ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Διακήρυξη των Αθηνών. Γιατί είναι σημαντικό αυτό το κείμενο; Κατά πόσο δεσμεύει Ελλάδα και Τουρκία σε «ήρεμα νερά»; Ποιοι είναι οι στόχοι με ορίζοντα τη νέα συνάντηση Μητσοτάκη – Erdoğan την άνοιξη;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: H Διακήρυξη των Αθηνών είναι ένα κείμενο υψηλού συμβολισμού και ουσίας. Αποτυπώνει τη σταθερή πολιτική βούληση στο υψηλότερο επίπεδο να εμβαθύνουμε στις διμερείς μας σχέσεις, να καθορίσουμε τις αρχές και τα ορόσημα του διαλόγου μας και να επιβεβαιώσουμε τη φιλία μεταξύ μας. Με ρητή αναφορά στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και τις αναγνωρισμένες αρχές του διεθνούς δικαίου.
Εκατό χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης και 93 χρόνια μετά το Σύμφωνο Ελληνοτουρκικής Φιλίας Βενιζέλου- İnönü, με τη Διακήρυξη των Αθηνών, αν και δεν παράγονται τυπικά νομικές δεσμεύσεις, επιδιώκεται να πραγματοποιηθεί ένα αποφασιστικό βήμα προκειμένου να αντιμετωπιστούν ιστορικά βάρη του παρελθόντος.
Οι δύο κυβερνήσεις θα συνεχίσουν με το νέο έτος τη συνεργασία τους στα επίπεδα του πολιτικού διαλόγου, της θετικής ατζέντας και των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Και, βεβαίως, θα παρακολουθείται η εφαρμογή των συμφωνιών που υπογράφηκαν στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στις 7 Δεκεμβρίου και θα τίθενται επιπλέον στόχοι. Η συνεργασία αυτή θα οδηγήσει στη διαμόρφωση ενός νέου οδικού χάρτη διαλόγου, τον οποίο θα επικυρώσουν οι ηγέτες μας στις επόμενες συναντήσεις τους, την προσεχή άνοιξη στην Άγκυρα και κατά την σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το καλοκαίρι στην Ουάσιγκτον. Σε τακτική και άμεση επικοινωνία θα βρισκόμαστε, προφανώς, οι δύο υπουργοί εξωτερικών, που οι ηγέτες των δύο χωρών μας τίμησαν με την εντολή καθοδήγησης του συνόλου του ελληνοτουρκικού διαλόγου.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τι περιμένουμε από εδώ και πέρα στον πολιτικό διάλογο; Ποια θα είναι η ατζέντα; Θα μπούμε σε ζητήματα στα οποία διαφωνούμε ή θα επιχειρήσουμε να «παγώσουμε» το καλό κλίμα για όσο το δυνατόν περισσότερο χωρίς να τα αγγίζουμε;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου συζητούνται ζητήματα τόσο διμερή όσο και περιφερειακά. Για την ώρα, οι συζητήσεις, οι οποίες διεξάγονται επιτυχώς εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης από την υφυπουργό κυρία Παπαδόπουλου, έχουν εστιαστεί σε θέματα πολιτικής προστασίας και μετανάστευσης. Στον πολιτικό διάλογο ανήκει, επιπλέον, η συζήτηση για τη δημιουργία και διατήρηση διαύλων επικοινωνίας για την αποσυμπίεση κρίσεων. Σκοπός μας είναι οι όποιες, υπαρκτές, διαφωνίες μας να μην παράγουν εντάσεις και αυτό απαιτεί διαρκή και άμεση επικοινωνία των μερών. Οι δίαυλοι αυτοί συνετέλεσαν καθοριστικά στη βιωσιμότητα του κλίματος ηρεμίας των περασμένων μηνών. Και όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, το επόμενο βήμα μπορεί να είναι η συζήτηση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, τη μόνη διαφορά που θα μπορούσε να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας. Θα πάμε βήμα-βήμα. Δεν φοβόμαστε τα δύσκολα, θέλουμε όμως να λειτουργούμε με σύνεση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Είμαστε σε ένα νέο κεφάλαιο στα ελληνοτουρκικά ή απλά συμφωνήσαμε ότι διαφωνούμε; Τι σημαίνει ότι η συζήτηση για την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ θα ανοίξει «όταν ωριμάσουν οι συνθήκες»; Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης φαίνεται στον ορίζοντα;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Με την Τουρκία συζητάμε σήμερα σε νέα βάση. Έχουμε καταφέρει να βελτιώσουμε το επίπεδο αμοιβαίας κατανόησης και να εδραιώσουμε τις αναγκαίες διαπροσωπικές σχέσεις. Η νέα αυτή κατανόηση καταλαμβάνει ποικίλους τομείς συνεργασίας και αποτυπώνεται σε συμφωνίες, μνημόνια και κοινές δηλώσεις. Η δε Διακήρυξη των Αθηνών, για τη μεταξύ μας φιλία και καλή γειτονία, συνιστά το επιστέγασμα αυτού του νέου, αμοιβαία επωφελούς, κεφαλαίου στις διμερείς μας σχέσεις.
