ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Καλημέρα σας. Ευχαριστούμε πάρα πολύ που ανταποκριθήκατε στην πρόσκλησή μας και βλέπουμε τόσο μεγάλη συμμετοχή. Ο κ. Πρόεδρος θα σας ενημερώσει σήμερα για τρέχοντα θέματα εξωτερικής πολιτικής και, βεβαίως, μετά θα υπάρξει χρόνος και για ορισμένα άλλα ζητήματα. Κύριε Πρόεδρε, έχετε το λόγο.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Σας ευχαριστώ πολύ για την παρουσία σας. Έχουμε αρκετές μέρες να βρεθούμε, εβδομάδες θα έλεγα. Έχουν μεσολαβήσει πολλά γεγονότα, πρωτοβουλίες, εξελίξεις.
Δε θα αναφερθώ στο μεγάλο ταξίδι στα Δυτικά Βαλκάνια, ούτε στη συνάντηση που έγινε στη Βουδαπέστη με τις τέσσερις χώρες του Visegrád και τις τρεις βαλκανικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτε για τη συνάντησή μου στη Ρώμη θα σας μιλήσω σήμερα. Θα ξεκινήσουμε από τα γεγονότα στην Ουκρανία, τα οποία είναι τρέχοντα και επίκαιρα κι έχουν παγκόσμιο ενδιαφέρον και στη συνέχεια, με βάση τις ερωτήσεις, θα επεκταθούμε στα θέματα που θέλετε.
Είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ τη Μαριούπολη και το Κίεβο την Κυριακή, λόγω των εξελίξεων, οι οποίες είναι ραγδαίες, αλλά κι επειδή ήθελα να ενημερώσω το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνεδρίασε, χθες στις Βρυξέλες, έχοντας μία πρωτογενή εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί στην Ουκρανία, τόσο στις ανατολικές περιοχές, όπου είναι και το κέντρο της σημαντικής ελληνικής κοινότητας, του ελληνισμού της Ουκρανίας, όσο και στο Κίεβο.
Συγκινήθηκα λόγω της επίσκεψής μου στη Μαριούπολη, γιατί είδα μία ακμάζουσα ομοσπονδία ελληνικών συλλόγων της Ουκρανίας. Είδα νέα παιδιά να μιλούν ελληνικά και να σπουδάζουν στο εκεί πανεπιστήμιο, είχα την ευκαιρία να συζητήσω με τη Διοίκηση της Ομοσπονδίας και των τοπικών Συλλόγων που καλύπτουν μια ευρύτατη περιοχή. Να συζητήσω με τον Πρύτανη του πανεπιστημίου της Μαριούπολης, όπου καλλιεργούνται οι ελληνικές σπουδές, και να μεταφέρω την αγάπη, τη φροντίδα, τη στήριξη, όχι μόνον της Κυβέρνησης, αλλά όλης της Ελληνικής Πολιτείας και όλου του ελληνικού λαού προς τον ελληνισμό της Μαριούπολης, που αυτή τη στιγμή ζει υπό συνθήκες εύλογης ανησυχίας λόγω των εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων, αλλά και της έντασης που υπάρχει στις ρώσο-ουκρανικές σχέσεις.
Η εντύπωσή μου είναι πως πρόκειται για μία κοινότητα με έντονο ρόλο στην ουκρανική τοπική κοινωνία, στην κοινωνία των πολιτών και αυτές μου τις εντυπώσεις τις μετέφερα και στις προσωρινές, στις μεταβατικές Αρχές της Ουκρανίας στο Κίεβο, αλλά, φυσικά, και στους συναδέλφους μου στο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών.
Ιδιαίτερα συζητήσαμε με τους Έλληνες της Ουκρανίας το ζήτημα της ελληνικής γλώσσας και με ικανοποίηση αποσαφηνίσαμε ότι ο πρόσφατος νόμος που ψήφισε η Ουκρανική Βουλή για τον περιορισμό της χρήσης στη διοίκηση περιφερειακών και μειονοτικών γλωσσών, πρώτον, δεν έχει ακόμη κυρωθεί από τον προσωρινό Πρόεδρο και άρα δεν έχει καταστεί νόμος του Ουκρανικού Κράτους και δεύτερον, δεν αφορά σε καμία περίπτωση την ελληνική γλώσσα, η οποία δεν είναι γλώσσα της Διοίκησης αλλά είναι γλώσσα της εκπαίδευσης. Και ως γλώσσα της εκπαίδευσης, εξακολουθεί να προστατεύεται και να αποτελεί τμήμα του προγράμματος των σπουδών στην ουκρανική εκπαίδευση.
Βεβαίως, το ζήτημα αυτό της προστασίας των εθνικών μειονοτήτων και των μειονοτικών και περιφερειακών γλωσσών έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για το πώς αντιλαμβανόμαστε ως Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και ως Ελλάδα τα ζητήματα της δημοκρατίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της λεγόμενης συμπεριληπτικότητας, της inclusiveness, που είναι η έννοια γύρω από την οποία γίνεται πια όλη η διεθνής συζήτηση σε σχέση με τη δημοκρατική μετάβαση στην Ουκρανία, αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Αυτή λοιπόν η συμπεριληπτικότητα δεν είναι μόνον πολιτική, ιδεολογική, κοινωνική, είναι και εθνοτική και περιφερειακή. Αυτό ιδιαίτερα στην περίπτωση της Ουκρανίας έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία, έχει γίνει αντιληπτό και βεβαίως έχει περιληφθεί ρητά στα συμπεράσματα και του χθεσινού Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο Κίεβο είχα την ευκαιρία να συζητήσω με τον προσωρινό Πρόεδρο της χώρας και Πρόεδρο της Βουλής, τον κ. Turchynov, παρουσία του νέου Υπουργού Εξωτερικών. Μου παρέδωσαν επιστολή επίσημη της μεταβατικής Ουκρανικής Κυβέρνησης προς την Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την οποία η Ουκρανία ζητά επισήμως την επανεκκίνηση και ανανέωση της διαδικασίας που οδηγεί στην υπογραφή της Συμφωνίας Σύνδεσης της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Και μετέφερα την επιστολή αυτή υπό την ιδιότητα του Προεδρεύοντος του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που όπως ξέρετε προεδρεύεται από την Ύπατη Εκπρόσωπο την κα Ashton.
Συζητήσαμε για το υψηλό επίπεδο των ελληνο-ουκρανικών σχέσεων και για τους στενούς πολιτιστικούς, θρησκευτικούς και οικονομικούς δεσμούς που υπάρχουν ανάμεσα στις δύο χώρες και, φυσικά, εστιάσαμε στην κρίση, την οικονομική κρίση, η οποία εάν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να τροφοδοτήσει μια πολύ μεγάλη, ακόμη μεγαλύτερη εσωτερική πολιτική κρίση και επαναλάβαμε την πεποίθησή μας ότι πρέπει να υπάρξει ένα διεθνές σχήμα άμεσης στήριξης της ουκρανικής οικονομίας, στο οποίο να μετέχει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αλλά όχι μόνον το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Γιατί υπάρχουν προτεραιότητες και ανάγκες στην Ουκρανία, που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσα από τις πρακτικές που εφαρμόζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, για τις οποίες ξέρουμε πια πολλά κι εμείς εδώ στην Ελλάδα που είμαστε μία ανεπτυγμένη ευρωπαϊκή χώρα, μέλος της Ευρωζώνης. Δε χρειάζεται να επαναλάβω ότι οι συγκρίσεις είναι καταλυτικές.
Η Ουκρανία ζητάει μία βοήθεια, η οποία για δύο έτη κινείται κάπου ανάμεσα στα 15 και τα 35 δισεκατομμύρια ευρώ, ανάλογα με τους υπολογισμούς. Η Ελλάδα έχει λάβει μία βοήθεια, η οποία ξεπερνά σε δάνειο τα 240 δισεκατομμύρια, σε μείωση του χρέους της στα 130 δισεκατομμύρια και σε στήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, κατά μέσο όρο, τα τελευταία έτη, γύρω στα 100 δισεκατομμύρια.
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ποια είναι η διαφορά των μεγεθών και η διαφορά των αναγκών, με ένα δημόσιο χρέος ουκρανικό να κινείται περίπου στο 75% του ΑΕΠ, άρα σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από τα επίπεδα στα οποία κινείται το δημόσιο χρέος σε πάρα πολλές ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνον σε χώρες όπως η Ελλάδα ή η Ιταλία.
Συζητήσαμε εκτενώς θέματα ενεργειακής πολιτικής, θέματα θαλασσίων ζωνών, τα οποία απασχολούν την Ουκρανία και στη Μαύρη Θάλασσα και στη Θάλασσα του Αζόφ, θέματα αγωγών και, βεβαίως, το βασικό θέμα συζήτησης ήταν η αποκατάσταση της Δημοκρατίας, η διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών με βάση τα διεθνή πρότυπα, τα πρότυπα που αποδέχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και, κυρίως, η κρίση.
Η κρίση στην Κριμαία, η οποία οπωσδήποτε μπορεί να αντιμετωπιστεί, όπως είπαμε και χθες στο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μόνον μέσα από μία πολιτική αρχών, δηλαδή μέσα από το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, των υφισταμένων διεθνών συμβάσεων, όπως είναι η σύμβαση του 1994 για τα πυρηνικά όπλα και η σύμβαση του 1997 για την εγκατάσταση του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας στην Κριμαία. Αλλά και μέσα από τον Καταστατικό Χάρτη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που απαγορεύει τη χρήση βίας ή την απειλή χρήσης βίας.
Και αντιλαμβάνεστε με βάση και τις εμπειρίες που έχουμε, τις δικές μας, τις εθνικές ιστορικές εμπειρίες, πόση σημασία έχει ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας κάθε χώρας, ο σεβασμός των υφισταμένων συνόρων σύμφωνα και με τις προβλέψεις του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη και ο σεβασμός της κυριαρχίας κάθε χώρας.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα, ως Προεδρία αλλά και ως χώρα σε εθνικό επίπεδο, διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσική Κυβέρνηση. Είχα και χθες τηλεφωνική επικοινωνία με τον κ. Lavrov από τη Γενεύη, στην οποία βρίσκεται, γιατί θεωρούμε ότι επιταγή του Διεθνούς Δικαίου αλλά και της κοινής λογικής είναι η αυτοσυγκράτηση, η ψυχραιμία και ο διάλογος.
