Ελβετικός Φιλελληνισμός

Πέμπτη, 21 Νοεμβρίου 2024

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Η Ελλάδα στην Ελβετία

Αρχική

Η Ελλάδα και η Ελβετία

Ελβετικός Φιλελληνισμός

Ελλάδα - Η Ελλάδα και η Ελβετία

Η συμμετοχή των Ελβετών φιλελλήνων στους Αγώνες των Ελλήνων για την Εθνική Ανεξαρτησία (1821 – 1830) αποτελεί τον πλέον σημαντικό κρίκο στις ελληνοελβετικές σχέσεις. Άξια προβολής είναι η παρουσία του Ανδρέα Κάλβου στη Γενεύη (1821 – 1824), όπου περιβάλλεται με αγάπη από τον εκεί φιλελληνικό κύκλο (αναγνωστική εταιρεία Γενεύης). Εκεί εκδίδει το επιτυχημένο ελληνόφωνο έργο του “Λύρα” μια συλλογή 10 ωδών (1824). Συναντάται με τον Καποδίστρια, οποίος και του δίδει συστατική επιστολή για τον αρχηγό των Ελβετών καρμπονάρων Στρατηγό La Harpe (“Γαλάτες αναμορφωτές”). Ακολουθεί η συμβολή του Ιάκωβου Ρίζου Νερουλού, οποίος δίδαξε ιστορία νεοελληνικής φιλολογίας στη Γενεύη (1826 – 1827). Εκεί έγραψε την περίφημη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως μέχρι το 1825» και γνωρίστηκε με τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος τον έφερε μαζί του στην Ελλάδα το 1828, ως προσωπικό του σύμβουλο.

Ο Καποδίστριας, οποίος συνέβαλε στην προσέγγιση των καντονίων (1813), στη δημιουργία του ελβετικού Συντάγματος (1814), αλλά και στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας και ουδετερότητας της ελβετικής Συνομοσπονδίας (1815), επιστρέφοντας, για δεύτερη φορά, από την Αγία Πετρούπολη στη Γενεύη και στη Λωζάννη (1822 – 1827), εργάζεται ακατάπαυστα και εμπνέει τον ελβετικό φιλελληνισμό (άγρυπνος συνείδηση του Έθνους). Η Ρωσική κυβέρνηση τοποθέτησε προς τιμήν του ορειχάλκινη προτομή στη Λωζάννη, 2009.

Η Βέρνη με τον επιφανή φιλέλληνα ιατρό, θαυμαστή του Κοραή, Ludwig Albrecht Otth, διοικητή νοσοκομείου Burgerspital και πρόεδρο, για μια πενταετία, του πρώτου εν Ελβετία και στην Ευρώπη φιλελληνικού συλλόγου (01.08.1821), τον ιστορικό Bernhard R. Fetscherin, τον φιλόλογο Samuel Rüetschi, τον καθηγητή της ιστορίας Jean-Andrè Staehelin, τον Gottlieb Fankhauser, τον Von Steuerher. Από τη Βέρνη κατάγεται ο αγρονόμος και φίλος του μεγάλου παιδαγωγού J. Pestalozzi, Philipp Emanuel von Fellenberg, γνώριμος του Καποδίστρια και αιτία για να ιδρύσει ένα εκπαιδευτήριο/ορφανοτροφείο στην Αίγινα, 1821, κατά τα πρότυπα του εκπαιδευτηρίου του φίλου του στο Hofwyl. Ο Emmanuel Hahn (1800 – 1867), ο οποίος εντάχθηκε στον ελληνικό στρατό το 1825 και στη συνέχεια διετέλεσε υπασπιστής του Όθωνα, φθάνοντας στον ύπατο βαθμό του αντιστράτηγου του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους (ο τάφος του βρίσκεται στην εκκλησία Gsteig στο χωριό Wilderswill πλησίον του Ιντερλάκεν και αναφέρει ότι ... “αγωνίστηκε για την ελευθερία και τον Χριστιανισμό, την αναγέννηση της Ελλάδας και τη δόξα της Ελβετίας”. Η σύζυγός του Μαρία, κόρη του Πρώσου βαρώνου Des Granges, ετάφη στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών, 1849).

