ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, όπως προείπα, ο Υπουργός Εξωτερικών, ο κύριος Γιώργος Γεραπετρίτης, άρτι επιστρέψας από τη Νέα Υόρκη. Καλή σας μέρα, κύριε Υπουργέ.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Καλημέρα, κύριε Ευγενίδη. Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Και εγώ για την ανταπόκριση. Η αλήθεια είναι ότι είναι ένα από τα θέματα της ημέρας, σήμερα, η εκλογή της χώρας μας ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Επειδή ο ΟΗΕ, ξέρετε, ίσως λίγο κείται μακράν για πολλούς που μας ακούν, ενδεχομένως, θέλετε να εξηγήσετε τι σημαίνει επί του πρακτέου ότι η χώρα μας θα κάθεται σε αυτό το 15μελές Συμβούλιο για τα επόμενα χρόνια;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών είναι ο μεγαλύτερος σε κλίμακα και σημασία διεθνής οργανισμός. Σήμερα αποτελείται από 193 χώρες, δηλαδή από το σύνολο των αναγνωρισμένων κρατών του πλανήτη. Έχει δύο σημαντικά όργανα. Είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας, το οποίο αποτελείται από 15 μέλη, εκ των οποίων 5 είναι μόνιμα μέλη, μεγάλες χώρες, και 10 είναι αιρετά μέλη, τα οποία εκλέγονται για 2 χρόνια, και η Γενική Συνέλευση στην οποία συμμετέχουν όλα τα κράτη. Το Συμβούλιο Ασφαλείας, στο οποίο έχουμε εκλεγεί, είναι στην πραγματικότητα το όργανο, το οποίο παράγει το σύνολο των πολιτικών, δηλαδή είναι εκείνο από το οποίο περνάνε βασικά όλες οι εισηγήσεις και τα ψηφίσματα. Είναι το όργανο εκείνο, στο οποίο υπάρχει το δικαίωμα του βέτο, της αρνησικυρίας, στα μόνιμα μέλη. Είναι εκείνο το οποίο διαβουλεύεται σε σχέση με όλες τις μείζονες κρίσεις. Άρα, στην πραγματικότητα είναι ο παραγωγός της διεθνούς πολιτικής στο επίπεδο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Σε αυτό, λοιπόν, το τραπέζι θα κάθεται και η Ελλάδα για τη διετία 2025-26.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ναι, πήραμε αρκετές ψήφους, πήραμε 182 ψήφους, αλλά τώρα επί του πρακτέου, το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι, κατά την ταπεινή μου άποψη, το μόνο όργανο, το οποίο έχει απομείνει με μία ουσιαστική σημασία και με κάποια εκτελεστική αρμοδιότητα στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, το οποίο δεν είναι καλό για τον συλλογικό τρόπο λήψης αποφάσεων και εφαρμογής της διεθνούς νομιμότητας. Αλλά εν πάση περιπτώσει, αυτή είναι η κατάσταση των πραγμάτων. Άρα, γεννάται ένα ερώτημα πώς θα πορευτεί και η χώρα μας στο Μεσανατολικό, εάν θα υπάρξει ένα ζήτημα το επόμενο διάστημα, κάποιο σχέδιο απόφασης για ειρήνευση στην περιοχή.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Όπως σωστά είπατε, η Ελλάδα είχε ένα πολύ υψηλό ποσοστό αποδοχής. Στο σύνολο των χωρών που ψήφισαν, οι οποίες ήταν 188, λάβαμε 182 θετικές ψήφους, δηλαδή περίπου το 98% των χωρών που προσήλθαν, υπερψήφισαν την υποψηφιότητα της Ελλάδας. Αυτό δείχνει και την αποδοχή, την οποία έχει η χώρα μας στο διεθνές στερέωμα. Νομίζω ότι η δική μας φιλοδοξία είναι να αποτελέσουμε μία πραγματική γέφυρα ανάμεσα στις διαφορετικές πολιτικές και στα διαφορετικά κράτη. Διότι η Ελλάδα, όπως γνωρίζετε, γεωπολιτικά βρίσκεται αυτή τη στιγμή στην αιχμή των γεγονότων, έχει ένα μεγάλο διπλωματικό κεφάλαιο, βρίσκεται μεταξύ των τριών