δημόσιας Διπλωματίας; Στη συνέντευξή του στο Greek News Agenda*, ο Γιάννης Χρυσουλάκης, Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών, υπογραμμίζει ότι το όραμα του Υπουργείου για τη Δημόσια Διπλωματία (ΔΠ) είναι η συνεχής προώθηση της Ελλάδας στο διεθνές κοινό και συζητά σχετικά με το πολύπλευρο έργο της ΔΠ και τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται από τη Γενική Γραμματεία, καθώς και τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των δέκα κορυφαίων χωρών «ήπιας ισχύος» στον κόσμο για το 2020.
Ο καθηγητής Χρυσουλάκης έχει διδάξει σε ακαδημαϊκά ιδρύματα τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Έχει εργαστεί ως διευθυντής στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, έχει διοικήσει μεγάλες ευρωπαϊκές κοινοπραξίες παραγωγής νέων τεχνολογιών και έχει επιδείξει σημαντικό διεθνές διοικητικό και επιστημονικό έργο. Έχει συγγράψει μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων και φέρει τον τίτλο του Ομότιμου Καθηγητή. Διετέλεσε εκλεγμένος Αντιπρόεδρος στον Παγκόσμιο Οργανισμό των Εθνικών Κέντρων Δημόσιας Διοίκησης και Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.
• Ποιο είναι το στρατηγικό σας όραμα για την Ελληνική Δημόσια Διπλωματία;
Η Δημόσια Διπλωματία είναι ένας σημαντικός μηχανισμός ήπιας ισχύος που, χάρη στην πρόοδο των νέων τεχνολογιών και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στην προσπάθεια της χώρας μας να προωθήσει τη νέα της εικόνα στο διεθνές κοινό. Είναι μια οριζόντια πολιτική που βοηθά όλους τους τύπους διπλωματίας, όπως την παραδοσιακή πολιτική διπλωματία, την οικονομική, την κοινοβουλευτική, την πολιτιστική ή την εκπαιδευτική. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης την ενέταξε στο Υπουργείο Εξωτερικών και ο νέος Οργανισμός του Υπουργείου την κατέστησε τον τρίτο πυλώνα στο νέο στρατηγικό σχεδιασμό της εξωτερικής μας πολιτικής, με στόχο πάντα τη δημιουργία ενός κέντρου λήψης αποφάσεων που θα συντονίζει και θα βελτιώνει τις πολιτικές και τα μηνύματα που η χώρα μας επιθυμεί να επικοινωνήσει στη διεθνή κοινή γνώμη.
Εκατόν ογδόντα υψηλά εκπαιδευμένα στελέχη, απόφοιτοι της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, υπηρετούν σήμερα στη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας στελεχώνοντας τις υπηρεσίες της στο κέντρο καθώς και τα Γραφεία Δημόσιας Διπλωματίας στο εξωτερικό, κυρίως στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Αυστραλία. Στόχος μας είναι να επεκτείνουμε το δίκτυό μας στον Καναδά, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Ασία, όπου η Ελλάδα δεν έχει μόνο πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, αλλά και μια ζωντανή ομογένεια. Τα στελέχη μας σε όλο τον κόσμο λειτουργούν ως εκπρόσωποι των Διπλωματικών μας Αρχών, αναπτύσσουν σχέσεις με τα Μέσα Ενημέρωσης της χώρας υποδοχής και επικοινωνούν τις θέσεις και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, μέσω στοχευμένων δράσεων, επικοινωνιακών προγραμμάτων και εκδηλώσεων.
Οι δράσεις, που είναι ποικίλες, σχεδιάζονται και συντονίζονται σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση με στόχο την αδιάλειπτη παρουσία της Ελλάδας στο εξωτερικό, με την εξαιρετική και αποτελεσματική συνεργασία τόσο του απόδημου στοιχείου όσο και των πάσης φύσεως φιλελληνικών φορέων, όπως απέδειξαν και συνεχίζουν να αποδεικνύουν φέτος οι σημαντικοί ανά τον κόσμο εορτασμοί για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω ότι, πέρυσι, η Ελλάδα κατατάχθηκε στις δέκα κορυφαίες χώρες «ήπιας ισχύος» στον κόσμο για πρώτη φορά, σύμφωνα με την IFG-Monocle Soft Power Survey 2020, μια διεθνή έρευνα για χώρες των οποίων οι πιο ήπιες τακτικές παράγουν σημαντικότατα αποτελέσματα στον τομέα της δημόσιας διπλωματίας.