Η διατήρηση των διαύλων του διαλόγου και της διαμεσολάβησης είναι ο μόνος δρόμος που επιτρέπει την υπέρβαση των κρίσεων, την εκτόνωση και τελικά την επιβολή της διεθνούς νομιμότητας αλλά και της ασφάλειας για όλους τους πολίτες και όλες τις χώρες.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο χθεσινό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, η Ελλάδα, όπως κι άλλες χώρες, τάχθηκε με σαφήνεια υπέρ της ιδέας για τη συγκρότηση Διερευνητικής Επιτροπής για τα γεγονότα στην Κριμαία και γενικότερα στην Ουκρανία από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, στον οποίον, όπως ξέρετε, μετέχει και η Ρωσική Ομοσπονδία. Αλλά και υπέρ της ιδέας να συγκροτηθεί ένα international contact group, μια διεθνής ομάδα επαφής, κάτι που δεν περιελήφθη ρητά στα Συμπεράσματα του χθεσινού Συμβουλίου, αλλά είναι στοιχείο και κεκτημένο της συζήτησης, εφόσον προχωρήσουμε στην εκτόνωση και στο διάλογο, κάτι το οποίο και ευχόμαστε αλλά και επιδιώκουμε.
Έχουμε, επίσης, κατ΄ επανάληψη αναφερθεί στην ανάγκη ανάλογοι χειρισμοί να γίνουν και στο επίπεδο του ΝΑΤΟ, το οποίο, όπως ξέρετε, συνεδρίασε ήδη στο επίπεδο του Συμβουλίου ΝΑΤΟ - Ουκρανίας και τώρα συνεδριάζει στο επίπεδο των Μονίμων Αντιπροσώπων, στο επίπεδο δηλαδή του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου, πάντα με βάση τις αρχές που ανέφερα προηγουμένως.
Από την άποψη αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα έλεγα η διεθνής κοινότητα, προσπαθεί να χειριστεί μία οξύτατη κρίση, ίσως τη μεγαλύτερη, όπως ορθώς ειπώθηκε, μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, με έναν τρόπο που να οδηγεί στην επίλυσή της και στην υπέρβασή της, χωρίς να διαμορφωθούν στην ευρωπαϊκή ήπειρο ξανά συνθήκες Ψυχρού Πολέμου, οι οποίες πρέπει να αποφευχθούν πάση θυσία. Γιατί η επανάληψη της ιστορίας δεν είναι ποτέ ένας καλός σύμβουλος.
Ήδη έχει συγκληθεί έκτακτο Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, για την Πέμπτη και ήδη ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο κ. Van Rompuy, ανακοίνωσε ότι κάλεσε να μετάσχει στην έναρξη του Συμβουλίου για διαβουλεύσεις, πριν από την ημερήσια διάταξη, το νέο πρωθυπουργό της Ουκρανίας τον κ. Yatsenyuk. Περιττεύει να θυμίσω ότι λειτουργεί η Βουλή, η οποία και εξέλεξε το νέο Πρωθυπουργό και έχει παράσχει ψήφο εμπιστοσύνης στη μεταβατική ουκρανική κυβέρνηση. Ο δε Πρόεδρος της Βουλής ασκεί προσωρινά τα καθήκοντα του αρχηγού του κράτους, του Προέδρου της Δημοκρατίας, μετά την αποχώρηση του προηγούμενου Προέδρου.
Αυτό πρέπει να συνεκτιμηθεί για τον τρόπο με τον οποίο τοποθετούνται όλες οι χώρες σε σχέση με τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία. Αυτά ήθελα να πω προς το παρόν ως μια εισαγωγή, για να σας αφήσω περιθώριο να κάνετε τις ερωτήσεις, οι οποίες παρακαλώ να τις κάνουμε λίγο συστηματικά, δηλαδή να συζητήσουμε πρώτα για την Ουκρανία και μετά για άλλα θέματα εξωτερικής πολιτικής και μετά, εάν υπάρχουν, οποιαδήποτε άλλα θέματα.
Κ. ΦΡΥΣΣΑ: Η πρώτη μου ερώτηση είναι εάν μπορείτε να διαψεύσετε ή να επιβεβαιώσετε ότι μπορεί να έχουμε έκτακτη Σύνοδο Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ρωσίας.
Και η δεύτερη είναι ότι υπάρχει η εντύπωση στην Ευρώπη, ότι καθυστέρησε η εκπροσώπηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή η Βαρόνη Ashton, να κινηθεί επαρκώς για την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε σε μονομερείς κινήσεις από τα κράτη μέλη. Αυτό οδηγεί στην εντύπωση ότι η Ευρώπη δεν έχει τη δύναμη, ή την επαρκή εκπροσώπηση που θα έπρεπε να έχει σε αυτή την κρίση. Δηλαδή δεν ήταν τόσο δυναμική όσο θα έπρεπε.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Ως προς τη συνάντηση Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ρωσίας δεν υπάρχει τίποτα. Άλλωστε πολύ πρόσφατα πραγματοποιήθηκε η Σύνοδος Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ρωσίας. Εάν υπάρξουν οποιεσδήποτε συναντήσεις με τη Ρωσική κυβέρνηση, με τον Πρόεδρο Putin και τη Ρωσική κυβέρνηση, αυτές δεν νομίζω ότι θα έχουν το σχήμα μιας συνάντησης Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ρωσίας.
Άλλωστε το ζήτημα της κρίσης στην Κριμαία και γενικότερα η κατάσταση στην Ουκρανία είναι πλέον αντικείμενο συζητήσεων στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, το οποίο έχει και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο την αρμοδιότητα και την πρωτοβουλία των κινήσεων.
Σας θυμίζω ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει ήδη συνεδριάσει και με πρωτοβουλία της Ουκρανίας, αλλά και με πρωτοβουλία της ίδιας της Ρωσίας, που ζήτησε να διεξαχθεί χθες συζήτηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Και ως προς το δεύτερο ερώτημά σας, πρέπει να σας πω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μια μακρά διαδρομή στις σχέσεις με την Ουκρανία, διότι επωάζεται αυτή η ιστορία της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης και της υπογραφής της Συμφωνίας Σύνδεσης επί μήνες. Αυτό είναι το βασικό αντικείμενο της Συνόδου Κορυφής στο Βίλνιους, που ήταν και ο κολοφώνας της Λιθουανικής Προεδρίας.
Ξέρετε ότι λίγο πριν τη Σύνοδο Κορυφής ο τότε Πρόεδρος της Ουκρανίας, ο κ. Yanukovych, αποφάσισε να μην υπογραφεί η Συμφωνία Σύνδεσης, διότι η επιλογή του ήταν να λύσει το οικονομικό πρόβλημα της Ουκρανίας, το δημοσιονομικό μέσα από την αγορά ομολόγων που αποφάσισε η ρωσική κυβέρνηση. Οι Υπουργοί Εξωτερικών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν επισκεφθεί κατ’ επανάληψη την Ουκρανία κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων στην κεντρική πλατεία του Κιέβου, πριν οξυνθεί η κατάσταση, και ξέρετε πάρα πολύ καλά ότι η πρωτοβουλία που ανέλαβαν οι τρεις Υπουργοί, δηλαδή οι Υπουργοί Εξωτερικών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας, η οποία οδήγησε στην υπογραφή της συμφωνίας της 21ης Φεβρουαρίου, στην υπογραφή της οποίας παρέστη και εκπρόσωπος του Προέδρου Putin χωρίς να την προσυπογράψει ως μάρτυρας, ήταν μια πρωτοβουλία, η οποία αφορούσε τις εσωτερικές πολιτικές καταστάσεις στην Ουκρανία. Ήταν, δηλαδή, μια πρωτοβουλία διακυβερνητική και όχι μια πρωτοβουλία, η οποία ήταν ευρωπαϊκή.
Επίσης, θα ήθελα να έχετε υπόψη σας, προφανώς το έχετε, αλλά επιτρέψτε μου να σας το θυμίσω, ότι σύμφωνα με τη λεγόμενη συμφωνία του 1994, το λεγόμενο memorandum της Βουδαπέστης, δηλαδή τη συμφωνία με την οποία η Ουκρανία προσχώρησε στη Διεθνή Σύμβαση για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων και αφοπλίστηκε πυρηνικά, προβλέπεται ότι η Ουκρανία τίθεται υπό τον έλεγχο πέντε εγγυητριών δυνάμεων. Οι πέντε αυτές εγγυήτριες δυνάμεις είναι τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, που είναι και εγγυήτριες δυνάμεις σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Δηλαδή πρόκειται για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσική Ομοσπονδία, την Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία.
Υπό την έννοια αυτή, υπάρχουν χώρες που έχουν και άλλες ιδιότητες, όπως για παράδειγμα η Γαλλία η οποία μετείχε στην ομάδα των τριών υπουργών. Επίσης υπάρχουν συνορεύουσες χώρες στην Ουκρανία, όπως είναι οι χώρες του Visegrád κυρίως, αλλά και η Ρουμανία και υπάρχουν και χώρες οι οποίες έχουν δεσμούς με την Ουκρανία μέσω της ανάγκης προστασίας τεχνητών μειονοτήτων.
Άρα πρέπει να διαχωρίσουμε διακυβερνητικές, ή εθνικές πρωτοβουλίες από πρωτοβουλίες ευρωπαϊκές. Η κυρία Ashton πήγε αρκετές φορές, ο κ. Füle που είναι αρμόδιος επίτροπος για την διεύρυνση, επίσης πάρα πολλές φορές. Εμείς ως Προεδρία έχουμε αρμοδιότητα στα θέματα διεύρυνσης και έπρεπε οπωσδήποτε να έχουμε μια εικόνα και αυτή την εικόνα την αποκτήσαμε και η ανταπόκριση της ουκρανικής κυβέρνησης πήρε επισημότατη μορφή με την επίδοση της επιστολής προς εμένα, ως προεδρεύοντα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων για την επανέναρξη της διαδικασίας υπογραφής της συμφωνίας σύνδεσης.
Τα προβλήματα που έχει η ευρωπαϊκή πολιτική στη διαχείριση διεθνών ή περιφερειακών κρίσεων και γενικότερα τα προβλήματα που έχει η κοινή εξωτερική πολιτική και η πολιτική ασφάλειας είναι γνωστά και τα προβλήματα αυτά βεβαίως είναι παρόντα και στην περίπτωση της Ουκρανίας.
Γ. ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ: Θα ήθελα να ρωτήσω το εξής, σε περίπτωση που το δημοψήφισμα στην Κριμαία είναι υπέρ της απόσχισης της ανεξαρτησίας, τι θεωρείτε ότι πρέπει να πράξει η διεθνής κοινότητα, λαμβανομένου υπόψη και του θέματος του Κοσσόβου;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Στη χθεσινή συζήτηση στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, έγινε ειδική αναφορά στο ζήτημα αυτό και με ισπανική πρόταση, έχει σημασία από πού προέρχεται η πρόταση, έχει περιληφθεί στα συμπεράσματα του χθεσινού Συμβουλίου ειδική παράγραφος που επισημαίνει ότι σύμφωνα με το ισχύον ουκρανικό σύνταγμα, τα δημοψηφίσματα που μπορεί να οργανωθούν στην Κριμαία είναι δημοψηφίσματα που έχουν τοπικό χαρακτήρα και δεν αφορούν αυτή καθ’ εαυτή τη σχέση της περιοχής με την Ουκρανία.