ηπείρων, δυστυχώς βρίσκεται και πολύ κοντά στους δύο μεγάλους πολέμους που ταλανίζουν αυτή τη στιγμή την υφήλιο. Εμείς θα πορευτούμε με βάση έναν και μόνο μοχλό και αυτός είναι η πιστή τήρηση, η προσήλωση στο Διεθνές Δίκαιο. Γιατί το μεγάλο αυτό διπλωματικό κεφάλαιο, το οποίο έχουμε κερδίσει, τη διεθνή αναγνώριση και κυρίως τη δυνατότητα που έχουμε να μιλάμε με όλα τα μέρη, το έχουμε κερδίσει ακριβώς επειδή ήμασταν πάρα πολύ συνεπείς στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής με βάση το διεθνές δίκαιο. Ποτέ δεν θα κάνουμε εμείς συναλλακτική πολιτική, μία ωφελιμιστική πολιτική. Εμείς κάνουμε μία εξωτερική πολιτική αρχών. Στη βάση, λοιπόν, αυτών των αρχών θα πορευτούμε και τώρα.
Πράγματι, όπως σωστά είπατε, αυτή τη στιγμή το ζήτημα αιχμής είναι το Μεσανατολικό. Την επόμενη εβδομάδα υπάρχει μία μεγάλη διάσκεψη ειρήνης, η οποία γίνεται στο Αμμάν της Ιορδανίας και στην οποία η χώρα μας θα συμμετάσχει, όπως σε όλες τις μεγάλες συναντήσεις που γίνονται για το Μεσανατολικό, υπό την αιγίδα και την ευθύνη και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Άρα, καταλαβαίνουμε ότι η στάση μας θα είναι καθοριστική. Θέλω να θυμίσω ότι η Ελλάδα υπερψήφισε το ψήφισμα που ήχθη ενώπιον του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη διευρυμένη συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γενική Συνέλευση και για την πλήρωση των προϋποθέσεων να καταστεί η Παλαιστίνη ένα αναγνωρισμένο κράτος. Απομένει βεβαίως η διεθνής αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους. Εκείνο όμως που σήμερα προέχει και σε αυτό θα συντρέξει η Ελλάδα και δημιουργικά - διότι είμαστε από τις πολύ λίγες χώρες που συνομιλούν και με την Παλαιστινιακή Αρχή, έχουμε άριστες σχέσεις με τον αραβικό κόσμο και με το Ισραήλ - είναι η άμεση κατάπαυση του πυρός, η άμεση απελευθέρωση των ομήρων, η άμεση διοχέτευση μείζονος ανθρωπιστικής προστασίας. Με την κατεύθυνση αυτή εμείς αναλαμβάνουμε όλες τις πρωτοβουλίες και τώρα πολύ περισσότερο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ακούω αυτό το οποίο λέτε, ακούω όμως μία κριτική και βλέπω και μία κίνηση. Την κριτική την ακούω από την αντιπολίτευση εδώ στην Ελλάδα. Την κίνηση τη βλέπω από διάφορα ευρωπαϊκά κράτη να είναι επισπεύδοντες για την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους. Το είδαμε πρόσφατα με την Ισπανία, την Ιρλανδία και τη Νορβηγία. Ελήφθη και μία απόφαση από το Κοινοβούλιο της Σλοβενίας στην ίδια κατεύθυνση, φαντάζομαι και η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους. Η Ελλάδα το σκέφτεται αυτό ή θεωρεί ότι δεν είναι ώριμη η συνθήκη; διότι το λέω με δεδομένη και τη στρατηγική σχέση που έχουμε με το Ισραήλ όλα τα προηγούμενα χρόνια.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η απάντηση είναι πάρα πολύ σαφής. Η λύση δεν μπορεί να είναι άλλη παρά η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή, η αναγνώριση του κράτους με τα σύνορα προ του 1967 και πρωτεύουσα του νέου κράτους την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Αυτή είναι η τελική λύση. Ο τρόπος, με τον οποίο θα αχθούμε στη λύση αυτή, είναι όμως ιδιαίτερα σημαντικός. Για εμάς δεν είναι ένα ζήτημα διμερούς ή μονομερούς αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους. Αυτή