Ομιλία Υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια στην εκδήλωση του RUSI με θέμα:Ενισχύοντας την Ασφάλεια και Σταθερότητα στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο –Enhancing Security and Stability in Europe and Mediterranean

Ευχαριστώ πολύ, Λόρδε Ricketts, για την ευγενική σας εισαγωγή.

Κυρίες και κύριοι,

Αποτελεί, αν μου επιτρέπετε, μεγάλη χαρά για εμένα να βρίσκομαι ξανά στο Λονδίνο.

Όπως ίσως κάποιοι από εσάς γνωρίζετε, ήμουν εδώ μεταπτυχιακός φοιτητής. Είναι η μόνη πόλη, εκτός από την Αθήνα, στην οποία αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου.

Και ασφαλώς αποτελεί μεγάλη τιμή να απευθύνομαι σε ένα τόσο διακεκριμένο ακροατήριο μιας έγκυρης δεξαμενής σκέψης.

Νωρίτερα σήμερα συναντήθηκα με την ομόλογό μου Liz Truss και είχα την ευκαιρία να υπογραμμίσω την τεράστια σημασία που αποδίδουμε στη διμερή σχέση μας. Και ασφαλώς συζητήσαμε όλα τα περιφερειακά ζητήματα. Όπως είχατε την καλοσύνη να μας υπενθυμίσετε, Λόρδε Ricketts, υπάρχει ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός τέτοιων ζητημάτων.

Επίσης, είχαμε την δυνατότητα να θίξουμε τα πολλά στοιχεία που μας συνδέουν διαμέσου της ιστορίας. Μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες. Είμαστε ναυτικά έθνη. Αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στον σεβασμό προς το Διεθνές Δίκαιο, και μάλιστα προς το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.

Πολλοί Βρετανοί μας επισκέπτονται κάθε χρόνο, πολλοί Βρετανοί διαβιούν στην Ελλάδα, ενώ, επίσης, υπάρχει μια πολυάριθμη ελληνική και ελληνοκυπριακή κοινότητα εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πολεμήσαμε μαζί σε δύο Παγκόσμιους Πολέμους και επίσης, οφείλω να πω, ότι ιστορικά οι ηγέτες μας βρέθηκαν πολλές φορές κοντά ο ένας με τον άλλον. Επιτρέψτε μου να αναφέρω το παράδειγμα του Ελευθέριου Βενιζέλου και του David Lloyd George.

Ελπίζω όμως η επίσκεψή μου εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο να μην αποτελεί αφορμή να μιλήσω για το παρελθόν, αλλά να μιλήσω για το μέλλον, για ένα κοινό μέλλον ελπίζω, μέσω της οικοδόμησης μιας σχέσης για τη μετά το Brexit εποχή.

Είχαμε τη δυνατότητα σήμερα να πραγματοποιήσουμε ένα μικρό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Υπογράψαμε μια Συμφωνία Πλαίσιο μεταξύ της Ελλάδας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρέχει το πλαίσιο, εντός του οποίου να μπορεί να ανθίσει περαιτέρω η διμερής συνεργασία σε πολλούς τομείς, στην εξωτερική πολιτική, την άμυνα, το εμπόριο, τον τουρισμό, τα ναυτιλιακά θέματα, τον πολιτισμό, να μην τον ξεχνάμε. Συνιστά έναν σημαντικό πυλώνα της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας.

Οι στόχοι μας είναι αρκετά ξεκάθαροι. Να προάγουμε την ειρήνη, τη σταθερότητα, να δημιουργούμε ευημερία.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο σταυροδρόμι δύο περιοχών που έχουν βιώσει τις πλέον αιματηρές και βίαιες συρράξεις των τελευταίων εκατό ετών: των Βαλκανίων, «πυριτιδαποθήκης της Ευρώπης», και της Μέσης Ανατολής.

Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι τα φαντάσματα του παρελθόντος δεν θα επανέλθουν στις ευάλωτες αυτές περιοχές. Πείτε τα βαλκανικά φαντάσματα, πείτε τα νέο-οθωμανικά φαντάσματα, πείτε τα ισλαμιστικά φαντάσματα, παραμένουν φαντάσματα και μας στοιχειώνουν ακόμη. Και αυτό είναι ένα μέρος του κόσμου που πάρα πολύ εύκολα μπορεί να παγιδευτεί από την ίδια του την ιστορία.