Ζητήματα, δηλαδή, κυριαρχίας δεν τίθεται σε δημοψήφισμα, σύμφωνα με το υπάρχον ουκρανικό Σύνταγμα και σύμφωνα με τη σχετική πρόληψη των συμπερασμάτων του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων.
Ν. ΜΕΛΕΤΗΣ: Κύριε Υπουργέ, θέλω να ρωτήσω πώς πρέπει να αντιμετωπίσει και η Προεδρία και η Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να αποτρέψει συνομιλώντας με τη νέα μεταβατική κυβέρνηση στην Ουκρανία, να νομιμοποιήσει ως συνομιλητές της τους ναζιστές της χώρας αυτής.
Και το δεύτερο, ποια είναι η θέση της ελληνικής κυβέρνησης σε αυτό που ακούσαμε ότι εξετάζεται σαν κύρωση, η διακοπή των συνομιλιών για το θέμα των θεωρήσεων με τη Ρωσία. Το οποίο αφορά άμεσα την ελληνική οικονομία και τον ελληνικό τουρισμό.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η ουκρανική κυβέρνηση, η μεταβατική δηλαδή, ο προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η προσωρινή κυβέρνηση αυτή καθ’ εαυτή με τον Πρωθυπουργό έχουν επιλεγεί από το προϋφιστάμενο Κοινοβούλιο της χώρας.
Επίσης, ο ΟΗΕ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ και όλες οι χώρες, τουλάχιστον οι χώρες με τις οποίες εφάπτεται η Ελλάδα, οι χώρες της διεθνούς κοινότητας έχουν αναγνωρίσει ως προσωρινή κυβέρνηση και ως προσωρινές αρχές της Ουκρανίας, αυτές τις οποίες αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο Κίεβο και με τις οποίες συνομιλεί η διεθνής κοινότητα. Το νέο Πρωθυπουργό, τον κ. Yatsenyuk τον κάλεσε ήδη ο κ. Van Rompuy να μετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Υπάρχει το επιχείρημα το οποίο προκύπτει από την απλή παρατήρηση των πραγμάτων, ότι εάν παρέμενε ο προηγούμενος Πρόεδρος της Ουκρανίας στη θέση του και εφαρμοζόταν με ένα αργότερο ρυθμό η συμφωνία της 21ης Φεβρουαρίου, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ήταν ίδια η σύνθεση της κυβέρνησης λόγω της σύνθεσης της Βουλής. Άρα θα είχαμε τον κ. Yatsenyuk ως Πρωθυπουργό και πάλι.
Τώρα, ζητήματα δημοκρατίας και κράτους δικαίου, αποτελούν στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να εφαρμόσει μια πολιτική αρχών. Εάν διαπιστωθεί η οποιαδήποτε απόκλιση χώρας με την οποία εφάπτεται ή με την οποία συνδέεται η Ευρωπαϊκή Ένωση από τις αρχές της δημοκρατίας του κράτους δικαίου, του πλουραλισμού, της πολυφωνίας, της καταδίκης, του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, του φασισμού, του ναζισμού, η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αντιδράσει.
Αλλά ότι ο κ. Yatsenyuk αναγνωρίζεται ως Πρωθυπουργός προσωρινός και ο κ. Turchynov ως προσωρινός αρχηγός του κράτους, αυτό είναι ένα δεδομένο της διεθνούς κοινότητας, το οποίο δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε και δεν μπορεί η Ελλάδα να αυτενεργήσει.
Έχω ακούσει την κριτική της αντιπολίτευσης, η οποία σε μια περίεργη συγχορδία στην οποία μετέχει ο ΣΥΡΙΖΑ, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και η Χρυσή Αυγή, διαμαρτυρόντουσαν πριν λίγες μέρες γιατί δήθεν έχουμε αφήσει ακάλυπτους και απροστάτευτους τους Έλληνες της Μαριούπολης. Και επικαλούντο δήθεν δηλώσεις της Προέδρου της Ομοσπονδίας των Ελληνικών Συλλόγων της Ουκρανίας.
Μόλις η συγχορδία αυτή εξέπεμψε το μήνυμά της, βγήκε η Πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Ελληνικών Συλλόγων και τους διέψευσε επί των γεγονότων. Και όταν πήγα στη Μαριούπολη, στην πραγματικότητα ως εκφραστής μιας αντίληψης που λέει ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει λόγο για την κατάσταση του ελληνισμού της Ουκρανίας σε μια ξένη χώρα και ξεκίνησα την επίσκεψή μου από τη Μαριούπολη και όχι από το Κίεβο, χωρίς αυτό να είναι το διπλωματικώς ορθόδοξο και μετέφερα εκεί την αγάπη και τη συμπαράσταση όλων των κομμάτων όλου του ελληνισμού, άκουσα την κριτική ότι "δεν έπρεπε να πάμε στην Ουκρανία".
Πριν από λίγες μέρες έλεγαν πού είναι η Ελληνική Προεδρία, γιατί πηγαίνουν άλλοι Υπουργοί Εξωτερικών ως εκπρόσωποι των κρατών τους στην Ουκρανία "γιατί δεν παίρνει πρωτοβουλίες η Ελληνική Προεδρία". Κι όταν η Ελληνική Προεδρία πήγε τη στιγμή που έχουμε ανοιχτή κρίση στην Κριμαία και πριν από τη Σύνοδο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων άκουσα την κριτική "μα αναγνωρίζετε τους ναζιστές".
Ποιους ναζιστές αναγνωρίζει η Ελλάδα; Αναγνωρίζουμε ως συνομιλητές την προσωρινή Κυβέρνηση που έχει αναγνωρίσει ο ΟΗΕ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΑΤΟ κι όλες οι χώρες του κόσμου κι αν αυτή τη στιγμή η Ουκρανία βρεθεί χωρίς Κυβέρνηση που την εκπροσωπεί ποιός θα συνομιλήσει με τη Ρωσική Ομοσπονδία, ποιός θα συνομιλήσει διεθνώς για να εκτονωθεί η κρίση;
Οι ανευθυνότητες, οι συνωμοσιολογίες, οι επιπολαιότητες, οι δημαγωγίες του εσωτερικού πολιτικού λόγου, όταν μεταφέρονται στη διεθνή σκηνή, όταν μεταφέρονται σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο, λειτουργούν βλαπτικά, προσβάλλουν τα εθνικά συμφέροντα.
Εάν η Ελλάδα δεν κάνει μία πολιτική αρχών, σε σχέση με την εδαφική ακεραιότητα, σε σχέση με τα υφιστάμενα σύνορα, σε σχέση με την κυριαρχία, που θα βασιστεί η επιχειρηματολογία μας σε σχέση με το Κυπριακό; Η απομόνωση της Ελλάδας αυτή τη στιγμή προσβάλλει καίρια τα εθνικά συμφέροντα και προσβάλλει καίρια και τα συμφέροντα κάθε Έλληνα που αγωνίζεται για να βγει η χώρα από την κρίση.
Ο κ. Van Rompuy καλεί τον προσωρινό Πρωθυπουργό της Ουκρανίας να παραστεί στη Σύνοδο Κορυφής. Τι θα έπρεπε να κάνει ο Έλληνας Πρωθυπουργός; Nα αρνηθεί να πάει στη Σύνοδο Κορυφής; Ή να προβάλλει βέτο για τη συμμετοχή του Ουκρανού Πρωθυπουργού στη συνάντηση; Πού οδηγούν τη χώρα αυτές οι αντιλήψεις;
Παρακαλώ και καλώ κάθε σκεπτόμενο και καλόπιστο Έλληνα πολίτη, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, να παρακολουθήσει τη ροή των γεγονότων και να αξιολογήσει αν αυτά έχουν ειρμό ή ίχνος υπευθυνότητας ή αν είναι μία άσκηση στην οποία μπορεί να δει κανείς καθαρά τι μπορεί να συμβεί στη χώρα αν η διαπραγμάτευση σε ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο και για τα οικονομικά θέματα της χώρας γίνει με την αντίληψη αυτή, μια αντίληψη δήθεν παλικαρισμού, η οποία δεν εκτιμά κανέναν συσχετισμό δυνάμεων και κανένα εθνικό συμφέρον.
Και, επίσης, υπονομεύεται η προσπάθεια της χώρας να διατηρήσει άριστες σχέσεις και με τη Ρωσική Ομοσπονδία, οι οποίες αποτυπώνονται στις επαφές που έχω με τον κ. Lavrov, ώστε να είμαστε ένας παράγοντας διαμεσολάβησης και σταθεροποίησης, έχοντας την ικανότητα να συνομιλούμε αξιόπιστα με όλους τους εμπλεκόμενους στην κρίση.
Εδώ στην υπόθεση αυτή της Ουκρανίας νομίζω ότι έχουμε την επιτομή του πολιτικού προβλήματος της χώρας στο πιο ευαίσθητο πεδίο, που είναι το πεδίο της ευρωπαϊκής και εξωτερικής πολιτικής.
Ε. ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ: Ήθελα να ρωτήσω αν υπάρχει ενιαία στάση στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά το θέμα της Ουκρανίας ή υπάρχουν περισσότερες χώρες που είναι «φιλορωσικές» ή αντίστοιχα «φιλοουκρανικές». Ευχαριστώ.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Με συγχωρείτε, μπορείτε να επαναλάβετε την ερώτηση;
Ε. ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ: Ήθελα να ρωτήσω αν υπάρχει ενιαία στάση στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς το θέμα της Ουκρανίας ή αν υπάρχουν χώρες που είναι περισσότερες «φιλοουκρανικές» ή «φιλορωσικές». Ευχαριστώ.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Κοιτάξτε, έγινε συζήτηση για την Ουκρανία πάμπολλες φορές στο επίπεδο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων και στο επίπεδο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων. Έχει ασχοληθεί πάρα πολλές ώρες, πάρα πολλές μέρες η Ευρωπαϊκή Ένωση στο επίπεδο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση κινείται πάντα μέσα από συμβιβασμούς, προσεγγίσεις και τελικώς μέσα από Κοινές Θέσεις. Η Κοινή Θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτυπώνεται στα Συμπεράσματα και, εν προκειμένω, στα χθεσινά Συμπεράσματα του Συμβουλίου.
Κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας του κειμένου, η οποία έγινε παράγραφο -παράγραφο και λέξη - λέξη βεβαίως, διατυπώθηκαν πάρα πολλές απόψεις. Το κείμενο, λοιπόν, όπως διαμορφώθηκε και εγκρίθηκε, έχει εγκριθεί ομοφώνως και αποτελεί την ενιαία και κοινή θέση όλων των κρατών-μελών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως τέτοιας.
Α. ΤΑΣΟΥΛΗ: Κύριε Πρόεδρε είναι σε εξέλιξη η έκτακτη συνέντευξη τύπου που δίνει ο Putin αυτή τη στιγμή και ήθελα να ρωτήσω πώς σχολιάζει..
