ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να καλησπερίσουμε στο δελτίο μας τον Υπουργό Εξωτερικών τον κ. Νίκο Δένδια. Καλησπέρα σας κ. Υπουργέ.
Συναντηθήκατε με το στρατάρχη Χάφταρ, ο οποίος έφτασε χθες αιφνιδιαστικά στην Αθήνα, στο παρά πέντε της διάσκεψης του Βερολίνου.
Είπατε λοιπόν στις δηλώσεις σας ότι του ζητήσατε να συμμετάσχει σε αυτή τη διάσκεψη με εποικοδομητικό πνεύμα. Και θέλω να σας ρωτήσω, πώς μεταφράζετε σε ό,τι αφορά στα ελληνικά συμφέροντα το εποικοδομητικό πνεύμα και να σας ρωτήσω ευθέως: περιμένετε από το στρατάρχη Χάφταρ να λειτουργήσει για μας εν τη απουσία μας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας απαντήσω ευθέως και ειλικρινά, αφού καλησπερίσω και εγώ τους τηλεθεατές σας. Εμείς μιλάμε πάντοτε με την αίσθηση και των δικών μας συμφερόντων, αλλά και των καθηκόντων μας σαν μιας χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ποια είναι η ευρωπαϊκή θέση στο ζήτημα της Λιβύης; Είναι η θέση που υπάρχει στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και οι θέσεις όπως περιγράφονται στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Που σημαίνει ανακωχή, κατάπαυση του πυρός, και από εκεί και πέρα μεταξύ των άλλων και αναγνώριση της ακυρότητας των δυο μνημονίων μεταξύ της Λιβύης, της κυβέρνησης δηλαδή της Τρίπολης και της Τουρκίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στη συνάντησή σας κ. Υπουργέ λάβατε τη δέσμευση από το στρατάρχη Χάφταρ ότι θα συμπεριλάβει στους όρους που θα θέσει για να ξεκινήσει η ειρηνευτική διαδικασία την κατάργηση των δυο μνημονίων;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ο στρατάρχης Χάφταρ απαιτεί και ο ίδιος την κατάργηση των δυο μνημονίων. Θεωρεί ότι είναι εις βλάβη της Λιβύης και εις βλάβη του λιβυκού λαού.
Εάν θα το θέσει ως απαραίτητο όρο για τη σύναψη της ανακωχής, αυτό δεν ξέρω να σας το πω. Αλλά είναι απολύτως βέβαιο ότι η πλευρά Χάφταρ επιδιώκει την κατάργηση αυτών των δυο μνημονίων σαν επιβλαβών για τη Λιβύη και τους Λίβυους πολίτες και κατά συνέπεια η στόχευσή τους είναι η ακύρωση των δυο αυτών μνημονίων.
Δεν είναι όμως μόνο αυτή η πλευρά. Την ίδια θέση έχει και η Αίγυπτος, την ίδια θέση έχει και η Σαουδική Αραβία, την ίδια θέση έχει και το Μαρόκο, την ίδια θέση έχουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την ίδια θέση έχει και η Κύπρος, την ίδια θέση έχει και το Ισραήλ, την ίδια θέση έχει και η Γαλλία, την ίδια θέση έχουν και οι Ηνωμένες Πολιτείες, την ίδια θέση έχει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως εκφράστηκε στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Και θέλω να πω και το εξής για να είμαστε ξεκάθαροι …
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Εμείς γιατί δεν είμαστε στη διάσκεψη κ. Υπουργέ;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας απαντήσω ευθέως και ειλικρινά. Οι διεργασίες γι’ αυτή τη Διάσκεψη έχουν ξεκινήσει περίπου πέντε χρόνια πίσω. Υπήρξε συνάντηση στο Παρίσι, υπήρχε προηγούμενη συνάντηση στο Αμπού Ντάμπι. Μιλάω για χρόνια πίσω.
Η Ελλάδα είχε κάνει την επιλογή τότε ότι δεν επιθυμεί να μετέχει σε πρωτοβουλίες που οργανώνουν άλλοι, επιθυμούσε κατά την άποψη της τότε κυβέρνησης, να δημιουργεί δικές της πρωτοβουλίες.