Δυστυχώς επίσης, υπάρχουν περιφερειακοί ταραξίες που αποπειρώνται να αναβιώσουν τα φαντάσματα στα οποία αναφερόμαστε. Ένας από αυτούς, για παράδειγμα, απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα στην περίπτωση που ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Όλοι γνωρίζετε ότι από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 η Τουρκία έχει εκδώσει ένα casus belli εναντίον της Ελλάδας, αρνούμενη το εγγενές δικαίωμα των νησιών να διαθέτουν χωρικά ύδατα πέραν των έξι μιλίων, Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και Υφαλοκρηπίδα.

Εμείς, η Ελλάδα, έχουμε επιλέξει μία εντελώς διαφορετική πορεία. Προσπαθούμε να οικοδομήσουμε εταιρικές σχέσεις, οικοδομούμε σχέσεις κατανόησης στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Έχουμε υπογράψει συμφωνίες οριοθέτησης με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Συναποφασίσαμε με την Αλβανία να παραπέμψουμε τη διαφορά μας στο Διεθνές Δικαστήριο.

Επίσης, έχουμε προχωρήσει και σε άλλες συμφωνίες. Με την Γαλλία, όπως είχατε την ευγένεια να αναφέρετε.

Επίσης, οφείλω να πω, έχουμε και συμφωνία με τα ΗΑΕ, που έτυχε κάπως λιγότερης προσοχής από τη συμφωνία με την Γαλλία. Πρόσφατα επίσης αναπτύξαμε αμυντικά πυραυλικά συστήματα στη Σαουδική Αραβία, κατόπιν συμφωνίας για την προστασία εγκαταστάσεων.

Πιστεύουμε, λοιπόν ότι οι συμφωνίες αυτές ενισχύουν την Ατλαντική Συμμαχία, βελτιώνοντας τις ευρωπαϊκές δυνατότητες και συμβάλλοντας σε δικαιότερο επιμερισμό των βαρών μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού. Όπως γνωρίζετε, είμαστε από τις λίγες χώρες που ξοδεύουν περισσότερο από το 2% του [ΑΕΠ] για την άμυνά μας. Αυτή τη στιγμή, πλησιάζουμε στο 2,8%, αν θυμάμαι καλά τον αριθμό.

Επίσης,  πέραν τούτου, πριν από λίγες μέρες, είχα την ευκαιρία να υπογράψω μια συμφωνία- ορόσημο με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επειδή είμαστε πλήρως προσηλωμένοι στην ενίσχυση του διατλαντικού δεσμού.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η κυβέρνηση του Πρωθυπουργού μου, του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, έχει υπογράψει περισσότερες συμφωνίες από οποιαδήποτε προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.

Στην ίδια βάση, έχουμε ενδυναμώσει τις σχέσεις μας με χώρες σε όλο τον κόσμο, εστιάζοντας σε πέντε αμοιβαία ενισχυόμενους ομόκεντρους κύκλους, οι οποίοι, επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω, είναι όλοι πολύ σημαντικοί για εμάς.

Ο πρώτος κύκλος είναι η Ευρώπη. Ευρώπη, βεβαίως για εμάς σημαίνει και τη Μεγάλη Βρετανία. Μολονότι υπάρχει η λαϊκή ρήση «Ομίχλη στη Μάγχη, η Ήπειρος αποκλείσθηκε», εμείς πιστεύουμε ότι ο ήλιος λάμπει πάντα και ότι δεν πρέπει να υπάρχει ομίχλη στη Μάγχη. Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας με το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες, πιστεύουμε, έχουν παραμεληθεί κάπως.

Επίσης, μεριμνούμε ιδιαιτέρως  προκειμένου να ενδυναμώσουμε τις σχέσεις μας σε διμερές επίπεδο με τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και με τους ανατολικούς γείτονες της Ευρώπης.

Ο δεύτερος κύκλος μας είναι η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική. Σε διάστημα δύο εβδομάδων έχω συναντηθεί με τους ομολόγους μου από το Ισραήλ, τα Εμιράτα, το Ομάν, τη Λιβύη, την Αίγυπτο, το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, την Αλγερία, την Τυνησία και πρόκειται να υποδεχτώ τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου στην Αθήνα, τον οποίο είχα συναντήσει πριν από μερικές εβδομάδες. Έρχεται την Παρασκευή. Ενισχύουμε τις σχέσεις μας με όλες αυτές τις χώρες· παλαιότερες σχέσεις όπως με την Αίγυπτο, την Ιορδανία αλλά και νεότερες σχέσεις, όπως με την Τυνησία, την Αλγερία και το Ιράκ, είτε διμερώς είτε μέσω πολυμερών σχημάτων, από κοινού με την Κυπριακή Δημοκρατία, το αδελφό μας έθνος. Ο λόγος είναι πολύ απλός: σταθερότητα σε αυτές τις χώρες σημαίνει σταθερότητα για την περιοχή, σταθερότητα για εμάς. Επιτρέψτε μου να φέρω ένα παράδειγμα. Η Λιβύη φαινόταν μια χώρα πολύ μακρινή στο ελληνικό πολιτικό σύστημα της δεκαετίας του 2010. Αυτή ήταν δυστυχώς μια πολύ κοντόφθαλμη προσέγγιση και γεωγραφικά λανθασμένη. Η Λιβύη απέχει μόλις είκοσι λεπτά πτήσης από την Κρήτη. Έτσι, τα προβλήματα της περιοχής επέστρεψαν αργότερα να μας στοιχειώσουν.

