«Σήμερα στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, αρχικά συζητήσαμε για τη Σύνοδο Κορυφής Ε.Ε.-Ρωσίας και για τις τρέχουσες εξελίξεις στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Ακολούθως, αφιερώσαμε πολύ ώρα κατά τη διάρκεια ενός μακρού γεύματος εργασίας, στην κατάσταση στην Ουκρανία και γενικότερα στα θέματα Ανατολικής Γειτονίας. Και αυτά τελικά μετασχηματίστηκαν σε ένα Κείμενο Συμπερασμάτων για την Ουκρανία που αποτυπώνει τη θέση του Συμβουλίου.
Στην παρέμβασή μου, σε σχέση με την Ουκρανία, επεσήμανα πέντε βασικά σημεία:
Ότι, εφόσον η θέση μας είναι θέση αρχής, πρέπει τα μηνύματά μας να είναι πολύ καθαρά και σαφή, όχι μόνο σε σχέση με τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και σε σχέση με την ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
Δεύτερον, εφόσον η στάση μας απορρέει από την αλληλεγγύη και το σεβασμό προς τον ουκρανικό λαό δεν μπορούμε να κάνουμε συζήτηση για κυρώσεις ή να εκτοξεύουμε απειλή κυρώσεων. Πρέπει να ενισχύσουμε τη διπλωματική αξιοπιστία και αποτελεσματικότητα της Ε.Ε. ώστε να ξεπεράσουμε την κρίση και να βοηθήσουμε πραγματικά τους πολίτες και την κοινωνία.
Τρίτον, πρέπει σε κάθε περίπτωση να επεξεργαστούμε και να προσφέρουμε ένα ολοκληρωμένο πακέτο οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Δεν μπορούμε να λέμε ότι η βοήθειά μας είναι περιορισμένη και ότι η λύση είναι η προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο γιατί αυτό συνοδεύεται από μέτρα, από μια αιρεσιμότητα, από επιπτώσεις προς την ουκρανική κοινωνία. Το ερώτημα είναι: «αφού είμαστε σε μια περίοδο κρίσης, ποιός θα πάρει την απόφαση και ποιός νομιμοποιείται να πάρει την απόφαση για μια τέτοια σχέση;»
Το τέταρτο σημείο αφορά την ευρωπαϊκή προοπτική της Ουκρανίας, την οποία πολλοί τονίζουν. Κι εμείς την τονίζουμε, αλλά η ευρωπαϊκή προοπτική είναι μια γεωπολιτική προσέγγιση. Είναι μια ολόκληρη στρατηγική. Η Ουκρανία, όπως και οι άλλες χώρες της Ανατολικής Γειτονίας, ανήκουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Κάποτε θα θέλαμε πραγματικά όλες αυτές οι χώρες να βρεθούν μέσα σε μια μεγάλη κοινότητα. Αλλά δεν είναι κάτι συγκυριακό, δεν μπορούμε να μετατρέπουμε αυτή τη στρατηγική της Ανατολικής Γειτονίας σε ένα συγκυριακό εργαλείο.
Πέμπτο και τελευταίο, δεν πρέπει να αφήσουμε με τίποτα η Ουκρανία να γίνει το πεδίο ενός περίεργου νέου τύπου «ψυχρού πολέμου» ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Αυτό θα ήταν ανιστόρητο και χωρίς καμία στρατηγική προοπτική.
Πιστεύω ότι αυτά λίγο πολύ κωδικοποιούν και το κεντρικό ρεύμα των απόψεων. Δεν είμαι βέβαια αρμόδιος να εκφράσω αυτό το ρεύμα γιατί αυτά ανήκουν στην αρμοδιότητα της κας Άστον, αλλά η εντύπωση μου από τη συζήτηση είναι ότι αυτά είναι μια ισορροπημένη και ολοκληρωμένη προσέγγιση γύρω από τα θέμα της Ουκρανίας.