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν το κάναμε επίτηδες, συνέπεσε.
Α. ΤΑΣΟΥΛΗ: Ναι, πώς σχολιάζει η Ελληνική Προεδρία τη δήλωση που έκανε πριν από λίγο ότι "είναι νόμιμη η χρήση της στρατιωτικής βίας στην Ουκρανία κι ότι έχει νομική βάση για επέμβαση το αίτημα του Yanukovych για βοήθεια, για τον οποίον είπε ότι τον θεωρεί [ο Putin] το μόνο νόμιμο Πρόεδρο της Ουκρανίας".
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Κοιτάξτε, τα επιχειρήματα τα ρωσικά θα διατυπωθούν στο αρμόδιο όργανο, στο φόρουμ που προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο, που είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών είναι το μόνο όργανο που σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο δικαιούται να εκτιμήσει αυτού του είδους τα επιχειρήματα. Η Ελλάδα θα ακολουθήσει την κεντρική γραμμή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα σεβαστεί τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, εφόσον ληφθούν τέτοιες αποφάσεις.
Διότι πρέπει να μην ασκηθεί δικαίωμα αρνησικυρίας για να ληφθούν οι αποφάσεις αυτές και θα κρατήσουμε τη δυνατότητά μας να συνομιλούμε με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη κινούμενοι στο κεντρικό ρεύμα και στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας.
Α. ΒΟΥΔΟΥΡΗ: Καλημέρα. Στη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης θα γίνει μια εξέταση απλώς των γεγονότων έως σήμερα ή θα εξεταστούν στο σύνολο οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Ρωσίας και πιθανόν νέες κυρώσεις; Και σας παρακαλώ να επανέλθουμε στο ερώτημα του κ. Μελέτη όσον αφορά τη χθεσινή απόφαση για τη διακοπή των διαπραγματεύσεων όσον αφορά τις θεωρήσεις.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η ερώτηση του κ. Μελέτη όντως δεν απαντήθηκε και φταίω εγώ γιατί παρασύρθηκα από το πρώτο πολιτικό μέρος και ζητάω συγνώμη, καλά κάνατε και μου τη θυμίσατε, είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο που πρέπει να διευκρινιστεί.
Σε σχέση με το διάλογο για την απελευθέρωση των θεωρήσεων, η διατύπωση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων είναι πως εάν δεν υπάρξει αποκλιμάκωση της κρίσης στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα λάβει μέτρα, όπως για παράδειγμα η διακοπή των συζητήσεων για την απελευθέρωση των θεωρήσεων.
Εμείς έχουμε προφανώς ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ροή του τουριστικού ρεύματος και από τη Ρωσία και από την Ουκρανία προς την Ελλάδα. Αποδίδουμε τεράστια σημασία στο επίπεδο των διμερών σχέσεών μας και με τη Ρωσία και με την Ουκρανία, θέλουμε αυτό να είναι όσο γίνεται υψηλότερο και να βελτιώνεται διαρκώς και προφανώς θέλουμε να είναι ελεύθερη η θεώρηση των διαβατηρίων ή, εν πάση περιπτώσει, πάρα πολύ εύκολη.
Ξέρετε ότι πρακτικά τα Γενικά μας Προξενεία ή τα Προξενικά μας Γραφεία σε όλη τη Ρωσική Ομοσπονδία και σε όλη την Ουκρανία παρέχουν με ευκολία βίζες στο πλαίσιο των δεσμεύσεων της χώρας από τη Συνθήκη του Schengen και ως εκ τούτου έχουμε διατυπώσει και τις δικές μας εθνικές θέσεις.
Ο διάλογος μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας είναι ένας διάλογος που θέλουμε να μην διακοπεί, θέλουμε οι σχέσεις να διατηρηθούν σε άριστο επίπεδο. Βεβαίως όταν έχει να κάνει κανείς με θέματα Διεθνούς Δικαίου, σεβασμού της διεθνούς νομιμότητας και έντασης, η οποία αποκτά και στρατιωτικό χαρακτήρα, είναι προφανείς οι προτεραιότητες.
Αλλά γι’ αυτό αγωνιζόμαστε. Αγωνιζόμαστε να φύγουμε από την ένταση και να επανέλθουμε στην ομαλότητα.
Α. ΒΟΥΔΟΥΡΗ: (Ερώτηση εκτός μικροφώνου)
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν έχει διαμορφωθεί ούτε η ημερήσια διάταξη, ούτε το Σχέδιο Συμπερασμάτων. Προς το παρόν πρέπει να μείνουμε σε αυτά που ειπώθηκαν στο χθεσινό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων και στα Συμπεράσματα. Τα Συμπεράσματα είναι πολύ μετριοπαθή, πολύ προσεκτικά, αλλά και αυστηρά. Το μήνυμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι καθαρό, αλλά είναι και ψύχραιμο και παραγωγικό.
Μπαίνοντας χθες στο κτήριο του Συμβουλίου στις Βρυξέλες, έκανα αυτή τη δήλωση, είπα ότι η ευρωπαϊκή πολιτική είναι μία πολιτική αρχών, ότι για εμάς η κυριαρχία, η εδαφική ακεραιότητα, τα υφιστάμενα σύνορα, είναι πάντα το μείζον θέμα. Πρέπει να σταλεί ένα καθαρό μήνυμα, πρέπει όμως η αντίδραση να είναι ψύχραιμη και παραγωγική και να κρατηθεί ανοιχτός ο δρόμος του διαλόγου.
Νομίζω ότι τα Συμπεράσματα ανταποκρίνονται σε αυτές τις προδιαγραφές που έθεσα όχι ως προεδρεύουσα χώρα, γιατί δεν προεδρεύουμε στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, αλλά ως Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών.
Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής: στις 21 Φεβρουαρίου υπήρξε μια συμφωνία των τριών Υπουργών Εξωτερικών που μετέβησαν στο Κίεβο, του κ. Steinmeier, του κ. Sikorski και του κ. Fabius, με τον Πρόεδρο Yanukovych. Αυτή η συμφωνία τι ακριβώς προέβλεπε; Γιατί αφού έγινε αυτή η συμφωνία …
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Αυτό που διαβάσατε.
Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Ναι αλλά υποθέτουμε ότι δεν προέβλεπε την εκδίωξη του κ. Yanukovych. Αυτό προσπαθούμε να καταλάβουμε, δηλαδή πώς αντιδρά η Ευρωπαϊκή Ένωση σε αυτό; Υπάρχει μια συμφωνία που γίνεται σεβαστή; Δεν γίνεται;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Ξέρετε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μια διαφωνία σε σχέση με την συμφωνία της 21ης Φεβρουαρίου. Η ρωσική άποψη όπως διατυπώθηκε επισήμως είναι ότι πρέπει να εφαρμοστεί η συμφωνία της 21ης Φεβρουαρίου. Η συμφωνία αυτή δεν έχει γίνει με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχουν τρεις Υπουργοί, οι οποίοι την προσυπέγραψαν ως μάρτυρες.
Οι Υπουργοί αυτοί λένε ότι κατά την εκτίμησή τους η συμφωνία εφαρμόζεται. Διότι ο κ. Yanukovych έφυγε μόνος του, αλλά δεν είμαι εγώ αυτός που θα κάνω την ερμηνεία της συμφωνίας. Η συμφωνία αυτή αφορούσε τις εσωτερικές συνταγματικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία.
Η Ελλάδα δεν ειδικεύεται στο να παρεμβαίνει στις εσωτερικές πολιτικές και συνταγματικές εξελίξεις άλλων χωρών. Εμάς μας ενδιαφέρει το διεθνές δίκαιο, η διεθνής νομιμότητα η οποία βεβαίως περιλαμβάνει και το σεβασμό της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μειονοτικών δικαιωμάτων βεβαίως, για να αναφερθούμε στην ελληνική Κοινότητα και στα μειονοτικά δικαιώματά της και κυρίως τα γλωσσικά.
Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Αντιπρόεδρε, εν πάση περιπτώσει μας είπατε τη θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επί της ουσίας τώρα βλέπουμε μια τριάδα από τους πιο σημαντικούς Υπουργούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πηγαίνουν σε μια συμφωνία, η συμφωνία να ανατρέπεται με κάτι που πολλοί στον κόσμο θεωρούν πραξικόπημα, το οποίο είναι εξίσου με την παραβίαση των συνόρων της διεθνούς νομιμότητας. Η Κριμαία, είναι προφανές για οποιονδήποτε, ότι δεν πρόκειται ποτέ να επιστρέψει στην Ουκρανία, δεν πρόκειται πια να ασκηθεί η ουκρανική κυριαρχία στην Κριμαία. Είμαστε σε μια κατάσταση που υπάρχει και κίνδυνος πολύ σοβαρός απρόβλεπτων στρατιωτικών συγκρούσεων σε μια περιοχή γεμάτη με πυρηνικά όπλα και εργοστάσια και διερωτώμαι: οι Υπουργοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης…θα ήθελα να μας μεταφέρετε δηλαδή πέρα των θέσεων λίγο και το κλίμα. Το πώς αυτοί οι άνθρωποι σκέφτονται.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Με καλείτε τώρα να απαντήσω εκ μέρους των Υπουργών Εξωτερικών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας. Κάτι που ούτε το θέλω, ούτε το μπορώ.
Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Εντάξει μην σχολιάσετε τους συναδέλφους σας. Αλλά πείτε μου..... δηλαδή τι στο καλό, που θα πάει αυτή η κατάσταση…;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Να σας πω λοιπόν. Ακούστε, κατ' αρχάς εξ όσων γνωρίζω η συμφωνία αυτή της 21ης Φεβρουαρίου δεν περιλαμβάνει τίποτε περί Κριμαίας. Το ζήτημα της Κριμαίας, το ζήτημα του καθεστώτος της Κριμαίας δεν αποτελεί αντικείμενο της συμφωνίας της 21ης Φεβρουαρίου. Τα επιχειρήματα της ρωσικής πλευράς σε σχέση με την κατάσταση στην Κριμαία, τα έχετε ακούσει. Τα διατυπώνει η Ρωσική Κυβέρνηση και ο Πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Από εκεί και πέρα, αν με ρωτάτε εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας έπρεπε να έχει προβλέψει τις εξελίξεις αυτές και να τις έχει λάβει υπόψη, η απάντηση είναι ναι, ότι θα έπρεπε να τις έχει προβλέψει και να τις έχει λάβει υπόψη.
Δεν είπα ποτέ ότι η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και η Πολιτική Ασφάλειας κινείται στο επίπεδο που θα θέλαμε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πολύ σοβαρά προβλήματα ως πολιτική οντότητα. Αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προβλήματα και στη διαχείριση των οικονομικών κρίσεων, δεν έχει προβλήματα μόνο στη διαχείριση των πολιτικών κρίσεων. Και, εν πάση περιπτώσει, εδώ έχουμε σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κύματα ευρωσκεπτικισμού και πάρα πολλούς οπαδούς του ρόλου του εθνικού κράτους και των εθνικών Κυβερνήσεων και άρα των εθνικών εξωτερικών πολιτικών.