Η Ζυρίχη με τον φιλελληνικό της Σύλλογο (Νοέμβριος 1821), του φιλολόγου Johann Heinrich Bremi, του Δημάρχου Conrad Melchior Hirzel, του καθηγητή Johann Caspar von Orelli. Από εδώ κατάγονται ο πάστορ Müller Von Embrach, ο David Ulrich, ο J.J. Hess, ο Wilhelm Meyer. Ακόμη ο αξιωματικός και ζωγράφος της Επανάστασης Charles-Guillaume Heidegger, μετέπειτα Βαρώνος Heideck και τόσοι άλλοι που αγωνίστηκαν και έπεσαν στην Ελλάδα, όπως οι : Dr. Amsler Heinrich, Pruppacher Hans-Heinrich, Waser Ch. και Werndly Karl. Κορυφαία φυσιογνωμία, ο φαρμακοποιός/ιατρός Ιωάννης-Ιάκωβος Μάγιερ, πρωτοπόρος της ελληνικής δημοσιογραφίας, γνωστός για τη ρήση του “Η δημοσίευση είναι η Ψυχή της Δικαιοσύνης” από το Schöfflisdorf πλησίον Ζυρίχης, που έπεσε ηρωικά κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου μαζί με την Ελληνίδα σύζυγο και τέκνα τους (για τον Μάγιερ βλ. και σχετικό υποσέλιδο Αδελφοποιήσεων).

Η Γενεύη με τον Ελβετό, ευεργέτη του ελληνικού Έθνους, τραπεζίτη (και τη σύζυγό του Anne Eynard-Lullin) και μετέπειτα συνιδρυτή της Τραπέζης της Ελλάδος, Ιωάννη Γαβριήλ Εϋνάρδο, προσωπικό φίλο του πρώτου κυβερνήτη Ι. Καποδίστρια (επίτιμου πολίτη Γενεύης και Λωζάννης). Στο σπίτι του φιλοξενούνται ο Αλ. Μαυροκορδάτος και Μιχαήλ Σούτσος. Η ελληνική κοινότητα και οι φοιτητές της Γενεύης τοποθέτησαν στον προαύλιο χώρο της οικίας του μνημείο/προτομή προς τιμήν του. Εδώ ακόμη ξεχωρίζουν ο Eli Ami Betant, γραμματέας και φίλος του Καποδίστρια, μετέπειτα πρώτος Πρόξενος της Ελλάδας στη Γενεύη (1867), ο ιατρός Louis André Gosse που εργάστηκε για την αντιμετώπιση της πανώλης, ο François Marcet, απεσταλμένος του Εϋνάρδου στην Ελλάδα κ.α. Ο φιλελληνικός σύλλογος της Γενεύης έχει ως Πρόεδρο τον πάστορα Georg Wilhelm Gerlach (Φεβρουάριος 1822).

Από τα τέλη του 1822 ο σύλλογος (επιτροπή ή κομιτάτο) της Ζυρίχης ανακηρύσσεται ως ο κεντρικός όλης της Ελβετίας. Διατηρεί αλληλογραφία (με την Ελλάδα, πχ με τον βαρώνο Θεοχάρη Κεφαλά, και με τον Ιγνάτιο Ουγγροβλαχίας), οργανώνει εράνους, αποστέλλει ενισχύσεις, γιατρούς, διαπραγματεύεται χαμηλότοκα δάνεια κλπ.

Η προσωρινή διοίκηση της Ελλάδος στην Τρίπολη, ανακηρύσσει, στις 18.06.1823, ως Έλληνες πολίτες, τιμής ένεκεν, τους : Eynard, Gosse, Orelli, Bremi και Hirzel.

