Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Στο σημείο αυτό θα ήθελα να καλωσορίσω τον Υπουργό Εξωτερικών, τον κ. Νίκο Δένδια. Κύριε Υπουργέ καλησπέρα σας.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Καλησπέρα κα Ζαχαρέα, καλησπέρα στους τηλεθεατές σας.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Θα ξεκινήσω από το Συμβούλιο που ήσασταν χτες των Ευρωπαίων ομολόγων σας. Εκεί ζητήσατε να υπάρξουν κυρώσεις για την Τουρκία μετά την προκλητικότητα που έχει αναπτύξει στην Ανατολική Μεσόγειο. Θα θέλαμε να είστε λίγο πιο συγκεκριμένος. Τι είδους κυρώσεις θα μπορούσαν να ήταν αυτές και αν είδατε ότι οι περισσότεροι Ευρωπαίοι συντάσσονται μαζί μας.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ζήτησα να δοθεί η εντολή από το Συμβούλιο στον Ύπατο Εκπρόσωπο τον κ. Μπορέλ να συντάξει μια εισήγηση, με σειρά οικονομικών κυρώσεων τις οποίες θα υιοθετήσει το Συμβούλιο στην περίπτωση κατά την οποία η Τουρκία προβεί σε παραβατικές ενέργειες εις βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της κυριαρχίας της Ελλάδας.
Το Συμβούλιο συμφώνησε με αυτή την ελληνική πρόταση και έδωσε τη σχετική εντολή στον κ. Μπορέλ, ο οποίος μάλιστα την ανακοίνωσε αμέσως μετά το Συμβούλιο.
Επ’ αυτού θα υπάρξει η νέα συζήτηση η οποία θα γίνει τον Αύγουστο. Όχι τον Σεπτέμβριο στο τακτικό Συμβούλιο, όπως ήταν η κατ' αρχήν εισήγηση, αλλά τον Αύγουστο, ώστε να μπορέσουμε το γρηγορότερο δυνατό να έχουμε καταλήξει σε ένα συμπέρασμα, σε ένα προσχεδιασμό των ευρωπαϊκών αντιδράσεων σε περίπτωση τουρκικής παραβατικότητας.
Επίσης έκανα δυο πράγματα ακόμη: κατ' αρχήν προειδοποίησα τους συναδέλφους μου για να μην τους φέρω άρον – άρον από τις διακοπές τους χωρίς να το ξέρουν, ότι αν υπάρξει ζήτημα στο μεσοδιάστημα θα ζητήσω την σύγκληση έκτακτου Συμβουλίου μέσα στο καλοκαίρι.
Και το δεύτερο, είπα ξεκάθαρα ότι η Ελλάδα έχει Ένοπλες Δυνάμεις. Οι Ένοπλες Δυνάμεις της Ελλάδας έχουν τη συνταγματική υποχρέωση να υπερασπίσουν τον ελληνικό χώρο και κατά συνέπεια εάν υπάρξει τέτοιο ενδεχόμενο θα ζητήσω την εφαρμογή του άρθρου 42 των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Θα ήταν η επόμενη ερώτησή μου να εξηγήσουμε για τους τηλεθεατές τι προβλέπει αυτό το άρθρο.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Προβλέπει την αλληλοβοήθεια μεταξύ των χωρών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε περίπτωση που κάποιο από αυτά δεχτεί επίθεση στο έδαφός της. Είναι το ευρωπαϊκό ανάλογο του άρθρου 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ. Ένα άρθρο, που στην πραγματικότητα αποδεικνύει με την ύπαρξή του την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.
Για να είμαστε ξεκάθαροι και με τους φίλους μας την οικογένειά μας την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και με οποιονδήποτε άλλο, την Τουρκία σε αυτή την περίπτωση, προειδοποίησα ότι η Ελλάδα θα ζητήσει μέτρα επί τη βάση του 42 εάν δεχτεί επίθεση από οποιονδήποτε. Βεβαίως σε αυτή την περίπτωση αυτό αφορά την τουρκική παραβατικότητα, γίνεται κατανοητό.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Το γεγονός ότι τα είπατε όλα αυτά έτσι όπως μας τα αναλύετε τώρα στο δελτίο μας, έχετε ανησυχία ότι η Τουρκία πέρα από …
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είπα κι άλλα πολύ περισσότερα, πρέπει να σας πω.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Πέρα από τη λεκτική της επιθετικότητα, θα προχωρήσει και σε στρατιωτική επιθετικότητα;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Εύχομαι όχι. Κατ' αρχήν η τουρκική παραβατικότητα εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους. Οι έρευνες σε υφαλοκρηπίδα άλλης χώρας, μάλιστα στην περίπτωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και εντός των χωρικών υδάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι επιθετικότητα. Είναι πολιτική των κανονιοφόρων. Τώρα, αν οι κανονιοφόροι σε αυτήν την περίπτωση είναι βαμμένες κόκκινες, δεν αλλάζει το γεγονός.
