Χαιρετισμός Γενικού Γραμματέα Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του ΥΠΕΞ, Ι. Χρυσουλάκη στο Συνέδριο «Η Καθ' Ημάς Ανατολή Ενθύμησις–100 Χρόνια από Μικρασιατική Καταστροφή»

Χαιρετισμό στο Συνέδριο «Η Καθ' Ημάς Ανατολή Ενθύμησις» που διοργανώθηκε από τον Δήμο Χερσονήσου Κρήτης, το Ίδρυμα «Έλλη Αλεξίου» και το Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών & Σπουδών «Ι. Καποδίστριας» για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, απηύθυνε  ο Γενικός Γραμματέας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών,  Ιωάννης Χρυσουλάκης. Η εκδήλωση τέθηκε υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας και της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO, και υποστηρίχθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Ελλάδος Ομίλων και Κέντρων για την UNESCO.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο χαιρετισμού του κ. Χρυσουλάκη στα εγκαίνια του Συνεδρίου:

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ένα καθοριστικό γεγονός στην ιστορία του νεότερου Ελληνισμού. Περίπου 1.500.000 Χριστιανοί Ορθόδοξοι ξεριζώθηκαν βίαια από τις πατρογονικές εστίες του Μικρασιατικού Ελληνισμού, από περιοχές που αποτελούσαν μια μακραίωνη και εμβληματική κοιτίδα του ελληνικού πολιτισμού.  Με την Συνθήκη της Λωζάννης και την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, ο Ελληνισμός της Ανατολής δεν υφίσταται πια.

Υπάρχει όμως, ειδικά σήμερα, στην συλλογική μνήμη του Ελληνισμού η άσβηστη μνήμη των χαμένων πατρίδων. Η σημερινή εκδήλωση και το Συνέδριο με θέμα την «Καθ’ ημάς Ανατολή»  φέρει, όχι τυχαία, την λέξη «Ενθύμηση». Ένα ουσιαστικό της ελληνικής γλώσσας που παραπέμπει όχι στο θυμικό ή στο συναίσθημα αλλά στην κινητοποίηση όλου του νοητικού και ψυχικού μας δυναμικού για την κριτική ενατένιση και αποτίμηση του παρελθόντος. Με μέσο τη γνώση της ιστορίας μας, στη θέση της λήθης, οδηγώντας στην αλήθεια. Με στόχο τη συλλογική μας εγρήγορση και την εθνική μας αυτοσυνειδησία. Και με σκοπό, την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος για την χώρα μας και όλους τους Έλληνες.

Ο Μικρασιατικός Ελληνισμός επέφερε ριζικές μεταβολές στις περιοχές της καθημαγμένης από τους πολέμους  Ελλάδας στις οποίες εγκαταστάθηκε. Τις εμπλούτισε με τρόπο καταλυτικό πολιτιστικά και τις ενίσχυσε οικονομικά χάρη στο πνευματικό του δυναμικό και στην φιλοπρόοδη διάθεση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Στάθηκε με συνέπεια, στη μεγάλη πλειοψηφία του, στην πλευρά πάντα όσων μάχονταν για τον εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη της χώρας. Η μεγαλύτερη όμως συνεισφορά του ήταν ίσως το γεγονός ότι μετέφερε σε όλους τους Έλληνες, ακόμα και σε όσους εξακολουθούσαν τότε αλλά και τώρα να βρίσκονται εκτός των συνόρων της χώρας, το πνεύμα του αγώνα. Ενός αγώνα βασισμένου σε  αξίες όπως η έννοια της προκοπής, του μόχθου και, πρωτίστως, της συλλογικότητας και της εθνικής ενότητας.