Για το Υπουργείο Εξωτερικών, λοιπόν, στρατηγικό όραμα δημόσιας διπλωματίας αποτελεί η συνεχής ανάδειξη της χώρας μας στο διεθνές κοινό. Η προβολή των πολιτιστικών μας αξιών και των δυνατών μας σημείων, που θα συμβάλει με τη σειρά της στην ανάδειξη της ελληνικής ταυτότητας διεθνώς, καθώς και των ελληνικών θέσεων σε όλα τα ζητήματα της εξωτερικής μας πολιτικής. Στρατηγικό όραμα επίσης, αναπόσπαστα συνδεδεμένο με το παραπάνω, αποτελεί και η ουσιαστική επικοινωνία μας με τον Απόδημο Ελληνισμό, η ενδυνάμωση του ελληνικού στοιχείου όπου γης και η προώθηση μέσω των ομογενών μας σημαντικών θεμάτων που ενδιαφέρουν την πατρίδα μας.
• Έχετε προβεί στην υλοποίηση μιας σειράς πρωτοβουλιών Δημόσιας Διπλωματίας. Θα μπορούσατε να παρουσιάσετε τις πιο καίριες αυτήν την περίοδο;
Ας ξεκινήσουμε από το έτος που διανύουμε, από τη φετινή χρονιά που για εμάς εδώ στο Υπουργείο Εξωτερικών, όπως και για κάθε Έλληνα και φίλο της Ελλάδας, αποτελεί ένα έτος ορόσημο για όλο τον Ελληνισμό, αλλά και για την εικόνα της Ελλάδας διεθνώς. Είναι η χρονιά που γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, η χρονιά που προβάλλουμε σε όλο τον κόσμο την εικόνα ενός σύγχρονου κράτους με όλα τα επιτεύγματα που έχει να επιδείξει κατά τους δύο αιώνες της ανεξαρτησίας του.
Η Γενική Γραμματεία Αποδήμου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας είναι παρούσα στις περισσότερες από τις εκδηλώσεις που έχουν σχεδιαστεί είτε αυτές έχουν κατατεθεί στην Επιτροπή «Ελλάδα 2021» είτε πραγματοποιούνται ανεξάρτητα σε όλο τον κόσμο. Συντονίσαμε δεκάδες εκδηλώσεων μέχρι σήμερα, ενώ ισάριθμες περιμένουν τη συμβολή, συμμετοχή και στήριξή μας. Ας αναφέρω ενδεικτικά την για πρώτη φορά φωταγώγηση εμβληματικών κτηρίων στις πρωτεύουσες και μεγάλες πόλεις του κόσμου, τα συγχαρητήρια μηνύματα αρχηγών κρατών και λοιπών ξένων προσωπικοτήτων ή τις ευχές μέσω της δημόσιας τηλεόρασης προβεβλημένων ομογενών μας από την Αμερική και την Ευρώπη ως την Αυστραλία. Πέραν αυτών, έχουμε ξεκινήσει τη διάθεση τόσο προς τον Απόδημο Ελληνισμό όσο και προς τις Διπλωματικές μας Αρχές και τα Γραφεία Δημόσιας Διπλωματίας στο εξωτερικό μιας σειράς από ψηφιοποιημένα τεκμήρια, μαρτυρίες και αρχειακό υλικό άμεσα αξιοποιήσιμο που εξασφαλίσαμε από την Τράπεζα Πειραιώς σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, την Εθνική Λυρική Σκηνή και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Η διάθεση τέτοιων προϊόντων θα συνεχιστεί σε όλη τη διάρκεια του έτους και θα εμπλουτιστεί και με άλλο ψηφιοποιημένο υλικό σε συνεργασία με τη Σχολή Ευελπίδων, το Πολεμικό Μουσείο, το Μέγαρο Μουσικής και άλλα ιδρύματα.
Παράλληλα, είμαστε ενεργοί στα πολιτιστικά προγράμματα που υλοποιούμε με άλλες χώρες, όπως παραδείγματος χάρη το Αφιερωματικό Έτος Ιστορίας Ελλάδας – Ρωσίας, σε εικαστική εκδήλωση του οποίου συμμετείχα προσωπικά πριν λίγες μέρες και είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω την επιρροή και γοητεία που ασκεί ο ελληνικός πολιτισμός στη μεγάλη αυτή χώρα. Το ίδιο και με την Κίνα, όπου με αφορμή την Εθνική μας Εορτή μου δόθηκε η δυνατότητα να μιλήσω στα σημαντικότερα ΜΜΕ της χώρας αυτής εξηγώντας τη σημασία της Εθνικής Παλιγγενεσίας και τα νοήματα που σηματοδοτεί ο αγώνας των Ελλήνων για όλο τον κόσμο διαχρονικά.