Η Ελλάδα δεν είχε συμμετάσχει επίσης και στις πρωτοβουλίες για τη Συρία, όπως καλά ξέρετε. Όταν η παρούσα κυβέρνηση ξεκίνησε την προσπάθεια συμμετοχής, ήταν αργά. Κατά την άποψή μου λάθος, αλλά η γερμανική πλευρά δεν δέχτηκε την καθυστερημένη συμμετοχή μας παρά τις προσπάθειες που έγιναν και από εμένα και από τον Πρωθυπουργό και συνολικά νομίζω από τον ελληνικό πολιτικό κόσμο, όταν καταλάβαμε τι σημαίνει η μη συμμετοχή μας στα τεκταινόμενα στη Λιβύη.
Η παρούσα κυβέρνηση το κατάλαβε καθαρά. Προσπάθησε από τον Ιούλιο να πετύχει τη συμμετοχή της. Νομίζω ότι η Γερμανία έκανε λάθος. Δεν μας δέχτηκε, αλλά αυτό είναι μια συζήτηση την οποία θα την κάνουμε μετά το Βερολίνο.
Αυτό που έχει σημασία τώρα και θα μου επιτρέψετε να σας το πω, είναι ότι η Γερμανία έχει την υποχρέωση, όπως έχουν την υποχρέωση και ο κ. Μπορέλ και η κυρία Φαν Ντερ Λαιεν και ο κ. Μισέλ οι οποίοι μετέχουν στη διάσκεψη να υπερασπίσουν την ευρωπαϊκή θέση. Η ευρωπαϊκή θέση είναι η θέση που διατυπώθηκε στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Είναι αποδεκτή από όλα τα κράτη. Ήταν μια ομόφωνη απόφαση και η απόφαση αυτή εμπεριέχει την αναγνώριση της ακυρότητας των δυο μνημονίων.
Δεν μπορεί λοιπόν η Γερμανία να αποστεί από το ευρωπαϊκό της καπέλο και να μην επιδιώξει την ακύρωση αυτών των δυο μνημονίων. Εάν το κάνει αυτό …
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τώρα με όλο το σεβασμό σε όλους τους διπλωματικούς χειρισμούς που έχουν γίνει, θα ήθελα να μας δώσετε κάποια στοιχεία από το παρασκήνιο της άφιξης Χάφταρ στην Αθήνα. Προφανώς ήταν κινήσεις οι οποίες γινόταν πολύ καιρό πριν. Υπήρχε μια μεγάλη προεργασία.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν έχω να σας κρύψω κάτι, απλώς όπως επίσης καταλαβαίνετε, ό,τι γίνεται δεν μπορεί να γίνεται πάντα υπό το φως της δημοσιότητας. Εγώ είχα πάει και είχα συναντήσει το στρατάρχη Χάφταρ. Είχαμε από τότε συνεννοηθεί ότι ο στρατάρχης Χάφταρ θα επισκεπτόταν την Αθήνα.
Κρίναμε και οι δυο πλευρές ότι τώρα είναι ο κατάλληλος χρόνος. Είναι τώρα που η επίσκεψή του στην Αθήνα, στην Ελλάδα και η συνάντησή του με εμένα, αλλά κυρίως με τον Πρωθυπουργό, τον Κυριάκο Μητσοτάκη, δημιουργεί μια υπεραξία και για την δική του πλευρά στην ειρηνευτική διαδικασία και για την δική μας πλευρά.
Εμείς θέλουμε να υπάρξει ειρήνη στη Λιβύη, αλλά ειρήνη η οποία να είναι βέβαιη, να υπάρχει σταθερότητα στην περιοχή, όχι μια ευκαιριακή ανακωχή η οποία θα διαλυθεί μετά από ένα μήνα, ή μετά από λίγες εβδομάδες.
