ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Λευκωσία και Αθήνα κέρδισαν μια σημαντική διπλωματική μάχη και πέρασαν απόφαση στην ΕΕ για πιθανές κυρώσεις εις βάρος της Τουρκίας σε περίπτωση που συνεχίσει τις παράνομες δραστηριότητες της στην Κυπριακή ΑΟΖ. Ωστόσο η Τουρκία όχι μόνο συνεχίζει την εξορυκτική δραστηριότητα με το Φατίχ, αλλά στέλνει και δεύτερο γεωτρύπανο στην περιοχή. Ποιος, πως και πότε θα κρίνει το αν και το ποιες κυρώσεις θα επιβληθούν;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Πολύ σωστά επισημαίνετε ότι η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η οποία περιλαμβάνει για πρώτη φορά τη λήψη μέτρων και μάλιστα με πολύ αυστηρότερη διατύπωση ακόμη και από αυτή του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, αποτελεί σημαντική νίκη για την Ελληνική και Κυπριακή Δημοκρατία. Έρχεται ως επιστέγασμα συστηματικών προσπαθειών που είχαν στο παρελθόν καταλήξει σε σημαντικά ψηφίσματα του Ευρωκοινοβουλίου και, κυρίως, στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Μαρτίου του 2018, όπου με σαφήνεια καταγγέλλονταν οι τουρκικές ενέργειες στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ως παραβιάσεις της διεθνούς νομιμότητας. Έκτοτε, η συνέχεια τους όχι μόνον δεν απέφερε όφελος στην Τουρκία για την δημιουργία τετελεσμένων, αλλά την εκθέτουν ως κράτος που επιδιώκει την αποσταθεροποίηση. Τώρα από τα λόγια η Ευρωπαϊκή Ένωση περνά στις πράξεις. Το μήνυμα αυτό έχει ήδη εισπραχθεί από την Τουρκία. Δεν είναι τυχαίο ότι το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών κατηγορεί την ΕΕ ότι κατέστη, τάχα, όμηρος της Ελλάδας και της Κύπρου, επειδή υιοθέτησε μια πολιτική αρχών. Ήδη η Ύπατη Εκπρόσωπος, υπεύθυνη για την εξωτερική πολιτική της Ένωσης κυρία Μογκερίνι επεξεργάζεται τα μέτρα που θα επιβληθούν, εφόσον δεν σταματήσει αμέσως η παράνομη συμπεριφορά της Τουρκίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πέραν της καταδίκης της Τουρκίας, τόσο οι Αμερικανοί, όσο και οι Γερμανοί, σημειώνουν ότι θα πρέπει να γίνει διάλογος και να λυθεί το Κυπριακό. Διάλογος μεταξύ ποίων, με βάση ποιο δίκαιο και κάτω από ποιες προϋποθέσεις;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Και εμείς και η Κυπριακή Δημοκρατία θέλουμε να λυθεί το Κυπριακό με διάλογο, όχι βεβαίως υπό το κράτος εκβιασμών και υπό την προβολή ισχύος. Το μεγάλο αυτό εθνικό θέμα, σχεδόν μισό αιώνα μετά την τραγωδία του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής, παραμένει μια χαίνουσα πληγή για τον Ελληνισμό. Για πρώτη φορά όμως μετά από χρόνια υφίσταται ποιοτική πρόοδος σε ότι αφορά τους όρους διαπραγμάτευσης της λύσης. Η διαδικασία της Γενεύης και του Κραν Μοντανά δεν κατέληξε σε λύση, ενίσχυσε όμως καθοριστικά τις εθνικές μας θέσεις και επανατοποθέτησε το Κυπριακό στις πραγματικές του διαστάσεις. Εκεί τέθηκε επιτέλους στην ατζέντα της διαπραγμάτευσης ως πρωταρχικό το θέμα της ασφάλειας, της αποχώρησης των στρατευμάτων κατοχής και της κατάργησης του αναχρονιστικού καθεστώτος των εγγυήσεων. Δώσαμε όμως ιδιαίτερη έμφαση στην θέση ότι το Κυπριακό δεν είναι ζήτημα μόνο, ούτε καν πρωτευόντως, των δύο κοινοτήτων, αλλά θέμα διεθνούς δικαίου, και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί, με αναγνώριση και του γεγονότος ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κυρίαρχο μέλος της ΕΕ. Αυτή την διάσταση του συζητά η Ελλάδα, θεωρώντας ότι η εσωτερική του πτυχή αφορά αποκλειστικά τους Κυπρίους, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Και εκεί, βεβαίως, πρέπει να γίνουν σεβαστές οι σχετικές αποφάσεις του ΟΗΕ. Προφανώς η επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Είναι όμως θετικό ότι όταν αυτές ξεκινήσουν θα έχουν στην κορυφή της ημερήσιας διάταξης τις εγγυήσεις και την ασφάλεια.