Όμως, πέρα από τις επετειακές μας δραστηριότητες, η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας είναι παρούσα σε μια πλειάδα άλλων θεματικών, που σχετίζονται με την ελληνική γλώσσα, την ανώτατη εκπαίδευση, τις τέχνες και τον πολιτισμό. Όπως είναι παρούσα και στην αποκαλούμενη «κοινοβουλευτική διπλωματία» σε συνεργασία με την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Ελληνισμού της Διασποράς της Βουλής των Ελλήνων, την Παγκόσμια Διακοινοβουλευτική Ένωση Ελληνισμού (Πα.Δ.Ε.Ε.) και το Δίκτυο Ελλήνων Αιρετών Αυτοδιοίκησης της Ευρώπης. Όπως, επίσης, ανοίγει νέους δρόμους επικοινωνίας με τον αραβικό κόσμο, συμμετέχοντας στις καθιερωμένες συναντήσεις Ελλήνων και Αράβων ποιητών, στις οποίες λαμβάνουν μέρος οι σημαντικότερες αραβικές Ενώσεις Λογοτεχνών.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφέρω την ιδιαίτερη συμβολή μας στην προβολή της ελληνικής γλώσσας ανά τον κόσμο μέσω διαφόρων στοχευμένων δράσεων, όπως είναι η ψηφιακή πλατφόρμα εκμάθησης «staellinika.com», την οποία τρέχουμε ανά την υφήλιο με τεράστια επιτυχία και η οποία αποτελεί καινοτόμο δράση για την διάδοση της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού, ιδιαίτερα κάτω από τις παρούσες δύσκολες συνθήκες της πανδημίας.
Επίσης, η προβολή και φέτος, τόσο στην Ελλάδα όσο και μέσω των Γραφείων Δημόσιας Διπλωματίας, της Ημέρας της Ελληνικής Γλώσσας με στόχο να αναδειχθεί η παγκοσμιότητά της. Σε αυτό το πλαίσιο, γιορτάσαμε την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, με εκδηλώσεις, βίντεο, συνέδρια και στρογγυλά τραπέζια παντού στον κόσμο. Στείλαμε το μήνυμά μας σε εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν από την κοντινή μας Ιταλία, έως το μακρινό Λος Άντζελες, το Μόντρεαλ και το Σύδνεϋ. Τα Γραφεία Δημόσιας Διπλωματίας στο εξωτερικό έλαβαν οδηγίες και έδωσαν το ελληνικό «παρών» ανά την υφήλιο.
Τέλος, πρέπει να αναφερθώ και στη σημαντική προσπάθειά μας για την προώθηση της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο εξωτερικό μέσω της καμπάνιας ‘Study In Greece’, η οποία αφορά τα αγγλόφωνα προγράμματα των ελληνικών ΑΕΙ και στην προβολή της οποίας ενεργό ρόλο έχει και η Ομογένεια. Ειδικά φέτος, σε συνεργασία με την Γενική Γραμματεία Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, οργανώσαμε τη διαδικτυακή ημερίδα με τίτλο «Ενδυναμώνοντας τις γέφυρες ανάμεσα στα ελληνικά πανεπιστήμια και τον Ελληνισμό της Διασποράς», όπου κυβερνητικοί αξιωματούχοι και επιφανείς Έλληνες του εξωτερικού παρουσίασαν το υψηλό επίπεδο της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και την πληθώρα επιλογών στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα που προσφέρουν τα ελληνικά πανεπιστήμια τόσο σε ομογενείς όσο και ξένους πολίτες. Τελικός στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι η προσέλκυση ενδιαφέροντος ομογενών και ξένων φοιτητών να παρακολουθήσουν ξενόγλωσσα πανεπιστημιακά προγράμματα στην Ελλάδα.
Η εξωστρέφεια της ανώτατης ελληνικής εκπαίδευσης και η προσέλκυση ξένων σπουδαστών έχει τεράστια αξία από πλευράς δημόσιας διπλωματίας, διότι διαμορφώνει ισχυρές και ανθεκτικές στο χρόνο σχέσεις με τη χώρα σπουδών, και προσφέρει στους ξένους φοιτητές γνώσεις και πλούσιες εμπειρίες που στο μέλλον θα μετασχηματιστούν αβίαστα σε ευμενή στάση και υποστήριξη της χώρας που τους φιλοξένησε και σε οικονομική δραστηριότητα και κάθε είδους συνέργεια με τους ανθρώπους αυτής της χώρας.