τη στιγμή το μόνο ωφέλιμο πραγματικά αποτέλεσμα θα ήταν η αναγνώριση αυτή να έλθει στο πλαίσιο ακριβώς των αποφάσεων των ειρηνευτικών διαδικασιών, δηλαδή βάσει ενός συγκεκριμένου απτού χρονοδιαγράμματος που θα οδηγήσει στην κατάπαυση του πυρός και στην αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους, και αυτό θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Είναι πάρα πολύ σημαντικό η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους να μην έρθει ως άθροισμα επιμέρους αναγνωρίσεων κρατών, αλλά να έρθει ως απόφαση κεντρική του μείζονος διεθνούς οργανισμού που είναι o ΟΗΕ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Απλά, από την άλλη υπάρχει μια κριτική που γίνεται ότι όσο δεν λαμβάνεται κάποιου είδους, έστω μονομερής πρωτοβουλία, το Ισραήλ αποθρασύνεται και υποστηρίζει έναν πόλεμο με δραματικές ανθρωπιστικές συνέπειες, ενδεχομένως ακόμα και για εσωτερικούς πολιτικούς υπολογισμούς. Την ακούτε και εσείς την κριτική. Την έκανε εμμέσως πλην σαφώς και ο Πρόεδρος Μπάιντεν ότι ο κ. Νετανιάχου συνεχίζει σε τόσο υψηλούς τόνους, διότι διακυβεύεται η πολιτική του ύπαρξη.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είναι απολύτως προφανές ότι αυτή τη στιγμή το Ισραήλ βρίσκεται σε μία φάση επίθεσης, η οποία είναι μη αποδεκτή. Είναι μία δυσανάλογη αντίδραση, η οποία όλοι θεωρούμε ότι θα πρέπει να διακοπεί αμέσως. Από την άλλη πλευρά, ειλικρινά δεν νομίζω να υπάρχει έστω και ένας νοήμων άνθρωπος, ο οποίος να θεωρεί ότι το Ισραήλ θα υπαναχωρήσει από τη δική του επιχειρησιακή δράση, εφόσον υπάρξει αναγνώριση προς το παλαιστινιακό κράτος μονομερώς από χώρες. Με όλο τον σεβασμό, η άποψη αυτή είναι εξαιρετικά απλοϊκή, δεν προσδίδει καμία πραγματική ωφέλεια στις διαπραγματεύσεις, οι οποίες γίνονται. Βεβαίως θα πρέπει να υπάρξει αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους, αλλά θα πρέπει να υπάρξει κατά τρόπο με τον οποίο διασφαλίζεται απολύτως η ασφάλεια του Ισραήλ, διασφαλίζεται απολύτως η μετακίνηση των παλαιστινιακών πληθυσμών που έχουν εκτοπιστεί από τις εστίες τους να επιστρέψουν στις βασικές τους εστίες. Είναι ένα ολόκληρο πακέτο λύσης, στο οποίο καμία διμερής αναγνώριση δεν μπορεί να προσδώσει οφέλη. Και με κάθε σεβασμό, επαναλαμβάνω, αυτού του τύπου η προσέγγιση, ναι, να αναγνωρίσουμε σήμερα και ότι με τον τρόπο αυτό θα σταματήσουν οι εχθροπραξίες, δείχνει, παντελή, κατά τη γνώμη μου, άγνοια της πραγματικότητας και των διεθνών σχέσεων.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Λοιπόν, τώρα, ευκαιρίας δοθείσης που τα λέμε, δεν μπορώ να μη σας ρωτήσω και κάτι για τα ελληνοτουρκικά, αλλά δεν θέλω να την ανοίξουμε πάρα πολύ την κουβέντα. Εκτιμάτε ότι με βάση το χρονοδιάγραμμα επαφών που έχουμε μπροστά μας το επόμενο διάστημα, εσείς θα συναντηθείτε με τον κ. Φιντάν στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ αν καταλαβαίνω σωστά, τον Ιούλιο στην Ουάσιγκτον. Θα υπάρξει μια επαφή ξανά του κ. Μητσοτάκη με τον κ. Ερντογάν τον Σεπτέμβριο. Εάν είναι πιο ώριμη η συνθήκη, να αρχίσουμε να μπαίνουμε στον πυρήνα της ελληνοτουρκικής διαφοράς ή εάν τα όσα γίνονται μέχρι ώρας είναι απλά η διατήρηση, η παγίωση αυτού του άτυπου