Δεν υπάρχει μόνο η ευρωπαϊκή πολιτική, υπάρχουν και εθνικές πολιτικές. Μπορεί να στερήσει κανείς το δικαίωμα από τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο να ενεργούν ως μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας; Μπορεί να στερήσει κανείς το δικαίωμα από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο να λειτουργούν ως εγγυήτριες δυνάμεις στο πλαίσιο του Μνημονίου της Βουδαπέστης του 1994 για την αποπυρηνικοποίηση της Ουκρανίας; Όχι. Δεν μετέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως Ένωση σε αυτό.
Μπορεί κανείς να σκεφτεί στην Ελλάδα με τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις που σκέφτονται σε άλλες χώρες, που έχουν άλλες ιστορικές εμπειρίες σε σχέση με την περιοχή, όπως είναι για παράδειγμα η Πολωνία; Όχι. Εμείς πρέπει να δούμε τι κάνουμε, πώς ακολουθούμε μια γραμμή η οποία είναι σοβαρή, βασισμένη στη διεθνή νομιμότητα, σταθερή, χωρίς εσωτερικές αντιφάσεις και βεβαίως μια γραμμή η οποία προστατεύει και τα ευρωπαϊκά και τα διεθνή αλλά και τα εθνικά συμφέροντα και αυτό κάνουμε.
Είμαστε παρόντες όπως πρέπει να είμαστε, μετέχουμε στο διεθνή συσχετισμό, παίζουμε τον ρόλο που πρέπει να παίξουμε, κρατάμε τους διαύλους επικοινωνίας ανοιχτούς με όλους και ενισχύουμε τη θέση μας.
Άκουσα μάλιστα τη συγχορδία αυτή της αντιπολίτευσης να κάνει σύγκριση και με τη στάση μας σε σχέση με τη Συρία. Για σκεφτείτε, να μην είχαμε καταδικάσει τη χρήση χημικών όπλων από το καθεστώς της Δαμασκού! Γιατί η Ελλάδα δεν είχε κληθεί στη Γενεύη Ι, αλλά κλήθηκε στη Γενεύη ΙΙ και στηρίζει μια διαδικασία, η οποία δεν θα μπορούσε να υπάρχει εάν δεν υπήρχε μια αντιπολίτευση μετριοπαθής, η οποία θα μετείχε στη Γενεύη ΙΙ για να συνομιλήσει με το καθεστώς της Δαμασκού. Και το καθεστώς της Δαμασκού θα μετείχε και θα είχε υπαχθεί στις διαδικασίες του Οργανισμού για την απαγόρευση των χημικών όπλων, εάν δεν υπήρχε ισχυρή καταδίκη της παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου και του εγκλήματος της χρήσης χημικών όπλων;
Ποιό σύνδρομο είναι αυτό που καταδιώκει ορισμένους εκπρόσωπους του ελληνικού πολιτικού κόσμου αλλά και ορισμένους αναλυτές; Ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι τι; Παρίας των διεθνών σχέσεων; Ή πρέπει να υποστηρίζει θέσεις, οι οποίες τελικά δεν βασίζονται σε μια ενιαία και ομοιόμορφη εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου;
Πρέπει να επαναλάβουμε λάθη τα οποία μας κόστισαν σε πολιτικό και διπλωματικό κεφάλαιο και στη δεκαετία του ’90;
Κάποιοι νομίζουν ότι ορισμένες πρωτοβουλίες, οι οποίες λαμβάνονταν στη δεκαετία του ’80, στο πλαίσιο του τότε παγκόσμιου συσχετισμού, του διπολισμού, της ύπαρξης δυο κόσμων, είναι πρωτοβουλίες οι οποίες μπορεί να λαμβάνονται και τώρα. Δεν έχουν αντιληφθεί τι έχει μεσολαβήσει, τι έχει αλλάξει, ποιος είναι ο πραγματικός συσχετισμός και ποιοι είναι οι κίνδυνοι.
Θ. ΜΠΑΛΟΔΗΜΑΣ: Κύριε Αντιπρόεδρε, αν έχει συζητηθεί στο εσωτερικό της Κυβέρνησης το εξής σενάριο: εάν δεν πρυτανεύσει ο διάλογος και η ψυχραιμία και κλιμακωθεί η στρατιωτική ένταξη, στο πλαίσιο και των συμβατικών υποχρεώσεων που έχουν αναλάβει οι ελληνικές κυβερνήσεις, παρέχουν μέσα, εγκαταστάσεις, διευκολύνσεις για μεταφορά δυνάμεων;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν υπάρχει τέτοιο θέμα. Ούτε έχει συζητηθεί, ούτε υπάρχει. Δεν έχει τεθεί ούτε στο επίπεδο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτε στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ τέτοιο θέμα. Εάν κάποιος έχει στο μυαλό του την περίοδο της δεκαετίας του 1850 και τον Κριμαϊκό Πόλεμο ή την επέμβαση που έγινε πριν από τη Μικρασιατική εκστρατεία με τη συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων στην Κριμαία το 1919-1920, πρέπει να αντιληφθεί ότι βρισκόμαστε σε άλλη εποχή. Διακινδυνεύω την πρόβλεψη ότι η μεγάλη διπλωματική και πολιτική ένταση δεν θα μετατραπεί σε χρήση στρατιωτικών μέσων.
G. MELNIK: Κύριε Υπουργέ, εσείς μιλάτε για το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Εσείς νομίζετε ότι η υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση των διαδηλώσεων ήταν με σεβασμό του Δικαίου ή όχι;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν υπήρξε καμία απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποστηριχθούν οι διαδηλώσεις. Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αφορούσε τον σεβασμό της δημοκρατίας, της συναίνεσης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ίδια απόφαση που ίσχυε πριν, ισχύει και τώρα. Η ίδια απόφαση που ίσχυε για την Ουκρανία, ισχύει για οποιαδήποτε χώρα. Είναι μια πολιτική αρχών. Υπάρχουν χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίες εκφράστηκαν και μπορεί να είχαμε και επισκέψεις, μπορεί να είχαμε δηλώσεις, αλλά η ευρωπαϊκή πολιτική είναι αυτή που σας λέω.
G. MELNIK: Συγνώμη, αλλά η κα Ashton και η κα Nuland πήραν μέρος στις διαδηλώσεις.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Θα μου επιτρέψετε να μην σχολιάσω ούτε την κα Nuland, ούτε κανέναν άλλον. Η κα Ashton, ως Ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν πήρε μέρος σε καμία διαδήλωση. Επισκέφτηκε την Ουκρανία, το Κίεβο, κατά τη διάρκεια της έντασης και των γεγονότων στο Μεϊντάν, αλλά δεν πήρε μέρος σε καμία διαδήλωση.
G. MELNIK: Επισκέφθηκε τις διαδηλώσεις. Γιατί σας είπα ότι η κα Ashton έκανε διανομή των δισκετών και θα ήθελα να ξέρω τη θέση της Ελλάδας για τη συμμετοχή των ακροδεξιών δυνάμεων ….
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Είπα προηγουμένως. Κοιτάξτε, πρέπει να ξεπεράσουμε την ένταση και είχα την ευκαιρία και στις συνομιλίες τις τηλεφωνικές με τον κ. Lavrov να πω ότι πίστη μας είναι πως ο διάλογος, η διαβούλευση, η εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου θα δώσουν τη λύση. Και πρέπει να διατηρήσουμε οπωσδήποτε ανοιχτή αυτή τη διαδικασία.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Κύριε Υπουργέ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και εσείς προσωπικά υπερασπίζεστε αυτή την πολιτική, της καταγγελίας δηλαδή του παγκοσμίου Τύπου ότι είναι ναζί η νέα Κυβέρνηση και επιχειρηματολογήσατε και νομικά.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν ασχολήθηκα με το θέμα αυτό.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Ασχολείται ο παγκόσμιος Τύπος, όμως, δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε. Θα ήθελα να σας ρωτήσω το εξής: αν δεν υπήρχε η νομιμοποίηση αυτής της νέας εξουσίας από την Ευρώπη θα μπορούσε να σταθεί η νέα εξουσία, με βοήθεια οικονομική, διπλωματική …
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν το γνωρίζω. Γνωρίζω ότι το Κοινοβούλιο, το υφιστάμενο επί του προηγούμενου Προέδρου της Ουκρανίας Κοινοβούλιο, ανέδειξε έναν νέο Πρόεδρο …
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Κύριε Υπουργέ σας παρακαλώ θερμά να πω την ερώτησή μου.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Νόμισα ότι τελειώσατε, με συγχωρείτε.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Η Ουκρανία μπήκε σε συνθήκες εμφυλίου. Ανατράπηκε και η Βουλή σε ειδικές συνθήκες εξέλεξε έναν νέο Πρωθυπουργό, ο οποίος δεν έχει αρνηθεί ότι είναι ναζί.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Πώς τα λέτε αυτά, με συγχωρείτε. Πως είστε βέβαιος γι' αυτό;
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Έχει κάνει δήλωση ο Πρωθυπουργός ότι δεν είναι νεοναζί;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Με συγχωρείτε, δεν το γνωρίζω αυτό. Δεν γνωρίζω αν έχει κάνει καμία δήλωση. Δεν γνωρίζω τα φρονήματά τους.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Μα το γνωρίζω εγώ, τα παρακολουθούμε όλη μέρα. Υπάρχει η έξωθεν νομιμοποίηση μιας Κυβέρνησης που ανέβηκε με πραξικόπημα.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Με συγχωρείτε, φέρνετε την Ελλάδα και όλες τις χώρες σε μια δύσκολη θέση να κάνει έλεγχο φρονημάτων των συμμετεχόντων σε όλες τις Κυβερνήσεις.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Το κάνει η Δύση, κ. Υπουργέ, παντού. Και τον Gaddafi τον καλούσε σε συνόδους και μετά τον ανέτρεψε.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Με συγχωρείτε κάντε την ερώτησή σας.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Θα ήθελα να πω το εξής: αν θα μπορούσε να προκρίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση μια δημοκρατική διαδικασία, ώστε μια εκλεγμένη Κυβέρνηση να πάρει αποφάσεις. Πρώτον, ανακοινώσατε ότι θα υπογραφεί η Συμφωνία Σύνδεσης και Σταθεροποίησης.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Ότι ζητάει η Ουκρανία να ξεκινήσουν ξανά οι διαδικασίες.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Ακριβώς. Πώς μια Κυβέρνηση χωρίς λαϊκή νομιμοποίηση μπορεί να υπογράψει στρατηγικής σημασίας σύμβαση και η Ευρωπαϊκή Ένωση να λέει το «ναι»;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Με συγχωρείτε, να επαναλάβω λίγο τα γεγονότα; Η Ευρωπαϊκή Ένωση ασκεί και οφείλει να ασκεί μια πολιτική αρχών. Θέματα δημοκρατίας, πολυφωνίας, σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, είναι ζητήματα αρχών. Άρα η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει όλες οι κυβερνήσεις των τρίτων χωρών με τις οποίες εφάπτεται, να εκπληρώσουν αυτές τις προϋποθέσεις.
