Ομιλία Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ (Βοστώνη, 25.09.2023)

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σας ευχαριστώ όλους για την παρουσία σας σε αυτή την πολύ ξεχωριστή εκδήλωση. Είμαι ο Grzegorz Ekiert, Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και Διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών. Είναι για μένα πραγματικά μεγάλη τιμή και χαρά να σας παρουσιάσω τον Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας, Γιώργο Γεραπετρίτη.

Θα ήθελα επίσης, να καλωσορίσω τον Στράτο Ευθυμίου, σπουδαίο φίλο του Κέντρου μας, και τον Γενικό Πρόξενο της Ελλάδας, Συμεών Τέγο. Και φυσικά, καλωσορίζω τον Αντιπρύτανη του Χάρβαρντ, Marc Elliott.

Ο κ. Γεραπετρίτης, ακολουθώντας την ευρωπαϊκή παράδοση, είναι διπλωμάτης και ακαδημαϊκός. Είναι διδάκτωρ της Νομικής Σχολικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπήρξε Επισκέπτης Καθηγητής στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, στο London School of Economics, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, και τη Νομική Σχολή του Harvard.

Μόλις έλαβα ως δώρο το τελευταίο βιβλίο του, με τίτλο «New economic constitutionalism in Europe». Όπως αντιλαμβάνεσθε, ο καλεσμένος μας είναι ένας ιδιαίτερα καταξιωμένος ακαδημαϊκός και επιστήμονας. Είναι, όμως, και δημόσιος λειτουργός. Ήταν Υπουργός Επικρατείας στην προηγούμενη κυβέρνηση, από τον Ιούλιο του 2019 έως τον Μάιο του 2023. Μετά τις τελευταίες εκλογές, ορίστηκε Υπουργός Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας.  

Χαιρόμαστε που είστε μαζί μας και σας ευχαριστούμε πολύ για την παρουσία σας. Παρακαλώ, ο λόγος σε εσάς.

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είναι εξαιρετική τιμή για μένα να βρίσκομαι εδώ μαζί σας. Ήταν όνειρο ζωής να δώσω μία διάλεξη στο Χάρβαρντ. Όταν ήμουν εδώ, πριν από 10 χρόνια, ένα καλοκαίρι, ως Επισκέπτης Καθηγητής στο Institute of Global Law and Policy, σκεφτόμουν ότι μπορεί κάποτε να επιστρέψω, αλλά δεν μου περνούσε τότε από το μυαλό ότι θα επέστρεφα υπό τις συνθήκες αυτές.

Υπάρχει, άλλωστε, κάτι θετικό στην επιστροφή μου υπό τη νέα μου ιδιότητα: όταν είχα πρωτοέρθει, ήταν πολύ δύσκολο να διασχίσουμε το campus, για λόγους ασφαλείας. Τώρα, όμως, έλυσα αυτό το πρόβλημα προσερχόμενος με τη δική μου ασφάλεια. Είναι, λοιπόν, εξαιρετικό να βρίσκομαι εδώ, ακριβώς απέναντι από την Αθήνα των Ηνωμένων Πολιτειών και σε αυτό το Κέντρο, το οποίο είναι υψίστης σημασίας για εμάς τους Ευρωπαίους, διότι αποτελεί γέφυρα με την Ευρώπη.

Χάρις στον Καθηγητή Ekiert, την Καθηγήτρια Elaine Papoulias και όλο το ακαδημαϊκό και διοικητικό προσωπικό του Κέντρου και κυρίως τους φοιτητές που βρίσκονται εδώ, αυτή η γέφυρα είναι πολύ στέρεη και σταθερή. Προσβλέπουμε δε στην περαιτέρω ενίσχυσή της. Θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, πρωτίστως ως ελληνική Κυβέρνηση και στη συνέχεια ως ευρωπαϊκή διοίκηση, για να προωθήσουμε αυτούς τους δεσμούς και να τους καταστήσουμε μόνιμους.