μορατόριουμ;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Ο σκοπός μας είναι παραλλήλως να διατηρήσουμε και να επεκτείνουμε αυτήν την κατάσταση ησυχίας στη γειτονιά μας και από την άλλη πλευρά να μπαίνουμε όλο και περισσότερο στα πιο σύνθετα ζητήματα των διμερών μας σχέσεων και βεβαίως στη μία και μόνη διαφορά, η οποία μπορεί να αχθεί και σε διεθνή δικαιοδοσία, που είναι η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Θέλω να πω γι’ αυτό ότι η περίοδος ησυχίας είναι εξαιρετικά σημαντική. Την καλλιεργούμε βήμα-βήμα, βάσει μιας θετικής ατζέντας, αλλά και αποφυγής των προκλήσεων. Αντιλαμβανόμαστε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μεμονωμένα μπορεί να υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και θετικές ειδήσεις. Να σταθώ στις σημαντικές θετικές ειδήσεις των τελευταίων ημερών. Η μία είναι η συζήτηση, η οποία έχει ανοίξει σε σχέση με τη Θεολογική Σχολή στη Χάλκη, ένα ζήτημα το οποίο είναι εμβληματικού χαρακτήρα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θεωρείτε ότι θα ανοίξει; Θεωρείται ότι θα πάρει την απόφαση ο κ. Ερντογάν;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είναι ένα θέμα το οποίο για εμάς έχει πολύ μεγάλη σημασία. Το θέτουμε όπως πρέπει να το θέσουμε και προσβλέπουμε σε μία λύση, η οποία θα είναι και δόκιμη και θα αποκαταστήσει και την ιστορικότητα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έγινε κάποια συζήτηση στην προηγούμενη επαφή στην Άγκυρα;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Έχει τεθεί το θέμα. Το παρακολουθούμε και θα προσπαθήσουμε πάντοτε για το καλύτερο. Επίσης, όπως ίσως θα είδατε, είχαμε και σχετικές εξελίξεις στο ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Τουρκία δεν μας ψήφισε εχθές για μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Βεβαίως. Η Τουρκία μας ψήφισε χθες ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και δέχθηκα και ο ίδιος προσωπικά συγχαρητήρια για την πανηγυρική μας αυτή εκλογή. Αντιλαμβανόμαστε ότι όλα αυτά είναι σημαντικά. Οι πολιτικές, οι οποίες αναπτύσσονται στο πλαίσιο της καλής, ας το πούμε, σχέσης που έχουμε πλέον με την Τουρκία, επεκτείνονται σε όλα τα επίπεδα. Τα γλυπτά του Παρθενώνα για εμάς παραμένουν στην αιχμή της διεκδίκησής μας. Ευελπιστούμε ότι θα υπάρξει μία πιο ευδόκιμη εξέλιξη στο άμεσο μέλλον, έτσι ώστε τα Γλυπτά να επιστρέψουν στο γενέθλιο τόπο τους.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ευχαριστώ θερμά για τη συζήτηση κ. Γεραπετρίτη. Να είστε καλά. Πού ψηφίζετε εσείς την Κυριακή; Πειραιά;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Ε, πάντοτε στα γενέθλια. Ελπίζουμε με περισυλλογή και σύνεση να προσέλθουμε όλοι. Το πρώτο και σημαντικό είναι να υπάρξει μεγάλη συμμετοχή. Να μην υπάρχει αποχή. Δεν προσφέρεται για αδιαφορία. Θέλω να σας το πω αυτό μετά λόγου γνώσεως, γνωρίζοντας πια αρκετά καλά από μέσα πώς λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάθε απόφαση των ευρωπαϊκών θεσμών μάς αφορά. Και θέλω να πω το πόσο σημαντικό είναι η εκπροσώπησή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι μαχητική, διεκδικητική, ώριμη.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ευχαριστώ πολύ, κ. Υπουργέ, για τη συζήτηση. Να είστε καλά.
7 Ιουνίου, 2024