Το Ουκρανικό Κοινοβούλιο ανέδειξε προσωρινές αρχές, η Διεθνής Κοινότητα αποδέχεται αυτές τις προσωρινές αρχές και τις καλεί να σεβαστούν τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα μειονοτικά δικαιώματα και τη συμπεριληπτικότητα, την inclusiveness, η οποία αφορά τις πολιτικές δυνάμεις, τις ιδεολογικές τάσεις και τις περιφέρειες της χώρας.
Εάν αυτό δε γίνει, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επανεξετάσει την κατάσταση. Αλλά δεν υπάρχει μόνον η Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχει ο ΟΗΕ, υπάρχει το Συμβούλιο Ασφαλείας, υπάρχουν οι χώρες οι οποίες διαδραματίζουν έναν ρόλο ως εγγυήτριες δυνάμεις, όπως είναι οι ΗΠΑ, φυσικά και η Κίνα και η Ρωσική Ομοσπονδία, άρα όλα αυτά τα συνεκτιμούμε.
Από κει και πέρα το να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση ή η Ελλάδα ως χώρα έλεγχο των φρονημάτων συγκεκριμένων προσώπων επί τη βάσει του βιογραφικού τους ή δηλώσεων, υπάρχει κάποια καταδίκη, υπάρχει κάτι, δεν ξέρω, δε νομίζω ότι μπορούμε να μπούμε στη συζήτηση αυτή.
Σ. ΣΙΔΕΡΗΣ: Ισχύει στην Ελλάδα, ισχύει παντού αυτό, γίνεται έλεγχος φρονημάτων σε όλο τον πλανήτη, τι λέτε;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Με συγχωρείτε, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τοποθετηθεί επί των θεμάτων αυτών και η Ελλάδα ακολουθεί τη γραμμή αυτή. Εάν η ουκρανική κυβέρνηση εκφράσει απόψεις οι οποίες είναι φασιστικές, ναζιστικές, δεν θα είναι συνομιλητής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν εξέφρασε όμως τέτοιες απόψεις. Είπε ότι θα σεβαστεί τα δικαιώματα και ένα δείγμα ήταν ότι δεν κυρώθηκε ο νόμος που μειώνει τη χρήση στη Διοίκηση των μειονοτικών ή περιφερειακών γλωσσών. Άρα δεν ισχύει, δεν ανετράπη.
Την επιχειρηματολογία, η οποία αναπτύσσεται διεθνώς, την ξέρουμε, δε θα την κρίνουμε αυτή την επιχειρηματολογία εμείς. Θα την κρίνουν τα αρμόδια όργανα. Θα την κρίνει λοιπόν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ο ΟΑΣΕ, ο οποίος θα δημιουργήσει την Επιτροπή αυτή για τη διερεύνηση των γεγονότων και θα την κρίνει και η Διεθνής Ομάδα Επαφής, εάν συγκροτηθεί.
Το έχει ζήσει αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση όταν μετείχαν σε κυβερνήσεις κρατών μελών δυνάμεις ανοιχτά ναζιστικές. Και να σας πω και κάτι; Ο ελληνικός λαός έχει να σκεφτεί κάτι άλλο, έχει να σκεφτεί τις δικές του επιλογές, ώστε να μη φτάσει η Ελλάδα να κάνει ως κοινωνία στο μέλλον μια επιλογή που θα οδηγήσει σε πλειοψηφία στη Βουλή που θα περιλαμβάνει και ακροδεξιά, ναζιστικά, φασιστικά στοιχεία ή περίπου τέτοια στοιχεία. Αυτό είναι το ερώτημα για τον ελληνικό λαό. Το ερώτημα για τον ελληνικό λαό είναι να μη σχηματιστεί ετερόκλητο μέτωπο εξουσίας στο όνομα της συνωμοσιολογίας, της αντιμνημονιακής δημαγωγίας και της ανευθυνότητας, που θα βασίζεται στην ύπαρξη ακροδεξιών στοιχείων, αν όχι των απόλυτα ακροδεξιών, των εν μέρει ή σχεδόν ακροδεξιών.
Ας λύσουμε αυτό το πρόβλημα πρώτα εμείς εδώ στην Ελλάδα για να έχουμε και ισχυρή αξιοπιστία στις διεθνείς παρεμβάσεις μας, στο όνομα της δημοκρατίας, του αντιναζισμού, του αντιφασισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Γιατί προς το παρόν απολογούμαστε όχι μόνον για το τι συμβαίνει με πράξη ή παράλειψη της κυβέρνησης, αλλά και με πράξη και παράλειψη του ελληνικού λαού.
Γιατί όταν στις δημοσκοπήσεις εμφανίζει η ελληνική κοινωνία μια τάση προτίμησης προς τέτοιες απόψεις, αυτό είναι ένα θέμα που καθιστά υπόλογη την Ελλάδα στις διεθνείς συζητήσεις. Γιατί ακούσατε τη συγχορδία η οποία επιτίθεται στην κυβέρνηση και στην Ευρώπη. Είναι η συγχορδία του ΣΥΡΙΖΑ, των ΑΝΕΛ και της Χρυσής Αυγής. Αυτό το θεωρώ κίνδυνο για τη δημοκρατία και τη διεθνή αξιοπιστία της χώρας. Και για τη συνοχή της κοινωνίας μας και για την ποιότητα της δημοκρατίας.
Γι’ αυτό η ιστορία της Ουκρανίας είναι η επιτομή και η συμπύκνωση του προβλήματος της χώρας, του προβλήματος θεσμικής ταυτότητας και δημοκρατικής ευαισθησίας και συνέπειας στη στάση της στη διεθνή σκηνή.
Γ. ΧΡΥΣΟΒΕΡΓΗΣ: Κύριε Υπουργέ, στο απευκταίο αλλά όχι δυστυχώς απίθανο σενάριο που η Ρωσική Ομοσπονδία επιμένει στη στρατιωτική πίεση και, με βάση τα όσα έχω διαβάσει, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά στη λήψη οικονομικών κυρώσεων έναντι της Ρωσίας, υπάρχουν αυτή τη στιγμή σκέψεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το πώς θα αντιμετωπισθούν οι οικονομικές συνέπειες αυτών των κυρώσεων σε ευρωπαϊκές χώρες; Μιλώ για ενεργειακά διλήμματα.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Οι κυρώσεις είναι, δυστυχώς, σχεδόν πάντοτε αμφίστομες. Οι κυρώσεις έχουν συνέπειες για αυτούς που τις υφίστανται, αλλά και για αυτούς που τις λαμβάνουν. Αυτό το γνωρίζει η Διεθνής Κοινότητα, το γνωρίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Βεβαίως η διεθνής νομιμότητα, η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, έχουν και κόστος οικονομικό. Δεν θέλουμε λοιπόν να φτάσουμε σε κλιμάκωση της έντασης, δεν θέλουμε να φτάσουμε σε χρήση στρατιωτικών μέσων, δεν θέλουμε να υπάρξει χρήση βίας ή απειλή χρήσης βίας, δεν θέλουμε να υπάρξουν κυρώσεις. Θέλουμε να υπάρξει διάλογος και εκτόνωση..
Α. ΠΕΛΩΝΗ: Θα ήθελα να πάμε λίγο στο Κυπριακό, επειδή πριν από λίγες μέρες έγινε η πολυαναμενόμενη συνάντηση του Τουρκοκύπριου διαπραγματευτή με τον κ. Μητσιάλη και επειδή δεν υπήρξε ενημέρωση, σε αντίθεση με την τουρκική πλευρά που έκανε και επίσημα tweets κτλ., αναμενόμενα…
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Επίσημα tweets;
Α. ΠΕΛΩΝΗ: Επίσημα tweets του κ. Davutoğlu, που χαιρέτισε τις συνομιλίες, την έλευση εκεί του κ. Μαυρογιάννη κτλ. Αν μπορούσατε να μας ενημερώσετε και να μας δώσετε και μια ιδέα για το ποιο είναι το σχέδιο ή η στρατηγική της κυβέρνησης για το Κυπριακό, καθώς έχουν αρχίσει οι συνομιλίες και υπάρχει μια αίσθηση ότι το φοβόμαστε λίγο…
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Δεν έχει αλλάξει τίποτα, κα Πελώνη, σε σχέση με αυτά που διά μακρόν παρουσίασα στην πρόσφατη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας σε σχέση με το Κυπριακό. Είχα την ευκαιρία να κάνω μια μακρά ανάλυση και να απαντήσω στις ερωτήσεις των κομμάτων και των βουλευτών.
Να σας πω όμως, επειδή με ρωτάτε, ότι ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου, ο κ. Πρέσβης κ. Μητσιάλης, σε υπηρεσιακό επίπεδο, δέχθηκε τον κ. Ozersay υπό την ιδιότητά του, του διαπραγματευτή της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
Έχουμε επαναλάβει άπειρες φορές ότι οι κοινότητες είναι οντότητες θεσμικές του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960. Και από το 1977, από τότε που έχουμε την πρώτη συμφωνία υψηλού επιπέδου μεταξύ του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Denktaş, οι συνομιλίες των ηγετών των δυο πλευρών, είναι συνομιλίες των ηγετών των δυο κοινοτήτων, οι οποίες γίνονται είτε απευθείας μεταξύ των ιδίων, είτε μέσω διαπραγματευτών που έχουν ορισθεί. Και έχω πει σε άλλες περιπτώσεις, ότι στη θέση του διαπραγματευτή υπηρέτησαν με επιτυχία και συνέπεια και ο αείμνηστος Γλαύκος Κληρίδης και ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος, επί μακρά σειρά ετών, επί Προεδρίας Μακαρίου.
Ποτέ αυτές οι επαφές δε συνιστούσαν αναγνώριση της κατοχής, ποτέ δε συνιστούσαν αναγνώριση του ψευδοκράτους της λεγόμενης "Τουρκοκυπριακής διοίκησης της Βόρειας Κύπρου". Ούτε οι συναντήσεις που έγιναν επί των προηγουμένων Προέδρων της Κυπριακής Δημοκρατίας, ούτε οι συναντήσεις που γίνονται επί των ημερών του κ. Αναστασιάδη.
Άρα, όπως ακριβώς ο κ. Sinirlioğlu, ο Υπηρεσιακός Υφυπουργός Εξωτερικών στην Άγκυρα, δέχθηκε τον Ελληνοκύπριο διαπραγματευτή της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας, τον κ. Μαυρογιάννη, έτσι και ο κ. Μητσιάλης δέχθηκε τον κ. Ozersay και αποτυπώθηκαν οι απόψεις τους. Δεν ξέρω τι διημείφθη στην Άγκυρα, εδώ ο κ. Ozersay είπε τις απόψεις του, ο κ. Μητσιάλης είπε τις απόψεις της Ελληνικής Κυβέρνησης, που είναι αυτές που έχω διατυπώσει δημοσίως.