Από εκεί και πέρα όμως η Ελλάδα εάν υπάρξει παραβίαση του εθνικού χώρου, πρέπει να αντιδράσει. Εγώ δεν το λέω ούτε απειλητικά, ούτε κινδυνολογώντας, αυτή είναι η συνταγματική υποχρέωση αυτής της Κυβέρνησης αλλά και κάθε Κυβέρνησης.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Για να είμαστε ξεκάθαροι: αν τρυπήσουν νότια της Κρήτης όπως μας λένε εδώ και τρεις μήνες, αυτό είναι κάτι που το εντάσσετε στην κατηγορία αυτή που μας λέτε των ενεργειών;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κυρία Ζαχαρέα, είναι προφανές ότι το τουρκολιβυκό Μνημόνιο είναι ανύπαρκτο και στην πραγματικότητα αυτό το οποίο εμφανίζει η Τουρκία ως τεμάχια τα οποία ζητά να λάβει άδειες για έρευνες και για γεωτρήσεις του πυθμένα η τουρκική εταιρεία πετρελαίων, είναι κομμάτι της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Αυτό είναι απολύτως φανερό, δεν χρειάζεται κανείς ούτε να ξέρει Δίκαιο της Θάλασσας, αρκεί απλώς να κοιτάξει ένα χάρτη: 6 μίλια από την Κρήτη, 6 μίλια από την Κάρπαθο, 6 μίλια από τη Ρόδο. Όπως τους είπα στο Συμβούλιο μπορεί να κολυμπήσει κανείς μέχρι εκεί, δεν χρειάζεται καν να πάρει βάρκα. Κατά συνέπεια αν η Τουρκία θεωρεί ότι μπορεί να τα κάνει αυτά και αυτά να είναι ανεκτά από την Ελλάδα, κάνει λάθος.
Πρέπει το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών η ευρωπαϊκή οικογένειά μας να είναι έτοιμη γι' αυτό το ενδεχόμενο. Γι' αυτό ζητήσαμε, για να μην τρέχουμε την τελευταία στιγμή, να υπάρξει κατάλογος συγκεκριμένων κυρώσεων, «crippling sanctions» ήταν η έκφραση την οποία χρησιμοποίησα, δηλαδή βαρύτατων κυρώσεων οι οποίες θα δημιουργήσουν τεράστιο πρόβλημα στην τουρκική οικονομία. Να υπάρχει αυτός ο κατάλογος, ώστε να είμαστε έτοιμοι και η Τουρκία να ξέρει που πηγαίνει, αλλά και εμείς να μην αφήσουμε καμία αμφιβολία για τις προθέσεις μας. Σαν Ευρωπαίοι.
Διότι ξέρετε, δεν είναι μόνο ο ελληνικός χώρος. Ο ελληνικός χώρος τυχαίνει να είναι και ευρωπαϊκός χώρος και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προασπίσει το δικό της χώρο.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Μπορείτε να μας πείτε ένα δυο παραδείγματα για να το καταλάβουμε οικονομικών κυρώσεων, που θα μπορούσαν να μπουν;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι πάρα πολύ εύκολο, βεβαίως. Νότα για τον τουρισμό, ζητήματα που αφορούν τις τραπεζικές συναλλαγές, ζητήματα που αφορούν τις εγγυήσεις σε περίπτωση εξαγωγών ή εισαγωγών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, κα Ζαχαρέα, είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί, εάν θελήσει, να δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα στην τουρκική οικονομία. Δεν το εύχομαι, δεν το επιδιώκουμε, απλώς θα πρέπει να είμαστε σαφείς.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια παγκόσμια υπερδύναμη. Αρκεί να θελήσει να ασκήσει αυτές τις τεράστιες δυνατότητές της. Και φαντάζομαι ότι δεν θα υπάρξει κράτος που δεν θα θελήσει να ασκήσει τις δυνατότητές της Ένωσης, για να υπερασπίσει ένα κράτος – μέλος που δέχεται επίθεση από μια άλλη χώρα.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Αρκεί να θελήσει. Αυτό το είπατε σωστά, γιατί έχουμε ακούσει και τους προηγούμενους μήνες ότι αν δεχτούμε επίθεση, μπορεί να είμαστε και μόνοι μας. Όμως θέλω να σας πάω κάπου αλλού, στη δήλωση Τσαβούσογλου πριν από λίγη ώρα, ότι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, έχει ξεκινήσει παράλληλα και ένας διάλογος Ελλάδας – Τουρκίας, αναφερόταν υποθέτω σε μια συνάντηση που έγινε χτες, με την κα Σουρανή την επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του Πρωθυπουργού και αντιστοίχως τον κ. Καλίν.
Τι συμβαίνει με την υπόθεση αυτή; Διεξάγεται παράλληλα και κάποιος παρασκηνιακός διάλογος;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ' αρχήν σωστός αποδέκτης της ερώτησής σας θα ήταν ο Τούρκος Υπουργός των Εξωτερικών όχι ο Έλληνας Υπουργός των Εξωτερικών.