Μια σταθερή ειρήνη επ’ ωφελεία και της περιοχής και του λαού της Λιβύης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο Πρωθυπουργός δήλωσε χθες ότι εάν δεν ακυρωθεί το μνημόνιο θα θέσει βέτο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε ό,τι αφορά τη διάσκεψη της Κυριακής, το δια ταύτα, αποτέλεσμα περιμένετε ή κρατάτε μικρό καλάθι;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Να σας είμαι ειλικρινής. Δεν κρατάμε και ένα τεράστιο καλάθι. Το Βερολίνο της Κυριακής είναι μια φάση. Δεν είναι το τέλος μιας διαδικασίας. Μην περιμένουμε δηλαδή ότι όλα θα συμβούν στο ….
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τι είναι το καλύτερο που περιμένετε από αυτή τη φάση;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Από αυτή τη φάση περιμένουμε κατ’ αρχήν και προς αυτή την κατεύθυνση ενθαρρύναμε το στρατάρχη Χάφταρ να υπάρξει ανακωχή και να υπάρξει μια αρχική κατανόηση για την απομάκρυνση των ξένων στοιχείων και των ξένων δυνάμεων από τη Λιβύη, ώστε καταλαβαίνετε βεβαίως ότι η Τουρκία φιγουράρει πρώτη – πρώτη. Η Τουρκία είναι η πιο αναμειγμένη στη Λιβύη ξένη δύναμη.
Και από εκεί και πέρα, να μπορέσει η λιβυκή κοινωνία να βρει το δρόμο της και σε αυτό το δρόμο απαραίτητο στοιχείο είναι και η ακύρωση αυτών των δυο μνημονίων, διότι αυτά τα δυο μνημόνια στην πραγματικότητα είναι η ομπρέλα μιας ξένης επέμβασης στη Λιβύη. Είναι η ομπρέλα της τουρκικής επέμβασης στη Λιβύη.
Άρα λοιπόν περιμένουμε να είναι το Βερολίνο ένα σκαλί στην διαδικασία ειρήνευσης στη Λιβύη. Προς αυτή την κατεύθυνση ενθαρρύναμε το στρατάρχη Χάφταρ. Είμαστε σε συνεννόηση με όλους τους παίκτες οι οποίοι ασχολούνται με αυτό το θέμα και με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ελπίζουμε ότι προσθέσαμε και εμείς το μικρό μας λιθαράκι στην ειρήνη και στη σταθερότητα στην περιοχή.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τώρα αυτή η άφιξη του Χάφταρ, η χθεσινή στην Αθήνα, προφανώς και έχει ενοχλήσει την Άγκυρα. Είναι μια κίνηση που έχει ενοχλήσει και τον Ερντογάν ο οποίος όλους τους τελευταίους μήνες πάει πραγματικά με σπασμένα φρένα. Είναι συνεχείς οι προκλήσεις που έχουμε. Είναι συνεχείς οι παραβιάσεις και οι υπερπτήσεις που είχαμε μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα που πέταξαν πάνω από τη Λέρο. Πετάνε και πάνω από κατοικημένα νησιά.
Μέσα σε όλο αυτό το πλαίσιο παρεμβαίνει σε διεθνείς διασκέψεις, υπογράφει μνημόνια, μας γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων του και εμείς γυρνάμε και λέμε ότι είναι απομονωμένος. Πού ακριβώς έχει απομονωθεί;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μη μπούμε σε συνολική αποτίμηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σε σχέση με την τουρκική εξωτερική πολιτική. Θα πω δυο πράγματα διαφορετικά το ένα από το άλλο. Το πρώτο είναι ότι η Ελλάδα δεν ενεργεί για να στραφεί εναντίον της Τουρκίας.
Η Ελλάδα ενεργεί κατ’ αρχήν για να εξυπηρετήσει το εθνικό της συμφέρον, για να εξυπηρετήσει το ευρωπαϊκό συμφέρον και για να εξυπηρετήσει την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Η Ελλάδα δεν ερμηνεύει τον κόσμο ως ένα δίπολο Ελλάδα – Τουρκία. Η Ελλάδα δεν βλέπει κάθε διαμάχη σαν ένα zero sum game. Θεωρεί ότι μπορούμε να πετύχουμε κέρδη για όλους τους λαούς της περιοχής, αν όλοι ακολουθήσουμε τους κανόνες της καλής γειτονίας και το διεθνές δίκαιο.
Σε αυτό θέλουμε και επιδιώκουμε ….