Δεν υπάρχει ούτε άμεση ούτε έμμεση αναγνώριση, ούτε αλλαγή κανενός status, ούτε τετραμερής διαπραγμάτευση, ούτε πρόκειται η Ελλάδα να μετάσχει ποτέ σε τετραμερή διαπραγμάτευση, θέλουμε όμως να διευκολύνουμε τις πρωτοβουλίες της ελληνοκυπριακής πλευράς, τις πρωτοβουλίες του Προέδρου Αναστασιάδη και αποδεχθήκαμε την παράκλησή του στο αίτημά του, που διατύπωσε με επιστολή του προς τον Πρωθυπουργό, να πραγματοποιηθούν αυτές οι συναντήσεις τις οποίες ανακοινώσαμε ο κ. Davutoğlu και εγώ ως μία πρωτοβουλία διευκόλυνσης του διαλόγου.
Τις απόψεις μας επί της ουσίας τις γνωρίζετε. Επίσης επαναλαμβάνουμε κι εδώ ότι το Κοινό Ανακοινωθέν, το οποίο έχει μία βαρύτητα, διότι είναι μία Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου μεταξύ του Προέδρου Αναστασιάδη και του κ. Eroğlu, πρέπει να ερμηνεύεται με βάση το Διεθνές Δίκαιο, τις προϋφιστάμενες συμφωνίες υψηλού επιπέδου Μακαρίου-Denktaş και Κυπριανού- Denktaş και το κοινοτικό κεκτημένο. Όποιος ερμηνεύει το κείμενο αυτό εκτός των συμφραζομένων που προανέφερα κάνει λάθος.
Μ. ΣΠΗΛΙΩΠΟΥΛΟΥ: Αν είναι δυνατόν να μεταφερθούμε λίγο πιο ανατολικά, στην Κίνα. Μπορούμε να έχουμε ένα σχόλιο από την Ελληνική Κυβέρνηση και την Ελληνική Προεδρία για την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η Ελληνική Προεδρία καταδικάζει με απόλυτο και κατηγορηματικό τρόπο τα τρομοκρατικά γεγονότα, εκφράζει τη βαθιά της θλίψη για τους νεκρούς και τους τραυματίες, εκφράζει τα συλλυπητήριά της στις οικογένειες των νεκρών και τη συμπάθειά της προς τους τραυματίες, με ευχές για ταχεία ανάρρωση, και συμπαρίσταται στην Κινεζική Κυβέρνηση απολύτως.
S. RISTOVSKA: Κύριε Υπουργέ, για την επίσκεψη στα Σκόπια και για τις συναντήσεις που είχατε μιλήσατε αναλυτικά και στη Βουλή και μετά τη συνάντηση με τον Πρωθυπουργό. Αυτό που θέλω να σας ρωτήσω, εσείς προσωπικά είστε αισιόδοξος, είστε περισσότερο αισιόδοξος από πριν, λιγότερο αισιόδοξος μετά το κλίμα που είδατε μετά τις συναντήσεις και συνομιλίες; Και μία δεύτερη ερώτηση, υπάρχει περίπτωση να γίνει δημοψήφισμα στην Ελλάδα για το όνομα; Ευχαριστώ.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Κοιτάξτε, θεωρώ χρήσιμη την επίσκεψή μου στα Σκόπια και χρήσιμη τη συνάντησή μου με τον Πρωθυπουργό, τον κ. Gruevski και με όλη την πολιτική ηγεσία και με τους αρχηγούς των κομμάτων. Είναι σημαντικό να διατυπώνονται οι απόψεις με ευθύτητα και καθαρότητα. Η ελληνική θέση είναι μετριοπαθής, συμβιβαστική, υπεύθυνη, σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο, σέβεται τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και τη διαδικασία που εφαρμόζεται επί πάρα πολλά χρόνια, υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα και υπό τη διεύθυνση του Πρέσβεως κ. Nimetz. Είχα την ευκαιρία λοιπόν να συζητήσω στη βάση αυτή με τον κ. Gruevski, δεν μπορώ να πω ότι είμαι ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος, είμαι ρεαλιστής, το γεγονός ότι επισκέφθηκα τα Σκόπια, υπό την ιδιότητα του Προεδρεύοντος του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σημαίνει ότι η Ελλάδα είναι ανοιχτή, είναι καλόπιστη, είναι υπεύθυνη, μπορούμε να διαχωρίσουμε τα θέματα που είναι θέματα του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις διμερείς μας θέσεις.
Αλλά πρέπει να σας πω ότι υπάρχει κι ένα σημείο σύγκλισης, διότι αυτό που λέει η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σεβασμός των σχέσεων καλής γειτονίας, σεβασμός των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, σεβασμός της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, σεβασμός της διαφάνειας, εφαρμογή της συμφωνίας της 1ης Μαρτίου του 2013 μεταξύ των πολιτικών κομμάτων της γειτονικής μας χώρας.
Βεβαίως, μετά την επίσκεψή μου μεσολάβησε η απόφαση να προκηρυχθούν πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Αυτό πρέπει να το συνεκτιμήσουμε.
S. RISTOVSKA: Και για το δημοψήφισμα;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Για το δημοψήφισμα στην Ελλάδα, όχι, δεν έχει γίνει καμία σκέψη για δημοψήφισμα, δεν έχει διατυπωθεί τέτοια πρόταση, παρά μόνον από ένα περιορισμένης δύναμης, σεβαστό βεβαίως, αλλά περιορισμένης δύναμης κοινοβουλευτικό κόμμα. Yπάρχει συντριπτική πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο υπέρ της ενιαίας εθνικής γραμμής που εφαρμόζουμε εδώ και πολλά χρόνια.
Δ. ΚΟΥΚΛΟΥΜΠΕΡΗΣ: Εγώ θα αλλάξω πεδίο συζήτησης. Ήθελα να σας ρωτήσω για τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα, σε τι στάδιο βρίσκονται, πώς εξελίσσονται και γιατί δεν έχετε καταλήξει ακόμη με τους δανειστές, παρά το γεγονός ότι υπήρχαν κάποιες αισιόδοξες εκτιμήσεις, θυμάμαι στην τελευταία συνάντησή σας με τον κ. Σαμαρά.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η τρόικα είναι εδώ και συζητά με τους αρμόδιους Υπουργούς, υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Οικονομικών, ο Υπουργός Οικονομικών κατά πάσα πιθανότητα αύριο θα ενημερώσει και τον Πρωθυπουργό και εμένα για το σημείο στο οποίο βρίσκονται οι συζητήσεις. Τα δημοσιονομικά δεδομένα είναι προφανή, διότι η Ελλάδα έχει πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα νωρίτερα από το προβλεπόμενο, υπάρχει αυτή τη στιγμή η ανάγκη να σταλούν πολύ ισχυρά και καθαρά μηνύματα αισιοδοξίας και προοπτικής και προς τους Έλληνες και την ελληνική οικονομία, γιατί χάρη στις σκληρές θυσίες του ελληνικού λαού έχουμε αυτά τα δημοσιονομικά επιτεύγματα, αλλά και προς τις διεθνείς αγορές. Οι διεθνείς αγορές, ο διεθνής ιδιωτικός τομέας, αντιδρά με βάση τα δικά του κριτήρια και τη δική του αίσθηση για το πού πηγαίνουν τα πράγματα, θετικά για την Ελλάδα, είναι έτοιμος να επενδύσει στην Ελλάδα, να αναπτύξει πρωτοβουλίες στην Ελλάδα.
Εμείς, όπως έχω πει κατ’ επανάληψη, δε θέλουμε πολιτικές χάρες, αλλά θέλουμε μία θεσμική πολιτική συζήτηση με τους εταίρους μας, η οποία να μπορεί να εκτιμήσει σωστά τα αριθμητικά δεδομένα και αυτό αφορά και το έλλειμμα, άρα πλεόνασμα πλέον πρωτογενές, και τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους, το οποίο, όπως έχω πει κατ’ επανάληψη, είναι μια απολύτως ξεχωριστή υπόθεση στην Ελλάδα. Γιατί στην Ελλάδα έχουμε μια τελείως διαφορετική διαστρωμάτωση του δημοσίου χρέους, έχουμε ένα δημόσιο χρέος το οποίο κατέχεται από τους θεσμικούς μας εταίρους κι όχι από την αγορά, κατά 80% κατέχεται από τους θεσμικούς μας εταίρους, δεν είναι διαπραγματεύσιμο στη διεθνή αγορά ομολόγων.
Άρα, λοιπόν, είναι σε όρους καθαράς παρούσας αξίας βιώσιμο, είναι τελείως διαφορετικό μέγεθος, πολύ μικρότερο μέγεθος, όταν το υπολογίζει κανείς σωστά στην προοπτική του, στη διαχρονική του διάσταση. Υπάρχουν όμως και διαρθρωτικά προβλήματα, υπάρχει η ανάγκη να κάνουμε βήματα για μια αγορά ανοιχτή, για μια αγορά η οποία δίνει ευκαιρίες επενδύσεων, ευκαιρίες απασχόλησης, γιατί το μεγάλο μας πρόβλημα είναι η ανεργία, το μεγάλο μας άγχος είναι οι άνεργοι νέοι. Εάν δεν υπάρξουν επενδύσεις, όμως, μόνον με προγράμματα στήριξης του ΟΑΕΔ μέσω των Δήμων, δεν μπορείς να λύσεις το πρόβλημα της απασχόλησης. Το πρόβλημα της απασχόλησης το λύνεις ριζικά μέσα από την ανάπτυξη, τις επενδύσεις, την κίνηση της οικονομίας.
Αυτό λοιπόν θέλουμε να πετύχουμε και εκεί στοχεύει η προσπάθειά μας και σε σχέση με το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και σε σχέση με το ΕΣΠΑ και στη διαπραγμάτευση με την τρόικα. Είναι η ώρα της πραγματικής οικονομίας και της απασχόλησης, η κοινωνία θέλει τις διαρθρωτικές αλλαγές. Βεβαίως ο διάβολος κρύβεται πάντα στις λεπτομέρειες, έχουμε θέματα τα οποία πρέπει να λυθούν, διότι η κάθε κοινωνική και επαγγελματική ομάδα ασχολείται με τα δικά της θέματα.
Είναι εύλογο οι κτηνοτρόφοι να ασχολούνται με το γάλα, είναι εύλογο οι φαρμακοποιοί να ασχολούνται με τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, είναι εύλογο όσοι ασχολούνται με το χώρο του βιβλίου να ασχολούνται με την ενιαία τιμή βιβλίου και είναι εύλογο όσοι χρηματοδοτούνται κυρίως σε θέματα κοινωνικής ασφάλισης από φόρους ή κρατήσεις υπέρ τρίτων, να ενδιαφέρονται για φόρους και κρατήσεις που ενισχύουν τελικά συγκεκριμένα ασφαλιστικά ταμεία.