Όσον αφορά τώρα το προσεχές διάστημα, μια από τις δράσεις που έχουμε σχεδιάσει και την οποία θα πραγματοποιήσουμε τις επόμενες ημέρες είναι το διαδικτυακό σεμινάριο για τα στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών, που συνδιοργανώνουμε με την Ένωση Ακολούθων Τύπου, με θέμα την Ψηφιακή Δημόσια Διπλωματία και Στρατηγική, όπου θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε την Ερευνητική Ομάδα Ψηφιακής Διπλωματίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι η ανάδειξη της σημασίας της χρήσης των νέων ψηφιακών μέσων και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι χρήστες τους κατά την άσκηση των διπλωματικών καθηκόντων τους. Επίσης, αποβλέπει στο να καταδείξει την επιρροή που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο διπλωματικό πεδίο και συγχρόνως να απαντήσει στο ερώτημα πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα νέα μέσα ως εργαλεία χάραξης στρατηγικής.
Τέλος, και επιτρέψτε μου να κλείσω με αυτό την ενδεικτική απαρίθμηση, μια άλλη δράση που σχεδιάζουμε να πραγματοποιήσουμε στο εγγύς μέλλον, μάλιστα για δεύτερη συνεχή χρονιά, είναι το σεμινάριο δημόσιας διπλωματίας «PD (Public Diplomacy) Talks», που φέτος σκεφτόμαστε να είναι αφιερωμένο στην «Διπλωματία των Πόλεων» (City diplomacy).
• Ποιος ο ρόλος του Απόδημου Ελληνισμού στην αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδας;
Δημόσια Διπλωματία και Απόδημος Ελληνισμός είναι δυο πεδία δράσης που όχι μόνο δεν συγκρούονται μεταξύ τους, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται και έχουν να κάνουν με την ίδια εξωστρεφή όψη και τον ίδιο επιχειρησιακό σχεδιασμό για την προβολή της χώρας στο εξωτερικό. Η νέα Γενική Γραμματεία, της οποίας έχω την ευθύνη, συνεχίζει να αποτελεί τη γέφυρα επικοινωνίας των Ελλήνων της διασποράς με το μητροπολιτικό κέντρο, τον φορέα κατανόησης και διαμεσολάβησης ανάμεσα στους ομογενείς μας και την ελληνική πολιτεία, ενώ παράλληλα δημιουργεί το σύγχρονο αφήγημα της χώρας και προβάλλει τη θετική της εικόνα στη διεθνή κοινή γνώμη με τη βοήθεια και τη συνεργασία και των ομογενών μας, που όπου και αν βρίσκονται, αποτελούν αξιοσέβαστο κομμάτι των τοπικών κοινωνιών με ιδιαίτερη αξία, εκτίμηση, αναγνωρισιμότητα και επιρροή.
Πιστεύω ότι στο μέλλον η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας μέσα από τη νέα ισχυρή και ενοποιημένη δομή της θα υπηρετήσει καλύτερα τους στόχους της, συντονίζοντας και υλοποιώντας με ενιαίο και αποτελεσματικό τρόπο όλες τις δράσεις και λειτουργίες που εξυπηρετούν τις ανάγκες των Αποδήμων Ελλήνων και προβάλλουν τη χώρα στη διεθνή κοινή γνώμη.
Οι Έλληνες του εξωτερικού είναι μια σημαντική δύναμη για τη διάδοση των ελληνικών αξιών και του πολιτισμού, με ενεργό ρόλο στην προώθηση των ελληνικών θέσεων ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης, αλλά και ως δίαυλος φιλίας και αλληλεγγύης με τις χώρες διαμονής τους. Η βαθιά και διαχρονική σχέση της ελληνικής Διασποράς, αλλά και των απανταχού Φιλελλήνων, με την Ελλάδα αποτυπώθηκε περίτρανα στις φετινές εκδηλώσεις με αφορμή τη συμπλήρωση των διακοσίων ετών από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, ενώ σημαντική υπήρξε η συνδρομή της Ομογένειας όσον αφορά την προσπάθεια ανατροπής της απόφασης που, κατά παράβαση των κανονισμών της Ουνέσκο, μετέτρεψε το οικουμενικού χαρακτήρα μνημείο της Αγίας Σοφίας σε μουσουλμανικό τέμενος.