Συζητούσαμε με τον καθηγητή Ekiert πριν από λίγα λεπτά ότι πράγματι οι ευρωπαϊκές σπουδές δεν είναι στη μόδα, επειδή θεωρούνταν ως δεδομένο σε πολιτικό επίπεδο. Νομίζω ότι οι διατλαντικές σχέσεις, οι οποίες βρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο συνεργασίας και συντονισμού και διεξάγονται καλή τη πίστει, έχουν στρέψει το ενδιαφέρον στη μελέτη για άλλα πιο εξωτικά μέρη, όπως οι ασιατικές σπουδές και ιδιαίτερα η Κίνα και η Ινδία, ή οι αφρικανικές ή οι λατινοαμερικάνικες σπουδές. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι χωρίς τις ευρωπαϊκές σπουδές δεν μπορεί να γίνει κατανοητή επακριβώς η ιστορική αλληλουχία των φαινομένων, που οδήγησαν στους σημερινούς δεσμούς μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών.

Σας ευχαριστώ, Καθηγητά Ekiert και Καθηγήτρια Papoulias, για την εξαιρετική πρόσκληση. Προερχόμενος από μια πολύ δύσκολη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, η σημερινή μου παρουσία εδώ είναι η πιο ευχάριστη στιγμή του ταξιδιού μου στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς η εβδομάδα στη Νέα Υόρκη ήταν, όπως μπορείτε να φανταστείτε, πολύ επιβαρυμένη. Ήταν η Εβδομάδα Υψηλού Επιπέδου του ΟΗΕ,  η 78η Γενική Συνέλευση, γεμάτη με συναντήσεις και εκδηλώσεις, σε διμερές και τριμερές επίπεδο.

Συναντηθήκαμε με πολλούς ανθρώπους. Η αλήθεια είναι ότι, πέραν του τελετουργικού της Γενικής Συνέλευσης, - γιατί πάντα υπάρχει ένα τελετουργικό όταν πρόκειται για τα Ηνωμένα Έθνη -  πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία να συναντηθεί κανείς με αντιπροσωπείες από όλο τον κόσμο, που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα ήταν εύκολο να επισκεφθεί. Πάντοτε δε οι επαφές αυτές συμβάλλουν στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Σας προτρέπω, αν διαθέτετε λίγο χρόνο, να διαβάσετε τα πρακτικά της Γενικής Συνέλευσης και να παρακολουθήσετε τις ομιλίες των διαφόρων ηγετών, για να κατανοήσετε πόσο διαφορετικές αντιλήψεις υπάρχουν σε όλο τον πλανήτη. Πιστεύω ότι είναι ίσως μια από τις πιο σημαντικές ευκαιρίες να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι μας στον κόσμο, μια επίγνωση που όλοι πρέπει να αποκτήσουμε και να διατηρήσουμε προκειμένου να λαμβάνουμε ορθολογικές αποφάσεις. Γι' αυτό, σας παρακαλώ, ρίξτε τους μια ματιά.

Θα προσπαθήσω να χωρίσω την παρουσίασή μου σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος θα αφορά τις παγκόσμιες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στη σύγχρονη εποχή. Στη συνέχεια, θα μιλήσω για την Ελλάδα και για το πώς η χώρα μου οραματίζεται το παγκόσμιο πολιτικό γίγνεσθαι.

Στα δικά μου μάτια, σήμερα - και νομίζω ότι αντικατοπτρίζω τα συμπεράσματα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών - υπάρχουν πέντε μεγάλες προκλήσεις. Η πρώτη πρόκληση είναι η κλιματική αλλαγή, η κλιματική κρίση όπως λέμε, η οποία έχει γίνει πλέον, κατά τη γνώμη μου, υπαρξιακό ζήτημα. Απειλεί σαφώς την ευημερία μας, τη ζωή μας, την ύπαρξή μας. Αντιμετωπίσαμε, μάλιστα, αυτό το καλοκαίρι κάποια ιδιαιτέρως δυσμενή καιρικά φαινόμενα.