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Είναι η κίνηση των Τουρκοκύπριων για την Αμμόχωστο αντιπερισπασμός, απειλή ή πρελούδιο για "λύση" δύο κρατών;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Τα «δύο κράτη» δεν αποτελούν λύση, αλλά νομιμοποίηση της εισβολής, της κατοχής και της παραβίασης του διεθνούς δικαίου. Δεν μπορεί να επιβάλει παρόμοια «λύση» η Τουρκία, ακριβώς γιατί αυτή η επιλογή βρίσκεται εκτός της διεθνούς νομιμότητας. Οι πρόσφατες εξαγγελίες για την Αμμόχωστο, θεωρώ πράγματι ότι αποτελούν αντιπερισπασμό, απέναντι στην αυξανόμενη απομόνωση της Τουρκίας και τις αναμενόμενες κυρώσεις. Πρέπει όμως να αντιμετωπιστούν και αυτές με σοβαρότητα, ούτως ώστε να μην υπάρξουν δυσμενείς συνέπειες στο μέλλον, που θα περιπλέξουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το θέμα των S400 αλλά και η στάση που θα κρατήσουν οι ΗΠΑ στο ζήτημα των εδαφών της Συρίας που είναι υπό κουρδικό έλεγχο, μπορεί να καταλήξει σε ρήγμα στις σχέσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας. Είμαστε προετοιμασμένοι στο σενάριο της ρήξης όσο και στο σενάριο ενός Αμερικανοτουρκικού συμβιβασμού; Τι επιπτώσεις θα έχει το ένα ή το άλλο στην περιοχή;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Η Τουρκία κινδυνεύει πράγματι να βρεθεί αντιμέτωπη μετά τις κυρώσεις από την ΕΕ και με κυρώσεις από τις ΗΠΑ, σε μια στιγμή μάλιστα που η οικονομία της είναι ιδιαίτερα ευάλωτη. Εμείς δεν επιχαίρουμε για την απομόνωση της και ελπίζουμε ότι θα αντιληφθεί ότι αυτή αποτελεί αποτέλεσμα των δικών της επιλογών να αποκλίνει από την διεθνή νομιμότητα. Η στρατηγική μας έγκειται στην ανάδειξη της χώρας μας σε πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Σε αυτήν την κατεύθυνση ιδιαίτερη σημασία είχε και η προώθηση μια πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής προώθησης των σχέσεων με τη Ρωσία και τις χώρες της Μέσης Ανατολής, τα σχήματα τριμερούς συνεργασίας, πάντα μαζί με την Κυπριακή Δημοκρατία, η ελληνική πρωτοβουλία των Med7 και η αναβάθμιση της στρατηγικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ, στη βάση της ευθυγράμμισης των συμφερόντων μας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ ανέβαλαν για μια ακόμη φορά την απόφαση για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία για τον Οκτώβριο, χωρίς να είναι και καθόλου σίγουρο ότι δεν θα σταλεί και πάλι στις καλένδες. Ειδικά για την Βόρεια Μακεδονία η ΕΕ φαίνεται να μην τηρεί τις υποσχέσεις της που έδωσε πριν από την επίτευξη της συμφωνίας των Πρεσπών. Υπάρχει κίνδυνος υπονόμευσης της συμφωνίας από μια μη συνεπή πολιτική της ίδιας της ΕΕ;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Υπάρχει γενικότερα κίνδυνος για την αξιοπιστία της ΕΕ εάν δώσει την εντύπωση ότι δεν εκπληρώνει τις δικές της δεσμεύσεις απέναντι σε χώρες όπως η Βόρεια Μακεδονία που εκπλήρωσαν πλήρως τις δικές τους. Για τους λόγους αυτούς περίμενα μια πιο συνεπή και πιο γενναιόδωρη στάση της Ευρώπης απέναντι στη χώρα αυτή. Ακόμη και έτσι, όμως, είναι ανοικτός ο δρόμος για την έναρξη διαπραγματεύσεων από τον Οκτώβριο. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει κίνδυνος για την εφαρμογή της Συμφωνίας, γιατί η κυβέρνηση Ζάεφ είναι με συνέπεια δεσμευμένη στην εφαρμογή της.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η αξιωματική αντιπολίτευση στην Ελλάδα αποδέχεται ότι η Συμφωνία των Πρεσπών είναι μια διεθνής συμφωνία την οποία δεν μπορεί -η και δεν θέλει- να αποδομήσει. Τι εκτιμάται ότι θα συμβεί στην Βόρεια Μακεδονία, σε περίπτωση που έρθει το εθνικιστικό VMRO DPMNE στην εξουσία, ειδικά αν δεν ανοίξει ο ευρωπαϊκός δρόμος για την χώρα;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ:Η επίσημη αποδοχή της Συμφωνίας από την ηγεσία της ΝΔ –παρά την ύπαρξη παραφωνιών από την ακροδεξιά της πτέρυγα- αποτελεί σαφώς θετική εξέλιξη. Υπάρχει όμως μια ακόμη σημαντικότερη εξέλιξη: Η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, του αρμοδίου οργάνου της ΕΕ για την διεύρυνση, ρητά και για πρώτη φορά συνδέει την πιστή εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών με την ενταξιακή προοπτική της γειτονικής χώρας. Αυτό αποτελεί την βασικότερη εγγύηση για την μη διολίσθηση της Βόρειας Μακεδονίας ποτέ ξανά στις εθνικιστικές πολιτικές του παρελθόντος, ακόμη και εάν –όπως δεν θεωρώ εγώ πιθανό- υπάρξει οποιαδήποτε κυβερνητική αλλαγή.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιες επιπτώσεις έχει η πολιτική κρίση στην Αλβανία για τα ανοιχτά θέματα με την Ελλάδα; Είχαμε φτάσει στο παρά πέντε να επιλυθούν τα ζητήματα τόσο της ΑΟΖ όσο και του εμπολέμου. Τώρα τι εκτίμηση υπάρχει;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Πράγματι είχαμε φτάσει πολύ κοντά σε μία συνολική λύση, η επιδείνωση όμως της εσωτερικής κατάστασης στη γειτονική μας χώρα δεν επέτρεψε την ευόδωση των σχετικών διαπραγματεύσεων.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πως μπορούν να προστατευτούν καλύτερα τα δικαιώματα της ελληνικής εθνικής μειονότητας στην Αλβανία;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Ως προς την προστασία των δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία για πρώτη φορά και με τόσο ξεκάθαρο τρόπο στην πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων συνδέεται η ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας με τον σεβασμό των περιουσιακών δικαιωμάτων της και ακόμα περισσότερο με το δικαίωμά των μελών της στον αυτοπροσδιορισμό. Ως προς τα γενικότερα διμερή, πράγματι είχαμε φτάσει πολύ κοντά σε μία συνολική λύση, η επιδείνωση όμως της εσωτερικής κατάστασης στη γειτονική μας χώρα δεν επέτρεψε την ευόδωση των σχετικών διαπραγματεύσεων.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στα Βαλκάνια εξακολουθεί να υπάρχει ανοιχτό το ζήτημα του Κοσόβου. Μήπως μια ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου θα δημιουργήσει προϋποθέσεις για δημιουργία μεγάλης Αλβανίας; Μήπως αυτή η ανταλλαγή, αν τελικά γίνει, ανοίγει τον δρόμο για νομιμοποίηση αλλαγής συνόρων στα Βαλκάνια;
Γ. ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΣ: Τα Βαλκάνια θεωρούνταν πάντα η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης. Εμείς, με την πολιτική εξαγωγής σταθερότητας που ακολουθήσαμε, με κορωνίδα τη Συμφωνία των Πρεσπών, επιδιώξαμε να στείλουμε ένα μήνυμα ειρήνης στην περιοχή. Για το λόγο αυτό είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί σε κάθε πρόταση που μπορεί να βγάλει πάλι στην επιφάνεια το τζίνι του ακραίου εθνικισμού και της σύγκρουσης μεταξύ των λαών.
22 Ιουνίου, 2019