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σας ανησυχεί η ποσοτική και η ποιοτική αναβάθμιση και των παραβιάσεων και των υπερπτήσεων στο Αιγαίο;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Με συγχωρείτε. Θα μπω σε αυτό αμέσως μετά. Εμείς πάντως θα επιδιώκαμε σε ένα ιδανικό κόσμο να εντάξουμε και την Τουρκία σε αυτό τον τρόπο σκέψης. Από εκεί και πέρα όμως αυτό εξαρτάται από την Τουρκία.
Τώρα θέλω να πω κάτι: η Ελλάδα και ως προς την Τουρκία επιδιώκει την καλή γειτονία. Δεν μας βοηθάει η Τουρκία στις επιδιώξεις μας αυτές. Η Ελλάδα έχει μια πολύ καθαρή θέση. Νομίζω μια διαυγή θέση που την ακούνε όλοι οι διεθνείς παίκτες. Αυτή διατύπωσε και ο Πρωθυπουργός στο Οβάλ Γραφείο στο Λευκό Οίκο.
Έχουμε διαφορά με την Τουρκία. Μάλιστα. Να καταγράψουμε τη διαφορά μας με την Τουρκία. Κατά την άποψή μας η διαφορά μας είναι μόνο η υφαλοκρηπίδα και η αποκλειστική οικονομική ζώνη και αν δεν μπορούμε συζητώντας μεταξύ μας να συμφωνήσουμε, να παραπέμψουμε τη διαφορά μας σε ένα διεθνές δικαιοδοτικό όργανο, όπως το Δικαστήριο της Χάγης.
Απλά, πολιτισμένα, σύγχρονα πράγματα, αντιμετώπιση του 21ου αιώνα. Όχι μνημόνια, όχι υπερπτήσεις, όχι ρητορική.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οι διαφορές καταγράφονται κ. Υπουργέ, αλλά μαζί με όλα αυτά συνεχίζεται και η τουρκική προκλητικότητα. Σας ανησυχεί;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μα, εγώ δεν σας είπα ότι η Τουρκία λειτουργεί σωστά. Κατά την άποψή μου η Τουρκία λειτουργεί εις βάρος της σταθερότητας της περιοχής και αν θέλετε, κατά την δική μου άποψη, εις βάρος και των συμφερόντων της τουρκικής κοινωνίας.
Εμείς στην Ελλάδα θέλουμε μια Τουρκία ευρωπαϊκή. Μια Τουρκία που να μετέχει στο σύγχρονο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Μια Τουρκία φιλική. Μια Τουρκία με την οποία θα συνεργαστούμε.
Η Τουρκία φαίνεται να μην επιδιώκει τους ίδιους στόχους με εμάς, αν και ορισμένες φορές πρέπει να πω, ότι μας δίνει και ενδείξεις περί του αντιθέτου. Αν δει π.χ. κανείς την τελευταία συνέντευξη του κ. Τσαβούσογλου στο τουρκικό CNN υπήρχαν και στοιχεία τα οποία θα μας επέτρεπαν να δούμε ότι ίσως η Τουρκία βλέπει τα πράγματα και με ένα διαφορετικό τρόπο.
Αλλά η γενική της συμπεριφορά μέχρι τώρα είναι μια συμπεριφορά που δεν μας επιτρέπει να συνάγουμε θετικά συμπεράσματα, όπως θα επιθυμούσαμε. Ξαναλέω όμως, η Ελλάδα είναι μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, δεν πιστεύει στην πολιτική των κανονιοφόρων. Πιστεύει στην πολιτική του διεθνούς δικαίου και της συνεννόησης με τους άλλους λαούς.
Αυτή την πολιτική υπηρετούμε.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πάμε λοιπόν στη χθεσινή απειλή του Ερντογάν ότι θα κάνει γεωτρήσεις στις περιοχές που έχει συμφωνήσει με τη Λιβύη και μάλιστα εντός του 2020. Δηλαδή νότια του Καστελόριζου.