Μόνο στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο είχαμε διαδοχικά ακραίες πυρκαγιές, στην ηπειρωτική χώρα και στα νησιά. Αναγκαστήκαμε να απομακρύνουμε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους από τα νησιά, ενώ βρίσκονταν εκεί για διακοπές. Οργανώσαμε μια τεράστια επιχείρηση προκειμένου να τους εφοδιάσουμε με νέα ταξιδιωτικά έγγραφα, καθώς τα δικά τους χάθηκαν στις πληγείσες περιοχές, και οργανώσαμε έκτακτες πτήσεις προκειμένου να επιστρέψουν στις πατρίδες τους ασφαλείς.

Στη συνέχεια, αμέσως μετά, πληγήκαμε από εκτεταμένες πλημμύρες. Μία από τις πιο παραγωγικές περιοχές της Ελλάδας, η Θεσσαλία, ήταν το επίκεντρο αυτών των πλημμυρών. Μέχρι σήμερα η περιοχή βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα που μιλάμε, αναμένουμε άλλο ένα κύμα κακοκαιρίας που θα πλήξει ακριβώς την ίδια περιοχή.
Χάθηκαν ανθρώπινες ζωές. Χάσαμε σχεδόν 700.000 ζώα. Η γεωργική παραγωγή επλήγη σε μέγιστο βαθμό. Και θα ανακύψουν, προφανώς, και άλλα προβλήματα κατά την προσεχή περίοδο. Επλήγησαν υποδομές και σπίτια. Προέκυψε, λοιπόν, ένα σημαντικό πρόβλημα κοινωνικής συνοχής αλλά και οικονομίας, μια καταστροφική κατάσταση λόγω της κλιματικής κρίσης.

Η δεύτερη παγκόσμια πρόκληση είναι η επιθετικότητα υπό διάφορες μορφές. Δεν είναι μόνο η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Σε όλο τον πλανήτη μπορεί κανείς να δεί μια σειρά από παραδείγματα επιθετικότητας, συγκρούσεις και πραξικοπήματα, εμφύλιους πολέμους, τρομοκράτες, εμφάνιση μη κρατικών δρώντων, εγκλήματα στον κυβερνοχώρο παγκοσμίως.

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα -και νομίζω το πιο σημαντικό και δύσκολο- είναι αυτό που συμβαίνει τώρα στη Κεντρική Αφρική, στην περιοχή του Σαχέλ, όπου πολλά κράτη πλήττονται είτε από πραξικοπήματα, είτε από εμφύλιους πολέμους. Προσφάτως είχαμε την κατάσταση στον Νίγηρα, όπου η εκλεγμένη κυβέρνηση ουσιαστικά εκτοπίστηκε από ένα αυταρχικό καθεστώς, το οποίο ανέλαβε την εξουσία.

Πιστεύω ότι ολόκληρη η Αφρική υποφέρει, από το Τσαντ μέχρι το Σουδάν και τη Λιβύη, έχοντας να αντιμετωπίσει μόνιμα προβλήματα. Αλλά και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου, προφανώς συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου, υπάρχουν συμπτώματα και παθογένειες ευρείας επιθετικότητας.

Η τρίτη παγκόσμια πρόκληση είναι η μετανάστευση. Η μετανάστευση προκαλείται από πολλούς λόγους που ήδη ανέφερα. Ο ένας είναι η επιθετικότητα. Αλλά υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους η μετανάστευση εξελίσσεται σε τεράστιο πρόβλημα, όπως η αύξηση της φτώχειας και άλλοι λόγοι. Υπάρχει μια ευρεία μετατόπιση πληθυσμών από την Ασία και την Αφρική, κυρίως προς την Ευρώπη, με όλες τις δυσμενείς συνέπειες που ακολουθούν: απώλειες ανθρώπων, ειδικά στη Μεσόγειο, και άλλα προβλήματα που προκαλούνται ειδικά στην Ευρώπη.

Η τέταρτη παγκόσμια πρόκληση είναι η επισιτιστική κρίση, η επισιτιστική ανασφάλεια. Όπως πιθανώς γνωρίζετε, υπήρξε μια συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας και της Δύσης για την ύπαρξη μίας οδού για τη μεταφορά σιτηρών από τη Μαύρη Θάλασσα προς την Ευρώπη και στη συνέχεια προς την Αφρική. Αυτή η πρωτοβουλία για τα σιτηρά έχει καταρρεύσει προς το παρόν. Έτσι, παρατηρείται όλο και αυξανόμενη έλλειψη συγκεκριμένων τροφίμων, που αναμένεται να ενταθεί στο εγγύς μέλλον. Αναμένουμε ότι θα προκύψουν και άλλοι σοβαροί κίνδυνοι.