Για το λόγο αυτό, η Ελληνική Κυβέρνηση τιμώντας τις δεσμεύσεις της, αλλά και υλοποιώντας μια συνταγματική επιταγή που εδώ και χρόνια παρέμενε ανεφάρμοστη, προχώρησε στη ρύθμιση του θέματος της ψήφου των αποδήμων μέσα από νομοθετικές διατάξεις που συγκέντρωσαν την αρμόζουσα για το σοβαρό αυτό ζήτημα πολιτική συναίνεση.
Παράλληλα, με δεδηλωμένο το ενδιαφέρον του ίδιου του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη καθώς και του αρμόδιου Υφυπουργού Εξωτερικών Κώστα Βλάση για τη διευκόλυνση της καθημερινής ζωής των ομογενών μας, ξεκίνησε η ψηφιοποίηση των προξενικών υπηρεσιών μέσω του συστήματος «myConsulLive», μιας πλατφόρμας που σχεδιάστηκε στα πρότυπα αντίστοιχων υπηρεσιών που ήδη παρέχουν διάφοροι δημόσιοι φορείς εντός Ελλάδας, τα ΚΕΠ, ο ΟΑΕΔ και η ΑΑΔΕ. Με το πρόγραμμα αυτό οι απόδημοι Έλληνες αποκτούν τη δυνατότητα να διεκπεραιώνουν τις συναλλαγές τους με τις Αρχές του Υπουργείου Εξωτερικών, χωρίς φυσική παρουσία, μέσω προγραμματισμένης βιντεοκλήσης με τον αρμόδιο υπάλληλο.
Παράλληλα, με την υπηρεσία Virtual Assistant (Ψηφιακού Βοηθού), η οποία έχει τεθεί σε πιλοτική εφαρμογή, δημιουργείται μια πρωτοποριακή σε διεθνές επίπεδο υπηρεσία εικονικής υποβοήθησης με χρήση τεχνητής νοημοσύνης (chatbot), η οποία διασυνδέεται με όλες τις υφιστάμενες και σχεδιαζόμενες ψηφιακές πλατφόρμες πληροφοριών και εξυπηρέτησης του Υπουργείου Εξωτερικών και παρέχει πρόσβαση στο σύνολο των πληροφοριών και αιτημάτων που υποβάλλονται στις Προξενικές Αρχές και καθοδήγηση ως προς τους τρόπους διεκπεραίωσής τους.
• Ποιος ο ρόλος της Ελληνικής Δημόσιας Διπλωματίας στην υποστήριξη της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής;
Προβάλλοντας τις εθνικές θέσεις και ενισχύοντας την εικόνα της χώρας, η δημόσια διπλωματία συμβάλλει τα μέγιστα στην επίτευξη των στόχων της εξωτερικής πολιτικής, στο μέτρο που επηρεάζει, για να μην πω συνδιαμορφώνει, την εικόνα που έχουν οι άλλοι για μας. Ασφαλώς και η εξασφάλιση υποστήριξης από τις κυβερνήσεις των άλλων κρατών είναι το σημαντικότερο ζητούμενο της παραδοσιακής διπλωματίας, όπως εξαιρετικά χρήσιμη είναι και η λεγόμενη «οικονομική διπλωματία», δηλ. οι επενδυτικές σχέσεις και η οικονομική συνεργασία με τις ξένες χώρες και τους διεθνείς επιχειρηματίες, όμως στις μέρες μας ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι οι αποφάσεις, που λαμβάνονται σε επίπεδο κρατών στα οποία λειτουργεί η συμμετοχική δημοκρατία των πολιτών ή ακόμη και σε επίπεδο διεθνούς δικαιοσύνης, αγνοούν την εθνική εικόνα ή, αν θέλετε, το δημόσιο αίσθημα που έχει μια χώρα στη διεθνή κοινή γνώμη;
Πόσο μάλλον όταν αναφερόμαστε στην δημόσια διπλωματία της χώρας μας, που έχει στη διάθεσή της το πολυδύναμο όχημα του ελληνικού πολιτισμού, οι αξίες του οποίου, ήδη αναγνωρίσιμες και αποδεκτές, μέσα από τις συντονισμένες και στοχευμένες δράσεις μας ανοίγουν παράθυρα επικοινωνίας, συνδράμουν τα μέγιστα στην προσέγγιση των λαών μεταξύ τους και διαμεσολαβούν αποτελεσματικά υπέρ των εθνικών απόψεων.