Είναι αυτονόητο, νομίζω υπήρξε σχετική ανακοίνωση, η ανακοίνωση των διπλωματικών πηγών ή ανακοίνωση του Μεγάρου Μαξίμου επ’ αυτού. Βεβαίως η γερμανική Προεδρία έχει τη δυνατότητα να ζητά οποιεσδήποτε διευκρινίσεις από οποιοδήποτε κράτος – μέλος.
Και βεβαίως υπάρχουν και είναι ευκταίο να υπάρχουν επαφές υπηρεσιακών παραγόντων. Μέχρι εκεί όμως. Εάν η Τουρκία θέλει αυτό να το εμφανίσει ως διάλογο για να μπορέσει να αποτινάξει από πάνω της την πιθανότητα των κυρώσεων, νομίζω ότι θα πρέπει να προσπαθήσει λίγο παραπάνω.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Τώρα, να έρθουμε στο θέμα της Αγιάς Σοφιάς. Ήταν λίγο χλιαρή η αντίδραση των εταίρων μας, όλοι εκφράζουν τη λύπη τους αλλά κανείς δεν κάνει κάτι στην πράξη, που θα ταρακουνούσε τον κ. Ερντογάν και από την άλλη είχαμε τα σχόλια Τούρκων αξιωματούχων ότι η Ελλάδα δεν δικαιούται να λέει κάτι γι' αυτό το θέμα, διότι είναι μια χώρα που παραβιάζει κατάφορα στο έδαφός της τις θρησκευτικές ελευθερίες. Θα ήθελα το δικό σας σχόλιο γι' αυτά.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ευχαρίστως. Κατ' αρχήν νομίζω ότι το Συμβούλιο χτες πήρε μια πολύ ξεκάθαρη θέση και εγώ είμαι ευχαριστημένος από αυτή τη θέση.
Καταδίκασε, η έκφραση ήταν «condemn» και ζήτησε την αναστροφή της απόφασης, την αλλαγή της απόφασης, «reverse». Χρησιμοποιώ τους αγγλικούς όρους, που ήταν κομμάτι της ανακοίνωσης του κ. Μπορέλ. Αυτό μπορούσε να κάνει το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών.
Μην ξεχνάμε ότι η Αγία Σοφία είναι ένα μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και η UNESCO είναι αυτή η οποία πρέπει να αναλάβει την σχετική πρωτοβουλία.
Το Συμβούλιο όμως για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκάθαρα, επαναλαμβάνω ξεκάθαρα, μετά από δική μας απαίτηση διότι δεν ήταν αυτή η αρχική έκφραση στο ανακοινωθέν, εκδήλωσε την καταδίκη και την απαίτησή του να αλλάξει απόφαση.
Τώρα, από εκεί και πέρα αυτά τα οποία λέει η Τουρκία, ξέρετε, είναι λίγο κωμικά. Να σας πω ένα παράδειγμα απλό: η Ελλάδα στη Θράκη για ένα πληθυσμό περίπου 150 χιλιάδων ίσως και λιγότερο, έχει γύρω στα 260 τζαμιά. Είναι νομίζω ο μεγαλύτερος κατά κεφαλήν δείκτης τζαμιών στον πλανήτη.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα - μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία αυτονόητα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα μου επιτρέψετε να πω ότι η τελευταία χώρα από την οποία περιμένουμε να μας κάνει μάθημα για την τήρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, είναι η γείτονας Τουρκία.
Νομίζω ότι αφού βελτιώσει η Τουρκία το δικό της εσωτερικό φάκελο τήρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων του ανθρώπου, των δικαιωμάτων του Τύπου, μετά αφού τα κάνει αυτά, ας έρθει και ας εξηγήσει και σε εμάς.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Εμείς το Τέμενος του Βοτανικού θα το προχωρήσουμε κανονικά;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Νομίζω είναι απόφαση του Πρωθυπουργού του κ. Μητσοτάκη, αλλά θέλω και σε αυτό να είμαι καθαρός απέναντί σας. Αυτό τέθηκε από τον Πρόεδρο Ερντογάν στον Πρωθυπουργό, ο Πρωθυπουργός του είπε ότι «βεβαίως θα γίνει, αλλά δεν θα γίνει επειδή μου το ζητάς εσύ, θα γίνει επειδή πρέπει οι μουσουλμάνοι να έχουν κάπου να προσεύχονται στην Αθήνα». Τελεία.
Αυτό είναι θέμα της ελληνικής εσωτερικής έννομης τάξης, απόφαση της συντεταγμένης ελληνικής πολιτείας και ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι θα το πραγματοποιήσει, επειδή είναι απόφαση της συντεταγμένης ελληνικής πολιτείας, όχι επειδή το ζητάει η Τουρκία.
Μ. ΖΑΧΑΡΕΑ: Κύριε Υπουργέ, ευχαριστώ πάρα πολύ για την παρέμβασή σας απόψε στο δελτίο μας.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Εγώ σας ευχαριστώ, να είστε
14 Ιουλίου, 2020