Ταυτόχρονα, το ελληνικό κράτος έπρεπε τάχιστα, με μια ασυνήθιστη αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού, να στεγάσει και να περιθάλψει αυτόν τον τεράστιο πληθυσμό των ξεριζωμένων Μικρασιατών Ελλήνων και να επουλώσει τις πληγές, σφυρηλατώντας μια νέα συλλογική εθνική συνείδηση. Η ενσωμάτωση των προσφύγων στον εθνικό κορμό απετέλεσε το μεγαλύτερο ίσως επίτευγμα του ελληνικού κράτους. Έπρεπε, επίσης, να συμφιλιωθεί ιδεολογικά και πνευματικά με το γεγονός ότι η μεγάλη «Έξοδος» των προσφύγων και η μετεγκατάστασή τους στην Ελλάδα, σήμανε το τέλος της πολιτικής της Μεγάλης Ιδέας και τη συρρίκνωση του Ελληνισμού στα ελλαδικά όριά του. Τη μεγάλη αυτή εθνική περιπέτεια δεν τη βίωσαν µόνο οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, της Ανατολικής Θράκης και του Πόντου, αλλά και οι Έλληνες στρατιώτες στην Ανατολή, πολλοί από τους οποίους ήταν στρατευμένοι για μια ολόκληρη δεκαετία (1912-1922). Την έζησαν, επίσης, οι κάτοικοι του ελλαδικού χώρου, οι οποίοι σε μια δύσκολη, οικονομικά και πολιτικά, περίοδο για την Ελλάδα υποδέχθηκαν το μεγάλο «κύμα» των ομοεθνών προσφύγων.  Το ’22, η Ελλάδα έχασε μια από τις πιο δημιουργικές της εστίες αλλά ενδυνάμωσε την εθνική της ομοιογένεια, βρέθηκε στην νικηφόρα πλευρά της ιστορίας, άκμασε μεταπολεμικά και έγινε μια σύγχρονη χώρα.

Χρέος όλων μας, σήμερα, 100 χρόνια από τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, είναι ο αναστοχασμός για τα γεγονότα αυτά. Το μπόλιασμα της συλλογικής μας συνείδησης και του εθνικού μας εγρηγορός με τις ιδέες και αξίες που οι Μικρασιάτες Έλληνες, της Καθ’ Ημάς Ανατολής, μετέφεραν στην χώρα. Η γνώση της ιστορίας μας και η κριτική και ειλικρινής ενατένιση των γεγονότων αυτών, καθώς και η συνέχιση των προσπαθειών ιστορικής τεκμηρίωσης και ανάλυσης για τον ξεριζωμό του ‘22, μπορεί να συμβάλλουν στην ενίσχυση και τον εμπλουτισμό της εθνικής μας αυτοσυνειδησίας.

Τούτο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο ενόψει εντεινόμενων προκλήσεων στο σύγχρονο κόσμο, με την ανάδυσή νέων αλλά και παλαιών δυνάμεων αυταρχισμού, εθνικισμού και βίας. Δυνάμεων που υπονομεύουν και βάλουν ενάντια στο Διεθνές Δίκαιο και τις αξίες των Ηνωμένων Εθνών. Χαρακτηριστικά αναφέρω τις ανιστόρητες αξιώσεις και απειλές της Τουρκίας, με ολοένα μεγαλύτερη κλιμάκωση της επιθετικής της ρητορικής και με την διαρκή αμφισβήτηση της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας. Με μια Τουρκία που έχει παραβιάσει τη Συνθήκη της Λωζάννης ξεριζώνοντας το ελληνικό στοιχείο της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου. Μια Τουρκία που συνεχίζει να διαδραματίζει έναν αποσταθεροποιητικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο. Αλλά και την όψιμη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με την επίκληση εξίσου ανερμάτιστων και έωλων επιχειρημάτων, εξέλιξη που κατέστησε την Ουκρανία τη δεύτερη ευρωπαϊκή χώρα, μετά την Κύπρο, που δέχθηκε μεταπολεμικά εισβολή και καθεστώς κατοχής στα εδάφη της.

Η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας έχει θέσει την σημερινή εκδήλωση και το Συνέδριο υπό την αιγίδα της. Υπογραμμίζουμε έτσι τη στήριξή μας σε ανάλογες πρωτοβουλίες που υπηρετούν την διατήρηση της εθνικής ιστορικής μνήμης. Της «Ενθύμισεως» της ιστορίας μας, που ισοδυναμεί με την γνώση αυτής. Μιας γνώσης που μπορεί να μας εμπνεύσει και να μας χαλυβδώσει για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του σήμερα.  Διότι η ωριμότητα μιας κοινωνίας εξαρτάται από την ικανότητά της να στοχάζεται κριτικά την πορεία της, να βαθαίνει την αυτογνωσία της, να μαθαίνει από το παρελθόν της, για να σχεδιάζει καλύτερα το μέλλον της.

Θα ήθελα να συγχαρώ όλους τους οργανωτές και συντελεστές της σημερινής εκδήλωσης και του Συνεδρίου ευχόμενος σε αυτό κάθε επιτυχία!

Σας ευχαριστώ.