• Πιστεύετε ότι η κατά γενική ομολογία επιτυχημένη διαχείριση της πανδημίας του κορωνοϊού αποτελεί μια σημαντική παρακαταθήκη για την Ελλάδα;
Πράγματι, στο θέμα της διαχείρισης της πανδημίας η Ελλάδα έχει αναδειχθεί ως μια μελέτη περίπτωσης και ως βέλτιστη πρακτική, καθώς η χώρα ήδη από το πρώτο κύμα κατάφερε, σύμφωνα με την 8η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας, να συγκρατήσει την εξάπλωση του κορωνοϊού σε αρκετά καλά επίπεδα και σήμερα, παρά τις πιέσεις που το δεύτερο κύμα ασκεί στο επιβαρυμένο από το παρελθόν σύστημα υγείας, τα πηγαίνει συγκριτικά καλά, εκπληρώνει τις δεσμεύσεις της και προχωρεί ικανοποιητικά το εμβολιαστικό της πρόγραμμα.
Παράλληλα, η εικόνα της χώρας έχει ενισχυθεί κατά πολύ με τη ριζική μεταμόρφωση της οικονομίας σε ένα εξωστρεφές, καινοτόμο μοντέλο ανάπτυξης και με την επιστροφή της στη διεθνή αγορά ομολόγων, τη θετική αξιολόγησή της από τους διεθνείς πιστοληπτικούς οργανισμούς, την προσέλκυση περισσότερων ξένων άμεσων επενδύσεων, τη μείωση της γραφειοκρατίας, την αύξηση της λογοδοσίας και της αποτελεσματικότητας στο δημόσιο τομέα, με τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Και όλα αυτά αποτελούν επιτυχίες που αναμένεται να κεφαλαιοποιηθούν άμεσα, παρά το ιδιαίτερα επιβαρυμένο περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής με τις γνωστές εντάσεις που αντιμετώπισε η χώρα στα εξωτερικά σύνορά της είτε με κατά καιρούς αυξημένες μεταναστευτικές ροές, είτε με κλιμάκωση προκλητικών και επιθετικών συμπεριφορών από ανατολικά κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου της θάλασσας.
• Η εικόνα της Ελλάδας απομακρύνεται από τα αρνητικά στερεότυπα της τελευταίας δεκαετίας και πράγματι φέτος, για πρώτη φορά, η χώρα μας αναδείχθηκε στην πρώτη δεκάδα χωρών στην άσκηση «Ήπιας Ισχύος» σύμφωνα με το περιοδικό Monocle. Ποια είναι τα ιδιαίτερα στοιχεία της ελληνικής "Ήπιας Ισχύος";
Στα ιδιαίτερα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά της χώρας, όπως τα αναφέραμε και σε προηγούμενη ερώτηση, δηλαδή στον πολιτισμό και στο ένδοξο παρελθόν της, είναι καιρός να προσθέσουμε και τη σύγχρονη εικόνα. Την εικόνα μιας χώρας που συνεχίζει να παράγει αξίες με την ίδια ικανότητα που παράγει ποιοτικά προϊόντα, που δημιουργεί και καινοτομεί. Η Ελλάδα διαθέτει την ήπια ισχύ για να δημιουργήσει ένα ισχυρό εθνικό branding.
Στο πλαίσιο αυτό, η Δημόσια Διπλωματία καλείται να «φωτογραφίσει» τη νέα εικόνα της Ελλάδας και να την δείξει σε όλο τον κόσμο. Να δείξει μια Ελλάδα που αλλάζει, που γίνεται ανταγωνιστική, που διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην περιοχή και που κυρίως ανταποκρίνεται στις προκλήσεις ενός γρήγορα εξελισσόμενου κόσμου. Πρέπει να εξηγήσουμε και να το καταλάβουν όλοι γιατί η Microsoft αποφάσισε να επενδύσει σε data centers στη χώρα μας. Μέσα από ένα σύγχρονο αφήγημα πρέπει να τονίσουμε τις προοπτικές της πατρίδας μας να εξελιχθεί σε παγκόσμιο κέντρο βιοφαρμακευτικής και βιοτεχνολογίας αιχμής. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε, μιας και αναφέραμε αυτούς τους τομείς, ότι ο Διευθύνων Σύμβουλος της Pfizer είναι Έλληνας, ενώ Έλληνες βρίσκονται επίσης σε υψηλές διοικητικές θέσεις στη Regeneron.