Στη συνέχεια, κάναμε μια αναλυτική συζήτηση για όλα τα θέματα της Νότιας Γειτονίας. Δηλαδή, για θέματα που αφορούν την Αίγυπτο, τη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη, την Τυνησία και την Υεμένη. Επειδή αυτά είναι θέματα σε εξέλιξη, τελικά διατυπώθηκαν συμπεράσματα τα οποία λίγο-πολύ ακολουθούν το ρεύμα που έχει χαράξει έως τώρα η Ε.Ε. Τα κορυφαία σημεία τα γνωρίζετε. Είναι αυτά που έχουμε πει ως τώρα για την Αίγυπτο. Αυτά τα οποία έχουμε πει στο Μοντρέ σε σχέση με τη Συρία. Επαινούμε ιδιαίτερα τις εξελίξεις στην Τυνησία. Εκφράζουμε την αγωνία για την κατάσταση στο Ιράκ και την απειλή που υπάρχει για τη σταθερότητα στη χώρα.
Τώρα ολοκληρώνεται η συζήτηση με την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία όπου υπάρχει η γνωστή αποστολή ΚΕΠΑ με επιτελείο εγκατεστημένο στη Λάρισα, σύμφωνα με το διακανονισμό που έχουμε κάνει με τη γαλλική κυβέρνηση.
Αυτή είναι η περιγραφή των έως τώρα γεγονότων σε σχέση με το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων.
Στις εφτά η ώρα έχουμε το γεύμα μεταξύ των 28 Υπουργών και των Υπουργών των κρατών που έχουν την ιδιότητα του υποψηφίου κράτους-μέλους. Μεταξύ αυτών θα είναι και ο κ. Νταβούτογλου στο γεύμα, και άρα θα έχω την ευκαιρία στο περιθώριο του γεύματος να κάνω μια επαφή μαζί του, εν όψει και των τελευταίων εξελίξεων στο Κυπριακό, για τις οποίες μπορείτε να με ρωτήσετε και να απαντήσω.
Το πρωί, πριν από την έναρξη του Συμβουλίου κάναμε τρεις σημαντικές διμερείς συναντήσεις:
Με την προηγούμενη Λιθουανική Προεδρία, με την οποία έχουμε πολύ στενή επαφή για αν συνεχίσουμε τα όσα θέματα είχε αυτή δρομολογήσει.
Με την Ολλανδία, η οποία εκφράζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για θέματα αρχής επικουρικότητας και θα το χειριστούμε το ζήτημα αυτό. Στο πλαίσιο της Προεδρίας, είχαμε μια πάρα πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον ομόλογο μου, κ. Τίμμερμανς.
Επίσης, όπως θα είδατε από τη γραπτή ανακοίνωση που εξεδόθη, μετά από αίτημά του, συνάντησα τον Υπουργό Εξωτερικών του Κοσόβου για να προετοιμάσουμε την επίσκεψή μου στην περιοχή, η οποία θα πραγματοποιηθεί, καλώς εχόντων των πραγμάτων, την επόμενη εβδομάδα, στις πέντε πρωτεύουσες της περιοχής. Αρχικά στις πέντε πρωτεύουσες και θα δούμε πώς θα είναι η κατάσταση στο Σαράγεβο για να αποφασίσουμε αν τελικώς έχει νόημα εν μέσω κρίσης να πάω εκεί ή να το αφήσουμε αυτό για λίγο αργότερα και να πάω μόνο στις πρωτεύουσες εκείνες στις οποίες υπάρχει πολιτικό περιβάλλον που επιτρέπει να κάνουμε μία ουσιώδη συζήτηση με τις κυβερνήσεις, εκ μέρους της προεδρίας του Συμβουλίου.
Αύριο που έχουμε το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, έχουμε μία πλειάδα θεμάτων για τα οποία θα μιλήσουμε:
Ένα από τα θέματα όμως είναι η επίπτωση του ελβετικού δημοψηφίσματος. Ενόψει της συζήτησης αυτής, παρακάλεσα τον προϊστάμενο της Νομικής Υπηρεσίας του Συμβουλίου να ετοιμάσει μία εισήγηση για το νομικό πλαίσιο, όπως διαμορφώνεται με το δημοψήφισμα, το οποίο είναι συνταγματικού χαρακτήρα, αλλά εσωτερικού ελβετικού δικαίου. Πρέπει να δούμε τώρα σε επίπεδο διεθνούς δικαίου και σε επίπεδο ευρωπαϊκού κοινοτικού δικαίου πώς ακριβώς τίθεται το θέμα αλλά, βεβαίως, σημασία πάντα έχει τον πολιτικό ζήτημα που αναμφίβολα τίθεται και το οποίοm εμείς σχολιάσαμε χθες με την ανακοίνωση που βγάλαμε».