Τέλος, υπάρχει η παγκόσμια πρόκληση της δημόσιας υγείας. Όλοι αντιμετωπίσαμε την κατάσταση με την πανδημία, την COVID-19, και διαπιστώσαμε πώς όλα αυτά τα φαινόμενα αλληλεπιδρούν και δημιουργούν περαιτέρω κοινωνικές ανισότητες, περαιτέρω προβλήματα. Αυτό που συνέβη με τον ιατρικό εξοπλισμό αποτελεί ένδειξη για το πώς μια πανδημία θα μπορούσε να αυξήσει τις ανισότητες σε όλο τον κόσμο.

Συνεπώς, αν έπρεπε κανείς να αντλήσει τρία συμπεράσματα από αυτές τις πέντε παγκόσμιες προκλήσεις, θα ήταν, πρώτον ότι έχουμε μια πλήρη κατάρρευση των σταθερών σε όλο τον κόσμο. Τα τελευταία 70 χρόνια υπήρχαν, λίγο πολύ,  κάποιες σταθερές, ιδίως στη γειτονιά μας, στην Ευρώπη, οι οποίες δεν υπάρχουν πλέον. Διακρίνεται μια ευρύτερη τάση προς τον αναθεωρητισμό.

Νομίζω ότι η εισβολή της Ρωσίας άλλαξε εντελώς το υπάρχον σύστημα στην Ευρώπη. Καθώς βρίσκομαι εδώ, στην καρδιά των Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Χάρβαρντ, προφανώς όλοι καταλαβαίνουν ότι είχαμε αυτή την παράδοξη ψευδαίσθηση της αιώνιας σταθερότητας στην Ευρώπη, η οποία προφανώς δεν ισχύει πλέον.

Το δεύτερο συμπέρασμα είναι η απόλυτη διάχυση όλων των προκλήσεων στις μέρες μας. Δεν υπάρχει ούτε μία πρόκληση που θα μπορούσε να περιορισθεί σε μία μόνο χώρα ή ακόμη και σε μία μόνο ήπειρο. Είναι εκπληκτικό το πώς όλα αυτά τα φαινόμενα μπορούν να ξεκινήσουν από ένα συγκεκριμένο μέρος και οι επιπτώσεις τους να είναι τόσο γρήγορες, άμεσες, επικείμενες και απειλητικές. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ένα μικρό τοπικό γεγονός τις περισσότερες φορές μπορεί να προκαλέσει τεράστιες συνέπειες στον πλανήτη.

Το τρίτο συμπέρασμα -πρόκειται για ένα από τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξα τους τρεις μήνες που ανέλαβα τη θέση του Υπουργού- είναι ότι μας λείπουν θεσμοί και πνεύμα διαβούλευσης. Όλο και περισσότερο βλέπουμε ένα μανιχαϊστικό τύπο λήψης αποφάσεων, μια πολύ πιο εμμονική προσέγγιση των πραγμάτων, όπου οι καλή τη πίστει διαπραγματεύσεις είναι ουσιαστικά ανέφικτες.

Ας θυμηθούμε τι ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Guterres μόλις πριν από λίγες ημέρες, μιλώντας ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης. Είπε κάτι που εκτιμώ πολύ. Επεσήμανε ότι το πρόβλημα της εποχής μας έγκειται στο ότι ο συμβιβασμός έχει γίνει κακή λέξη. Και νομίζω ότι αυτό αντικατοπτρίζει απόλυτα αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας. Δεν διαθέτουμε πνεύμα διαβούλευσης, ώστε να μπορούμε να συζητήσουμε με καλή πίστη και να καταλήξουμε σε κάποια εποικοδομητικά και ουσιαστικά αποτελέσματα.