Και τότε θα είμαστε διπλά κερδισμένοι έχοντας καταφέρει, πέρα από την προβολή της εικόνας της χώρας στο διεθνές κοινό, και την αναστροφή του brain drain που πλήττει τον παραγωγικό ιστό της πατρίδας μας τα τελευταία χρόνια. Ήδη ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει εξαγγείλει την παροχή φορολογικών και άλλων κινήτρων για Έλληνες του εξωτερικού και πολίτες άλλων χωρών που θα επιλέξουν να εργαστούν στο μέλλον με έδρα την Ελλάδα. Πρόκειται για σημαντικά μέτρα που θα δημιουργήσουν ένα σταθερό πλαίσιο για τα επόμενα χρόνια αμέσως μετά την πανδημία, ώστε η χώρα να πραγματοποιήσει το μεγάλο αναπτυξιακό άλμα που χρειάζεται, προσελκύοντας και το απαιτούμενο ανθρώπινο κεφάλαιο που έχει ανάγκη.
• Ποια η προστιθέμενη αξία της σύγχρονης ελληνικής πολιτιστικής παραγωγής για την «Ήπια Ισχύ» της Ελλάδας;
Η Πολιτιστική Διπλωματία συνδράμει τα μέγιστα στην προσέγγιση των λαών μεταξύ τους. Επιτρέπει να αντιληφθούμε καλύτερα τους γύρω μας, τους κοντινούς και τους μακρινούς, τις ανησυχίες και τα όνειρά τους. Επιτρέπει και στην Ελλάδα, ως χώρα, να εκφράσει και να μεταλαμπαδεύσει τη δική της ματιά για την κοινωνία του σήμερα. Για την Ελλάδα, ο πολιτισμός είναι η βάση μιας επικοινωνιακής διαμεσολάβησης που αφενός τέρπει, αλλά παράλληλα επιμορφώνει, παρέχει στοιχεία και μαρτυρίες. Τα στοιχεία προσφέρουν συμπληρωματική γνώση, ίσως και αποκλειστική πληροφορία, απαραίτητη για την ορθή εκτέλεση των διπλωματικών σχέσεων.
Μέσω της Πολιτιστικής Διπλωματίας προωθείται η σύγχρονη εικόνα και σκέψη της χώρας προς τα έξω. Οι πολιτιστικές ανταλλαγές συνδράμουν στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και αμοιβαίου οφέλους μεταξύ των λαών. Πρακτικά, η Πολιτιστική Διπλωματία προάγει πρότυπα συμπεριφοράς, που υποσυνείδητα δημιουργούν μια συνολική εικόνα για τη χώρα. Επομένως, η επικοινωνιακή διαμεσολάβηση μέσω της πολιτιστικής παραγωγής, είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διεθνή διπλωματία. Οι άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης, σε συνεργασία με διπλωμάτες και αρμόδιους φορείς, μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο σε θέματα σχετικά με την ειρήνη, τον πολιτισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα εύκολο στους Έλληνες, καθώς έχουν στα εφόδιά τους τον πλούτο ενός σημαντικότατου πολιτισμού.
Πέρα όμως από την ιστορική πολιτιστική κληρονομιά, υπάρχει και η σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή που εκφράζει την πηγαία αγωνία για τα κοινωνικά και υπαρξιακά αδιέξοδα του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου. Αντί για την κυρίαρχη «ελληνικότητα» που χαρακτήριζε τους δημιουργούς μας σε παλαιότερες εποχές, η έμπνευση σήμερα πηγάζει κυρίως από τα σύγχρονα βιώματα των ανθρώπων, τα κοινά σε όλο τον κόσμο. Για το λόγο αυτό η σύγχρονη ελληνική πολιτιστική δημιουργία επικοινωνεί με τις εμπειρίες, τις αγωνίες και τις ελπίδες των ανθρώπων παντού καταγράφοντας εξαιρετική επιτυχία, όπως αποδεικνύουν οι συνεχείς διεθνείς διακρίσεις Ελλήνων δημιουργών σε όλους τους τομείς, από την ποίηση μέχρι τον κινηματογράφο, αλλά και σε άλλους τομείς που σήμερα δικαίως έχουν ενταχθεί στον πολιτισμό, όπως είναι η γαστρονομία.