Το επόμενο μεγάλο βήμα μπορεί πράγματι να είναι η συζήτηση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η ωρίμανση των συνθηκών για την έναρξη της συζήτησης αναφέρεται στην περαιτέρω εμπέδωση κλίματος νηνεμίας στην περιοχή μας, στην παγίωση των μηχανισμών αποσυμπίεσης των εντάσεων και στην εν τοις πράγμασι εφαρμογή των συμφωνιών και μνημονίων που έχουν ήδη υπογραφεί. Εξαρχής είπαμε ότι η προσέγγιση των δυο χωρών θα πρέπει να γίνεται κατά στάδια, με φρόνηση και σύνεση. Δεν θα περιοριστούμε στα εύκολα, δεν θα κρυφτούμε στα δύσκολα. Είναι, όμως, σημαντικό για κάθε επόμενο βήμα να έχει αποδειχθεί εμπράκτως και σε διάρκεια η ειλικρινής και γνήσια διάθεση των μερών και να έχουν παραχθεί απτά αποτελέσματα από τα προηγούμενα στάδια των διαβουλεύσεων.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο Erdoğan επέμεινε στις θέσεις του για τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, αλλά δεν πήγε. Αντί αυτού ήρθαν μέλη της μειονότητας να τον συναντήσουν, μεταξύ αυτών και δύο βουλευτές. Έγινε συζήτηση για το θέμα στη συνάντηση Μητσοτάκη - Erdoğan;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Πράγματι, αντιθέτως με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, ο Τούρκος Πρόεδρος κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα δεν μετέβη στη Θράκη. Τοποθετήθηκε στις δηλώσεις του για τη μουσουλμανική μειονότητα, όπως και ο Έλληνας Πρωθυπουργός. Η ισονομία και η προστασία των πολιτών της μουσουλμανικής μειονότητας αποτελούν πεδίο κυριαρχικής αρμοδιότητας της Ελληνικής Πολιτείας. Υπό την έννοια αυτή δεν ετέθη ούτε θα μπορούσε να τεθεί προς συζήτηση τέτοιο θέμα. Η ελληνική κυβέρνηση εργάζεται άοκνα για την αναγνώριση ίσων ευκαιριών και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων των πολιτών, επιθυμεί δε οι μειονότητες να καταστούν γέφυρες των δυο λαών.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το μεταναστευτικό – προσφυγικό εξελίσσεται από πεδίο σύγκρουσης σε γέφυρα συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, που συνδέεται και με την ΕΕ. Πώς το αξιολογείτε και πώς θα προχωρήσουμε;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Για το κοινό συμφέρον των δυο χωρών και για να αποφύγουμε ανθρώπινες απώλειες, οφείλουμε να συνεργαζόμαστε για τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης και την καταπολέμηση των παράνομων δικτύων διακίνησης. Η αλήθεια είναι ότι διαπιστώνεται μείωση των μεταναστευτικών ροών, ως αποτέλεσμα και της συστηματικής συνεργασίας όλων των αρμόδιων φορέων αλλά και της αποτελεσματικής φύλαξης των χερσαίων και των θαλασσίων συνόρων. Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση. Το μεταναστευτικό-προσφυγικό βρίσκεται, εξάλλου, στην κορυφή της Ευρωπαϊκής ατζέντας. Στη δε συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη στα ευρωπαϊκά όργανα για το Νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου η χώρα μας διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Στο πλαίσιο της ευρύτερης αυτής συζήτησης εντάσσεται και το ζήτημα της περαιτέρω οικονομικής στήριξης της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με σκοπό τον αποτελεσματικότερο έλεγχο των συνόρων και τη βελτίωση των δομών φιλοξενίας προσφύγων στην τουρκική επικράτεια. Και, βεβαίως, πρέπει να δούμε με σοβαρότητα και προοπτική το ζήτημα της νόμιμης μετανάστευσης, που συνδέεται πρωτίστως με τις εργασιακές ανάγκες της χώρας μας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τη δική της σημασία στο διάλογο έχει η «θετική ατζέντα». Ο πρωθυπουργός έβαλε στόχο για διπλασιασμό του διμερούς εμπορίου. Υπάρχει σχεδιασμός για συμφωνίες που θα ανοίξουν νέες δυνατότητες το επόμενο διάστημα; Ο τούρκος πρόεδρος έβαλε στο κάδρο και την ενέργεια. Μπορεί να υπάρξει ενεργειακή συνεργασία και σε ποια βάση;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η θετική ατζέντα δημιουργεί παρακαταθήκη αμοιβαίου οφέλους και εξαιρετικά σημαντικών οικονομικών εισροών. Δεν πρόκειται για αφηρημένα μέτρα συνεργασίας ή συναντίληψης αλλά για συμφωνίες με συγκεκριμένα παραδοτέα και χρονοδιαγράμματα. Περιλαμβάνει μέτρα συνεργασίας σε σημαντικούς τομείς, όπως η επιχειρηματικότητα, ο τουρισμός, οι μεταφορές, η καινοτομία, η επιστήμη και η τεχνολογία, η γεωργία, το περιβάλλον, η κοινωνική ασφάλιση, η υγεία, η εκπαίδευση και ο αθλητισμός. Μάλιστα, το ερχόμενο Φεβρουάριο προγραμματίζεται να μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη πολυμελής ελληνική επιχειρηματική αντιπροσωπεία υπό τον Υφυπουργό κ. Φραγκογιάννη, ο οποίος κάνει σπουδαία δουλειά στην οικονομική διπλωματία και εξωστρέφεια, για τη διερεύνηση επενδυτικών δυνατοτήτων και συνεργειών.