Τώρα, πώς αντιμετωπίζουμε όλα αυτά τα φαινόμενα; Προφανώς, το πρώτο και σημαντικότερο θα ήταν να ενισχύσουμε περαιτέρω τη Δημοκρατία, το Κράτος Δικαίου και την παγκόσμια διακυβέρνηση, μια παγκόσμια διακυβέρνηση που θα βασίζεται σε αρχές. Και είναι σημαντικό να υπάρχει παγκόσμια διακυβέρνηση επειδή τα προβλήματα είναι παγκόσμια. Έτσι, μια χώρα από μόνη της ή μια συμμαχία χωρών από μόνη της δεν μπορούν να απαλλαγούν από αυτά τα προβλήματα που ανέφερα, όπως η κλιματική κρίση ή η επιθετικότητα.

Βεβαίως, η παγκόσμια διακυβέρνηση πρέπει να βασίζεται σε αρχές. Και όταν λέω αρχές, δεν αναφέρομαι μόνο στους τυποποιημένους διεθνείς κανόνες που υπάρχουν, αλλά στο γεγονός ότι πρέπει να έχουμε ένα είδος συμφωνίας, μια συνεκτική και συνεπή πολιτική όσον αφορά στη λήψη παγκόσμιων αποφάσεων.

Όπως πιθανώς γνωρίζετε, αυτή τη στιγμή διεξάγεται μια ευρεία συζήτηση σχετικά με την αναδιάρθρωση, τη διακυβέρνηση και τις αλλαγές που ενδεχομένως θα συμβούν στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Η συζήτηση εγείρεται λόγω της αναποτελεσματικότητας στη λήψη ορισμένων ουσιαστικών αποφάσεων ακριβώς λόγω της δομής των Ηνωμένων Εθνών.

Όπως γνωρίζετε, υπάρχει ένα υβριδικό σύστημα ελέγχων και ισορροπιών μεταξύ του Συμβουλίου Ασφαλείας, στο οποίο τα κράτη μέλη έχουν δικαίωμα βέτο, και της Γενικής Συνέλευσης, η οποία είναι προφανώς πιο αντιπροσωπευτική αλλά λίγο πιο χαοτική. Οι αποφάσεις, που πρέπει να ληφθούν κυρίως σχετικά με τη λογοδοσία που απορρέει από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έφεραν στο προσκήνιο και πάλι το ζήτημα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων των Ηνωμένων Εθνών λόγω του ότι η Ρωσία συμμετέχει στο Συμβούλιο Ασφαλείας με δικαίωμα βέτο.  

Υπάρχει, επομένως, μια έντονη συζήτηση που πρέπει να γίνει εάν θέλουμε τα Ηνωμένα Έθνη να παραμείνουν ο βασικός δρων. Το ίδιο είδος συζήτησης διεξάγεται τώρα και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως πιθανώς γνωρίζετε, υπάρχει ένας κανόνας, για παράδειγμα, ότι όταν πρόκειται για την εξωτερική και αμυντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι τρίτων χωρών, απαιτείται ομοφωνία προκειμένου να ληφθεί μια απόφαση.

Διεξάγεται, λοιπόν, μια ευρεία συζήτηση σχετικά με το εάν η ομοφωνία θα μπορούσε να μετατραπεί σε ειδική πλειοψηφία προκειμένου να ξεπεραστούν τα προβλήματα που προκύπτουν από ορισμένες χώρες με αρνητική στάση σε συγκεκριμένα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, όπως, για παράδειγμα, η αποστολή στρατιωτικών επιχειρήσεων σε τρίτες χώρες, η οποία είναι υψίστης σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο ίδιος τύπος συζήτησης, που αφορά ακριβώς στην ισορροπία των εξουσιών στο πλαίσιο των διεθνών οργανισμών, γίνεται τώρα ταυτόχρονα στα Ηνωμένα Έθνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προφανώς, πρέπει να προβληματιστούμε πάνω σε αυτό το ζήτημα.