Ο τρίτος κύκλος για εμάς είναι τα Δυτικά Βαλκάνια. Επιθυμούμε μια ευρωπαϊκή προοπτική για τα Δυτικά Βαλκάνια. Και λέμε ξεκάθαρα σε όλους τους δρώντες ότι πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να προσφέρουν στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων μια σαφή ενταξιακή προοπτική. Επιτρέψτε μου να εξηγήσω. Δεν εννοώ να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση αύριο. Αλλά μιλώ για μια πολύ σαφή προοπτική που θα λειτουργούσε ως κίνητρο για αυτές τις χώρες. Πρέπει να εντείνουν τον ρυθμό των μεταρρυθμίσεων· πρέπει να σεβαστούν τις διεθνείς δεσμεύσεις τους, διότι όποια άλλη εναλλακτική είναι ζοφερή. Χωρίς μια τέτοια προοπτική από την Ευρώπη, άλλοι που θέλουν να γυρίσουν τον χρόνο πίσω θα έρθουν να καλύψουν, αν δεν καλύπτουν ήδη, το κενό.

Τέταρτον, ασφαλώς πιστεύουμε σε μια ισχυρή διατλαντική εταιρική σχέση. Η σχέση μας, η σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ έχει φτάσει σε πρωτοφανές επίπεδο. Παραμένουμε Σύμμαχοι αφοσιωμένοι στη συνοχή του ΝΑΤΟ και εργαζόμαστε για τη διατήρησή της.

Και ο πέμπτος κύκλος μας είναι ο ευρύτερος κόσμος. Κατανοούμε ότι δεν στοχεύουμε πάνω από τις δυνατότητές μας. Εντούτοις, πιστεύουμε ότι προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η μετανάστευση, το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, η ελευθερία ναυσιπλοΐας πρέπει να αντιμετωπίζονται σε παγκόσμια κλίμακα. Έτσι, έχουμε σημειώσει πρόοδο με χώρες, με τις οποίες μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες, αρχές και κατανοήσεις. Παρεμπιπτόντως, πολλές από αυτές τις χώρες είναι μέλη της Κοινοπολιτείας, όπως η Αυστραλία, η Γκάνα και η Ρουάντα, που θα επισκεφθώ την επόμενη εβδομάδα. Νομίζω ότι θα είμαι ο πρώτος Έλληνας Υπουργός που θα επισκεφτεί τη Ρουάντα. Και οφείλω να πω ότι επιδεικνύουμε τεράστιο ενδιαφέρον για τη μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο, την Ινδία. Πιστεύουμε ότι οι σχέσεις μας με την Ινδία πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής και να ενισχυθούν. Διατηρούμε επίσης, δεσμούς με χώρες που φέρνουν αντιμέτωπη τη Δύση με νέες προκλήσεις. Γιατί, πιστεύουμε ότι ακόμη και αν έχουμε διαφορές, οφείλουμε να διατηρούμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας. Με τη Ρωσία, διατηρούμε μακροχρόνιους και πολυσχιδείς ιστορικούς δεσμούς. Το ίδιο ισχύει και με την Κίνα, της οποίας ο υπουργός Εξωτερικών Wang θα επισκεφθεί την Αθήνα την Τετάρτη.

Κυρίες και κύριοι,

Όπως σας είπα και πριν, δεν προσπαθούμε να στοχεύουμε πάνω από τις δυνατότητές μας. Όντας, όμως, αντιμέτωποι με προκλήσεις στην περιοχή αλλά και με προκλήσεις σε διεθνές επίπεδο, δεν μπορούμε να μένουμε αδρανείς. Πρέπει να προσεγγίσουμε και να συμπορευτούμε με όσους μοιράζονται την κοσμοθεωρία μας και αυτός είναι ο λόγος που βρίσκομαι εδώ σήμερα στο Λονδίνο.

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.