Ως προς τη συνεργασία στην ενέργεια, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι αυτή ήδη υφίσταται, καθώς o διαδριατικός αγωγός φυσικού αερίου TAP ξεκινάει από τα ελληνοτουρκικά σύνορα ως προέκταση, κατ΄ουσίαν, του αγωγού TANAP. Η συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας επεκτείνεται με την υπογραφή του μνημονίου κατανόησης μεταξύ ΑΔΜΗΕ και αντίστοιχου τουρκικού διαχειριστή TEIAS στον τομέα της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Το μνημόνιο αφορά τη δημιουργία νέας διασυνδετικής γραμμής μεταξύ Νέα Σάντας και Μπαμπαέσκι με στόχο την αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Τουρκίας και την αύξηση του όγκου αμφίδρομης ροής ενέργειας κατά 600 MW.
Η εκτίμησή μας είναι ότι ο στόχος του διπλασιασμού του όγκου των εμπορικών συναλλαγών από 5,5 δις ευρώ σε 10 δις ευρώ είναι ρεαλιστικός και εφικτός. Έχουμε ήδη καταρτίσει τον στρατηγικό χάρτη για να πετύχουμε τον στόχο και θα δουλέψουμε με σύστημα και επαγγελματισμό υλοποιώντας τις συμφωνίες που έχουν συναφθεί και συνάπτοντάς νέες στο άμεσο μέλλον.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Την Παρασκευή ο Ράμα είπε ότι η Ελλάδα δεν έχει δίκιο στην υπόθεση Μπελέρη, ότι αυτή δεν αφορά τη μειονότητα και ότι ο ίδιος δεν αναμείχθηκε. Θα ήθελα το σχόλιο σας.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει τονίσει επανειλημμένως και με συνέπεια ότι η οφειλόμενη ανάληψη των καθηκόντων από τον εκλεγμένο Δήμαρχο Χειμάρρας αποτελεί αμιγώς ζήτημα πολιτικής βούλησης και διοικητικής δράσης. Η χώρα μας δεν έχει καμία πρόθεση και ούτε αναμειγνύεται στις εσωτερικές διαδικασίες της αλβανικής δικαιοσύνης. Ο σεβασμός, ωστόσο, στο πολιτικό δικαίωμα του εκλέγεσθαι του κυρίου Μπελέρη και στην εκπεφρασμένη βούληση των πολιτών της Χειμάρρας δεν μπορεί να αγνοείται. Αυτό αντίκειται στο κράτος δικαίου και στην προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Πολλώ δε μάλλον όταν το υποκείμενο του δικαιώματος βρίσκεται υπό καθεστώς προσωρινής κράτησης, δεν έχει κριθεί ένοχος από δικαστήριο και, παρά την παρέλευση ήδη μακρού χρόνου, ούτε καν έχει αρχίσει η εκδίκαση της υπόθεσης κατ’ ουσίαν. Αναμένουμε, συνεπώς, από την αλβανική κυβέρνηση απτά δείγματα εφαρμογής του ευρωπαϊκού κεκτημένου και όχι σχόλια επί εκκρεμούς δίκης. Για τον πρόσθετο λόγο ότι, κατά ρητή νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η διατύπωση δυσμενών κρίσεων από κυβερνητικούς αξιωματούχους εναντίον κατηγορουμένου συνιστά πρόδηλη παραβίαση του τεκμηρίου αθωότητας.
16 Δεκεμβρίου, 2023