19 Ελβετοί εθελοντές μετέχουν των ελβετογερμανικών πρώτων εννέα αποστολών στην εξεγερμένη Ελλάδα. Φιλέλληνες, μακρινοί απόγονοι του θρυλικού Γουλιέλμου Τέλλου, νέοι ρομαντικοί που αγωνίζονται για την ελευθερία, την πίστη, τα ανθρωπιστικά ιδεώδη, ευγνώμονες για την προσφορά του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, στηρίζουν την Επανάσταση του '21 και πέφτουν ηρωικά στις πρώτες μάχες. Στο Δραγατσάνι (Ιούνιος 1821) ο Bordier και στο Πέτα (Ιούλιος 1822) οι Louis Chevalier (επικεφαλής λόχου του πρώτου τάγματος φιλελλήνων, που δημιουργήθηκε το Μάιο του 1822), Heinrich Schmidt, Charles Werndly (Αρχηγός Πυροβολικού), Hieronymus Kӧnig. Πολύ αργότερα στο Φάληρο (Μάιος 1827) οι Α. Bruckbacher, Ch. Becker, Doudier, François Dujourdhui, Zimmermann, Gustave Ruepprecht (τραυματίας).

Τέλος, στην Ελβετία καταφθάνουν από τη Μολδοβλαχία, τον Ιανουάριο του 1823, μετά πολύμηνο και επίπονο ταξίδι, 162 Έλληνες μαχητές από το στρατό του Αλ. Υψηλάντη, όπου φιλοξενούνται και περιθάλπονται έως το Φθινόπωρο του 1823, οπότε προωθούνται τμηματικά, στη Μασσαλία και στη συνέχεια επαναπατρίζονται στην Ελλάδα για την ενίσχυση του Αγώνα. Τα έξοδα παραμονής και μεταφοράς των αναλαμβάνονται από το φιλελληνικό σύλλογο της Ζυρίχης, υπό τον Bremi. Ο Ανδρέας Κάλβος, ευρισκόμενος στη Γενεύη αποστέλλει συγκινητική ευχαριστήριο επιστολή (Μάιος 1823).

Ο Ελβετός Ερρίκος Φόρνεστ συνέταξε κατάλογο 423 φιλελλήνων, σε τρία μέρη (1860), μεταξύ οποίων αναφέρει 15 συμπατριώτες του. Συνολικά ιστορικές πηγές καταγράφουν 940 φιλέλληνες, μεταξύ οποίων επισημαίνουμε 47 Ελβετούς (βλ. κατάλογο ονομάτων του Hellmut Baumann, 1973).

Κατωτέρω, άρθρα και μελέτες με επίκεντρο τον ελβετικό φιλελληνισμό :

1. Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, Σχέσεις Ελλήνων και Ελβετών Φιλελλήνων κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Συμβολή στην ιστορία του Ελβετικού Φιλελληνισμού, εκδ.Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, Θεσσαλονίκη, 1975

2. Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος, Η αποστολή του Θεοχάρη Κεφαλά στην Ελβετία και Γερμανία στα 1822 και η συμβολή του στην ίδρυση της γερμανικής λεγεώνας: ιστορική μελέτη, 1978
http://search.lib.auth.gr/Record/282765

3. Σπυρίδων Λουκάτος, «Οι προσφορές του Ιωάννη Καποδίστρια στην ανάπτυξη του δυτικοευρωπαϊκού φιλελληνισμού», Δελτίον Αναγνωστικής Εταιρείας Κέρκυρας,τομ.14 (1977), σελ.203-218,

4. Φίλιππος Φρεμεντίτης, «Αλληλογραφία Καποδίστρια με επιφανείς Ελβετούς, 1814 – 1827», Ιστορία Εικονογραφημένη, τ/χ.379, (Ιανουάριος 2000)

5. Ευδοκία Παυλώφ-Βαλμά, «Ελβετικός Φιλελληνισμός», Ιστορία Εικονογραφημένη, τ/χ.385, (Ιούλιος 2000) http://gym-magoul.att.sch.gr/library/services/catalogue/history.htm

6. Αργολική αρχειακή βιβλιοθήκη ιστορίας και πολιτισμού http://argolikivivliothiki.gr/%CE%B5%CF%85%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%BF/%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82/