• Πώς έχει αντεπεξέλθει η Γενική Γραμματεία στις προκλήσεις της υγειονομικής κρίσης;
Οπωσδήποτε όλες οι δράσεις τόσο για τον Απόδημο Ελληνισμό όσο και για την Δημόσια
Διπλωματία, που συνεπάγονται ζωντανή συμμετοχή, επισκέψεις και εκ του σύνεγγυς επαφή, έχουν ανασταλεί και δυστυχώς ήταν πολλές και καλοσχεδιασμένες. Εκείνο, όμως, που δεν έχει ανασταλεί και παραμένει αμείωτο είναι το ενδιαφέρον μας για το αντικείμενό μας. Ευτυχώς, χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία, είμαστε σε θέση μέσα από συνεχείς καθημερινές διαδικτυακές επαφές και συμμετοχές σε εκδηλώσεις να δίνουμε καθημερινά το ελληνικό «παρών» παντού σε όλο τον κόσμο. Με τον ίδιο τρόπο, συνεργαζόμενοι με άλλους συναρμόδιους φορείς, συνεχίζουμε να σχεδιάζουμε, να καταρτίζουμε στρατηγικές και να προγραμματίζουμε ενέργειες για την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας στον κόσμο μέσω της πολιτιστικής διπλωματίας, του τουρισμού ή της ανάδειξης του ελληνικού επιχειρείν. Χάρη στα Γραφεία Δημόσιας Διπλωματίας στο εξωτερικό, είμαστε ενεργοί στον τομέα της επικοινωνιακής πολιτικής, ενώ και οι δράσεις μας για την Ομογένεια παραμένουν αμείωτες. Έτσι σχεδιάζουμε συνέργειες με υφιστάμενα δίκτυα ομογενών με στόχο τη δημιουργία θεματικών δικτύων, όπως π.χ. ένα παγκόσμιο δίκτυο πόλεων με ελληνική ονομασία ή ένα παγκόσμιο δίκτυο πόλεων που φιλοξενούν κέντρα ελληνικών σπουδών. Παράλληλα, καταγράφουμε τις ψηφιακές εφαρμογές που υποστηρίζουν την κινητοποίηση των αποδήμων και, βεβαίως, περιμένουμε τις καλύτερες μέρες, όταν θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα και τότε όλες οι δράσεις της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας, όπως έχουν αποτυπωθεί και στον νέο Οργανισμό του Υπουργείου Εξωτερικών, θα επαναπρογραμματιστούν με τον καλύτερο τρόπο.
• Πώς κρίνετε μέχρι στιγμής την απήχηση της ψηφιακής πλατφόρμας «StaEllinika.com» και αντίστοιχων ψηφιακών πρωτοβουλιών Δημόσιας Διπλωματίας;
Η ψηφιακή μαθησιακή πλατφόρμα «StaEllinika.com» προέκυψε από τη συνεργασία μας με τη διεπιστημονική ομάδα υπό τη διεύθυνση μελών του Εργαστηρίου Νέων Μέσων στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Ιδρύματος «ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ» του Πανεπιστημίου Simon Fraser στον Καναδά. Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από τα θετικά σχόλια στο εξωτερικό όσον αφορά την πρωτοβουλία αυτή, που ήδη από την πιλοτική της φάση, έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από όλους, που την είδαν ως μια καινοτόμο δράση για την υποστήριξη των ελληνικών σχολείων στο εξωτερικό και τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού σε όλο τον κόσμο, τόσο στους νέους ομογενείς μας όσο και σε όσους επιθυμούν να μάθουν την ελληνική γλώσσα και να γνωρίσουν τον ελληνικό πολιτισμό, και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία από πλευράς δημόσιας διπλωματίας. Σήμερα, η εφαρμογή αυτή, στην ολοκληρωμένη της έκδοση, είναι προσβάσιμη σε tablets και smartphones, καθώς και σε λειτουργικά συστήματα Android και iOS, ενώ είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε έναν πολύ μεγάλο αριθμό ενδιαφερομένων. Ήδη έχουμε 30.000 εγγεγραμμένους ημερήσιους μαθητές και σπουδαστές σε 118 χώρες, ενώ η πλατφόρμα έχει εισαχθεί σε όλα τα ελληνικά σχολεία της Βόρειας Αμερικής (στις ΗΠΑ και τον Καναδά). Σύντομα θα βρίσκεται στη διάθεση των σχολείων του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας, ενώ επίκειται και αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον η ισπανόφωνη και πορτογαλόφωνη έκδοσή της.
* Συνέντευξη από την Φλωρεντία Κιόρτση
20 Μαΐου, 2021