Δημοσιογράφος: Κύριε Πρόεδρε, μήπως μπορείτε να μας κάνετε ένα γενικότερο σχόλιο για τις εξελίξεις στην Κύπρο με την ευκαιρία της αυριανής συνάντησης του κ. Αναστασιάδη με τον κ. Έρογλου;
Ευ. Βενιζέλος: Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, εδώ και μήνες, έχει παρουσιάσει μία ολοκληρωμένη πρόταση για το Κυπριακό. Η κεντρική ιδέα της πρότασης αυτής είναι να εφαρμοστούν προωθημένα και ουσιαστικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που αλλάζουν το κλίμα, όχι με λόγια, αλλά με πράξεις. Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης αφορούν στην πραγματικότητα την εφαρμογή του Προσθέτου Πρωτοκόλλου της Άγκυρας, την επιστροφή της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, το άνοιγμα του λιμανιού της Αμμοχώστου, τη δυνατότητα των κυπριακών πλοίων και αεροσκαφών να προσεγγίζουν τουρκικούς λιμένες και αεροδρόμια. Αυτή είναι μία πρόταση πολύ σημαντική και ουσιαστική.
Επίσης, πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί μία ουσιώδης αλλαγή στις συζητήσεις για το Κυπριακό. Η Διεθνής Κοινότητα, ο ΟΗΕ, αποδέχεται ότι μόνο μέσω δημοψηφίσματος μπορεί να ληφθεί τελική απόφαση για το μέλλον της Κύπρου και για τη συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων, στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής, διζωνικής, δικοινοτικής λύσης, που είναι βιώσιμη, που είναι δίκαιη, που είναι λειτουργική, που βασίζεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, το ευρωπαϊκό κεκτημένο και στη μία και μόνη διεθνή νομική προσωπικότητα, τη μία και μόνη ιθαγένεια, τη μία και μόνη κυριαρχία.
Το Κοινό Ανακοινωθέν που συμφωνήθηκε πρέπει πάντα να το ερμηνεύουμε από αυτή την οπτική γωνία. Και, βεβαίως, πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη την ιστορική εμπειρία σε σχέση με το Κυπριακό. Τόσο την απώτερη, αυτή δηλαδή του 1960, όσο και την εγγύτερη, αυτή δηλαδή του 2003-2004.
Το θεμελιώδες είναι να υπάρξουν οι προϋποθέσεις πραγματικής και διαρκούς εθνικής ενότητας και συναίνεσης στο ευρύτατο επίπεδο. Γιατί, εάν δεν υπάρχει αυτή η συναίνεση, εάν δεν υπάρχει αυτή η συστράτευση, εάν δεν υπάρχει αυτή η καθολική αποδοχή, αντιλαμβάνεστε ότι δεν θα εκπληρωθεί η θεμελιώδης προϋπόθεση, που είναι η έγκριση μέσω δημοψηφίσματος. Άρα, η όποια έκβαση στο Κυπριακό ανήκει στα χέρια και την τελική απόφαση του κυπριακού λαού. Και προκειμένου για την ελληνοκυπριακή πλευρά ανήκει στα χέρια των Ελληνοκυπρίων πολιτών, στα χέρια της ελληνοκυπριακής κοινότητας.
Αυτή είναι μία διαδικασία, μία δυνατότητα, που είμαι βέβαιος ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, η κυπριακή κυβέρνηση, η ελληνοκυπριακή κοινότητα θα την αξιοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο, αλλά μέσα στο περιβάλλον και με τα κριτήρια που είπα προηγουμένως.
11 Φεβρουαρίου, 2014