Εάν αυτό γίνει, εάν αυτή η απειλή του γίνει πράξη και στείλει το ερευνητικό σκάφος στην περιοχή, τι θα πράξετε;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ’ αρχήν εμείς έχουμε ξεκαθαρίσει, δεν απαντώ στη συγκεκριμένη ερώτηση όπως μου τη θέσατε γιατί; Γιατί δεν μου αρέσει να κινδυνολογώ. Εγώ πιστεύω ότι στο τέλος της μέρας και ο Πρόεδρος Ερντογάν και η τουρκική κυβέρνηση και ο Υπουργός Εξωτερικών ο κ. Τσαβούσογλου, είναι άνθρωποι που βλέπουν καθαρά το συμφέρον της χώρας τους και της κοινωνίας τους και δεν θα κάνουν πράγματα που βλάπτουν τη χώρα τους και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Η Ελλάδα τώρα. Εμείς τι θα κάνουμε; Εμείς γενικά τι θα κάνουμε; Όπως κάθε ελληνική κυβέρνηση, η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα προασπίσει τα εθνικά δίκαια και το εθνικό συμφέρον όπως έχει συνταγματική υποχρέωση.
Επ’ αυτού έχουμε ξεκαθαρίσει με κάθε τρόπο και προς κάθε κατεύθυνση, ότι δεν έχουμε δυνατότητες επιλογής. Δεν υπάρχει μια κυβέρνηση η οποία στην Ελλάδα μπορεί να μην εκτελέσει τις συνταγματικές της υποχρεώσεις και να μην υπερασπίσει την εθνική κυριαρχία και τα εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Άρα λοιπόν αυτή είναι η θέση μας, είναι ξεκάθαρη, είναι μια θέση σύγχρονη, ευρωπαϊκή, την έχουμε διακηρύξει με κάθε τρόπο και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα ήθελα και ένα τελευταίο σχόλιό σας σε ότι αφορά την κινητικότητα που έχουμε από το γαλλικό παράγοντα. Δηλαδή και το χαστούκι Μακρόν για το μνημόνιο που είχαμε χθες, αλλά και την αποστολή γαλλικού αεροπλανοφόρου συνοδεία ελληνικής φρεγάτας για κοινές περιπολίες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Πώς την αποτιμάτε την κινητικότητα αυτή;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Με τη Γαλλία και με τον Πρόεδρο Μακρόν, όπως και με τον Υπουργό Εξωτερικών τον φίλο μου τον κ. Le Drian, η Ελλάδα έχει μια εξαιρετική σχέση. Ο κ. Μητσοτάκης συνομιλεί πολύ συχνά με τον Πρόεδρο Μακρόν. Βλέπουμε τις προκλήσεις της ευρύτερης περιοχής με τον ίδιο τρόπο. Πιστεύουμε στην ευρωπαϊκή πορεία, πιστεύουμε στη σταθερότητα, πιστεύουμε στην ειρήνη, πιστεύουμε στη συνεννόηση, πιστεύουμε στην ανάπτυξη των σχέσεων.
Νομίζουμε λοιπόν ότι σε αυτό το πλαίσιο η παρουσία της Γαλλίας στην περιοχή είναι ένας πολύ θετικός παράγοντας. Ήδη αυτό φάνηκε στην τελευταία συνάντηση που είχαμε στο Κάιρο όπου μαζί με τον κ. Le Drian η Κύπρος, η Αίγυπτος και εμείς υπογράψαμε ένα κοινό ανακοινωθέν για τα τεκταινόμενα στην περιοχή.
Η παρουσία του γαλλικού αεροπλανοφόρου, που μάλιστα έχει το εξαιρετικό όνομα Charles de Gaulle, με τη συνοδεία ελληνικών φρεγατών, η οποία ανακοινώθηκε νομίζω χθες, δόθηκε στη δημοσιότητα από τον Πρόεδρο Μακρόν, νομίζω ότι είναι ένας επιπλέον παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή.
Και θα ήθελα να εκφράσω και την ελπίδα, για να μη πω τη βεβαιότητα, ότι όλες οι χώρες της περιοχής θα καλωσορίσουν αυτή τη γαλλική πρωτοβουλία.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ να σας ευχαριστήσουμε πολύ για την παρουσία σας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Εγώ σας ευχαριστώ θερμά για την ευκαιρία. Να είστε καλά.
17 Ιανουαρίου, 2020