Αυτά είναι τα αντικείμενα της διαπραγμάτευσης, αλλά ο κοινός παρονομαστής που εκφράζει τη βούληση και την αγωνία του ελληνικού λαού, των οικογενειών, των ανέργων, των νέων, είναι ότι θέλουμε σύγχρονο κράτος, ανοιχτή αγορά, επενδύσεις, θέσεις απασχόλησης, για να πάμε μπροστά. Και αυτό πρέπει να κάνουμε, πρέπει να είμαστε αποφασιστικοί σε αυτό, στο γενικό συμφέρον. Το γενικό συμφέρον είναι πάντα κάτι πολύ μεγαλύτερο και πολύ σπουδαιότερο από το άθροισμα όλων των επιμέρους κλαδικών προσεγγίσεων.
Α. ΓΙΑΜΑΛΗ: Εγώ θα ήθελα μία διευκρίνιση και μια ερώτηση, γιατί πριν δε σας πρόλαβα, είπατε ότι "μιλάμε για μία επικίνδυνη συγχορδία ΣΥΡΙΖΑ-Χρυσής Αυγής και ΑΝΕΛ", ωστόσο δεν είναι λίγο επιλεκτικό αυτό όταν σφίγγουμε το χέρι κάποιου ο οποίος εμφανίζεται να φωτογραφίζεται με το χέρι ψηλά κάνοντας ναζιστικό χαιρετισμό; Πρώτον, διευκρίνιση σε αυτό.
Δεύτερον, έχουμε κάποια εξέλιξη σχετικά με τα χημικά της Συρίας, ξέρουμε πού ακριβώς βρίσκεται και αν θα υπάρχουν τελικά δικοί μας παρατηρητές πάνω στο πλοίο;
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Κοιτάξτε, επειδή μου αρέσει κι εμένα η κινηματογραφική περιγραφή, πρέπει να σας πω ότι συμπτωματικά δεν συναντήθηκα με τον κ. Yatsenyuk, γιατί έλειπε από το Κίεβο σε διεθνή αποστολή, άρα δεν έχω χαιρετήσει τον κ. Yatsenyuk. Θα τον χαιρετήσουν όμως οι 28 Πρωθυπουργοί και Αρχηγοί κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι τον έχουν καλέσει στη Σύνοδο Κορυφής της επόμενης Πέμπτης στις Βρυξέλλες.
Και συμφωνώ ότι πρέπει γενικώς να είμαστε προσεκτικοί στο ποιους χαιρετάμε, αλλά αυτό ισχύει και στην εσωτερική πολιτική, πρέπει να προσέχουμε με ποιους συμπλέουμε, με ποιους συμφωνούμε, με ποιους συντονιζόμαστε, είτε εξ υποκειμένου είτε και εξ αντικειμένου. Γιατί ξέρετε και το συνεχές εξ αντικειμένου μπορεί να μετατραπεί σε εξ υποκειμένου επιλογή.
Τώρα, ως προς τα χημικά, ισχύουν αυτά που έχω πει στη Βουλή. Η Αμερικανική Κυβέρνηση, κατ’ εξουσιοδότηση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και του Οργανισμού για την απαγόρευση των χημικών όπλων, είναι έτοιμη να ενημερώσει αναλυτικά την Ελληνική Κυβέρνηση για τα τεχνικά δεδομένα και είναι ανοιχτή στο να πραγματοποιηθεί επίσκεψη ειδικών επιστημόνων στο σκάφος, προκειμένου να δουν τις δυνατότητές του και να αποκτήσουν μία εικόνα για το πώς ακριβώς θα γίνει τεχνικά η υδρόλυση.
Επαναλαμβάνουμε όλοι εν ενί στόματι ότι "δεν πρόκειται να απορριφθεί τίποτα στη Μεσόγειο θάλασσα ούτε πουθενά, θα ακολουθηθούν οι αυστηροί κανόνες της σύμβασης για την απαγόρευση χημικών όπλων". Η Σύμβαση απαγορεύει την απόρριψη.
Και εν πάση περιπτώσει σας είπα, αν δυσπιστούμε απέναντι στον ΟΗΕ, στον Οργανισμό για την απαγόρευση των χημικών όπλων και απέναντι σε Κυβερνήσεις όπως είναι η Νορβηγία, η Δανία, η Ιταλία στα θέματα αυτά, τότε βεβαίως υπάρχει ένα πρόβλημα λειτουργίας της διεθνούς κοινότητας, πρέπει να λειτουργούν οι κανόνες της διεθνούς νομιμότητας και οι διεθνείς Οργανισμοί.
Δεν πρόκειται να σταματήσουμε το ενδιαφέρον μας για τα θέματα αυτά. Με τη συνάδελφό μου, την Ιταλίδα Υπουργό την καινούρια, την κα Mogherini συζητήσαμε εκτενώς και έχει κινητοποιηθεί και η ίδια, προκειμένου να εκδηλωθεί και το ιταλικό ενδιαφέρον για τα θέματα αυτά.
Βεβαίως, η Ιταλία έχει προσφέρει το λιμάνι της Καλαβρίας για τη μεταφορά των χημικών ουσιών και αυτό δημιουργεί ένα θέμα, αναμφίβολα, αλλά τούτου δοθέντος πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε να είμαστε εξασφαλισμένοι σε σχέση με το θαλάσσιο περιβάλλον της Μεσογείου.
Δ. ΜΠΟΤΩΝΗΣ: Κύριε Πρόεδρε είπατε «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες»..
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Ο διάβολος κρύβεται σε διάφορα μέρη. Και στις λεπτομέρειες.
Δ. ΜΠΟΤΩΝΗΣ: Και στις λεπτομέρειες. Κι επειδή υπάρχει μεγάλη απόσταση στην τρόικα, στο γάλα, στα φάρμακα, στις εργοδοτικές εισφορές, πιστεύετε ότι ένα τέτοιο πακέτο μέτρων, ρυθμίσεων που θα έρθει στη Βουλή μπορεί να ψηφιστεί; Δεν το υπολογίζει αυτό, δεν το συνεκτιμά η τρόικα;
Και δεύτερον, επειδή γίνεται μια συνέντευξη Τύπου εδώ στο κέντρο, από τον συνάδελφο, τον Σταύρο Θεοδωράκη για την κίνηση «Ποτάμι», αν έχετε κάποιο σχόλιο.
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Η τρόικα, όπως έχω πει κατ’ επανάληψη, δεν εκπροσωπεί μόνο τους θεσμούς, δεν είναι διαθεσμικό όργανο, εκπροσωπεί και τις κυβερνήσεις. Πρακτικά, ουσιαστικά εκπροσωπεί τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης που μετέχουν στο σχήμα στήριξης και στο δάνειο. Αυτό πρέπει να το έχουμε πάντα υπ' όψιν μας. Και γι’ αυτό ζητώ πάντα διάλογο θεσμικό, πολιτικό, έγκυρο, σε υψηλό επίπεδο, που δεν αγνοεί τα τεχνικά δεδομένα αλλά τα ερμηνεύει σωστά.
Υπό την έννοια αυτή προφανώς πρέπει να εκτιμήσουν τις πολιτικές δυνατότητες που έχει η χώρα και τις επιλογές που μπορεί να κάνει και η παρούσα Βουλή. Αλλά αυτό δείχνει και τα όρια όσων λένε ορισμένοι για το τι μπορεί να συμβεί σε σχέση με την Ευρώπη.
Δηλαδή καλό είναι να σκεφτούν βλέποντας τη δυσκολία που υπάρχει για τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, για την ενιαία τιμή βιβλίου, για το πόσες μέρες διαρκεί το φρέσκο γάλα, αυτό να σκεφτούν πολύ καλά τι σημαίνει όσοι πιστεύουν ότι μπορεί να αναλάβουν την εξουσία στην Ελλάδα, να συγκαλέσουν μια έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, όπως αυτή που γίνεται τώρα για την Ουκρανία, να πάνε και σε δύο ώρες να καθαρίσουν, να κάνουν τη σωστή διαπραγμάτευση, ενώ εμείς δεν μπορέσαμε γιατί ήμαστε πουλημένοι, υπηρέτες ξένων συμφερόντων, δοσίλογοι, ταπεινωμένοι και ως εκ τούτου δεν μπορέσαμε να κάνουμε τη σωστή διαπραγμάτευση. Σωστή διαπραγμάτευση σημαίνει η χώρα να είναι όρθια, η οικονομία να λειτουργεί, οι μισθοί και οι συντάξεις να πληρώνονται, το κράτος να λειτουργεί, τα νοσοκομεία να λειτουργούν, η χώρα να έχει τη στοιχειώδη αξιοπρέπειά της. Όποιος κρατήσει το καρπούζι αυτό στα χέρια του, πρέπει πάντα να φροντίζει να μην του σπάσει. Όλα τα άλλα έπονται.
Λοιπόν, το δράμα της χώρας έγκειται στο ότι δεν έχουμε στοιχειώδη ενότητα και σοβαρότητα, ενώ διερχόμεθα μια μεγάλη, πολυετή, εθνική κρίση. Και το κακό ξεκίνησε από τη στιγμή που επιτρέψαμε κάποιοι να πατήσουν στις πλάτες μας, στις πλάτες εκείνων που ανέλαβαν την ευθύνη να κρατήσουν τη χώρα όρθια και να λάβουν τις δύσκολες αποφάσεις.
Γιατί αυτές οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται ενωτικά, πρέπει να λαμβάνονται συναινετικά και δεν πρέπει κανείς να έχει το περιθώριο της δημαγωγίας, της ευκολίας και της ανευθυνότητας. Εάν αφήσεις το περιθώριο αυτό, τότε το εκμεταλλεύονται όσοι έχουν την ακατάσχετη ροπή στον πολιτικό λόγο πριν την κρίση, προτείνοντας ως μοντέλο για την πορεία της χώρας στο μέλλον, την επιστροφή στο χειρότερο παρελθόν. Για να δείτε πώς συμπλέκονται όλα, η Ουκρανία, η τρόικα, στον κοινό παρανομαστή της δημαγωγίας, της ανευθυνότητας, της επιπολαιότητας και των επικίνδυνων προτάσεων για το μέλλον του τόπου. Αυτό είναι το δράμα μας.
Για το Ποτάμι δεν ξέρω, προς το παρόν ασχολούμαι με την Αζοφική Θάλασσα. Εύχομαι καλή επιτυχία σε οποιαδήποτε εκπομπή θέλει να μετασχηματιστεί σε πολιτικό κόμμα. Πολλοί από σας έχετε επίσης τα προσόντα να εκφραστείτε πολιτικά.
Σας ευχαριστώ πολύ.
4 Μαρτίου, 2014