Εκτός, όμως, από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, η αλήθεια είναι ότι υπάρχει ένας ψυχολογικός παράγοντας που ανέφερα προηγουμένως, ο οποίος είναι εξίσου σημαντικός. Και αυτός είναι η έλλειψη διαδικασιών διαβούλευσης. Πρόκειται κυρίως για έναν ψυχολογικό παράγοντα, ο οποίος συνδέεται επίσης με τη σχετική ισχύ κάθε κράτους. Εμποδίζει, εντούτοις, πλήρως κάθε είδους λήψη ορθολογικών αποφάσεων.

Χρειαζόμαστε διαδικασίες διαβούλευσης. Δυστυχώς, βλέπουμε καθημερινά πώς οι πολιτικές των χωρών ουσιαστικά αγνοούν τις παγκόσμιες ανησυχίες και τη λήψη αποφάσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, όταν λειτουργούμε σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να σκεφτόμαστε σφαιρικά και όχι ως πολίτες μιας χώρας ή ως εκπρόσωποι μιας κυβέρνησης.

Αυτό ακριβώς είχε αναφέρει ο μεγάλος μας φιλόσοφος, ο Habermas στη θεωρία του για τη διαβουλευτική δημοκρατία, ότι δηλαδή ο ορθολογικός διάλογος είναι καθοριστικός για την ανθρώπινη κοινωνική αλληλεπίδραση. Οι διαβουλευτικές διαδικασίες δεν είναι, βεβαίως, καθόλου εύκολο να επιτευχθούν.

Δείτε τον τρόπο με τον οποίο πορεύεται η ανθρωπότητα. Οδεύει ακριβώς προς τα άκρα ενός πολικού συστήματος. Για παράδειγμα, δείτε πώς λειτουργούν τα cookies. Όλοι γνωρίζετε τα cookies. Τα cookies λειτουργούν με σκοπό την ομαδοποίηση των ανθρώπων, δημιουργούν απλώς ομάδες ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, πιθανώς κοινά ενδιαφέροντα, με βάση τις αναζητήσεις τους στο διαδίκτυο ή τα links τα οποία επιλέγουν.

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι απλώς τείνουν να δημιουργούν συνθήκες πόλωσης και να δημιουργούν ομάδες με βάση την κοινωνική δραστηριότητα, υποβαθμίζοντας ουσιαστικά την ψυχολογική διάσταση των ανθρώπων αντί να τους κάνουν να αισθάνονται μέρος μιας παγκόσμιας κοινότητας. Αυτή η πόλωση απειλεί, προφανώς, τη Δημοκρατία μας, απειλεί κάθε προσπάθεια για αποτελεσματική διακυβέρνηση και, φυσικά, υπονομεύει κάθε κουλτούρα διαβούλευσης που μπορεί να έχουμε.

Οφείλουμε, λοιπόν, να προβληματιστούμε περισσότερο για τα παγκόσμια ζητήματα. Και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε γνώμη, αν κρίνουμε ότι αυτό είναι το σωστό με βάση τη λογική και τον ορθολογισμό. Πρέπει δε να λάβουμε υπ’ όψιν μας δύο συγκεκριμένες παραμέτρους, οι οποίες είναι υψίστης σημασίας:

Η πρώτη είναι τα δικαιώματα των μελλοντικών γενεών. Συνεχίζουμε να αγνοούμε τις μελλοντικές γενιές. Αυτό που συνέβαινε τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ότι είχαμε μια πολύ σχετική ιδέα για το τι επιφυλάσσει το μέλλον. Σκεφτόμασταν την κλιματική κρίση, για παράδειγμα. Αλλά όχι αυτά που θα συνέβαιναν σε 10 ή 20 ή 30 χρόνια.

Υπάρχει ένα ερώτημα, το οποίο φαίνεται να αποτελεί πολυτέλεια στις μέρες μας. Τι θα συμβεί σε 100 χρόνια; Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι δεν είναι τόσο μακριά. Η προοπτική των 100 ετών τώρα είναι η προοπτική των 20 ετών παλιότερα. Και πλησιάζει όλο και περισσότερο. Υπάρχει, επομένως, μια σχετικότητα όσον αφορά την πρόβλεψη κατά τη χάραξη πολιτικής.

Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να σκεφτόμαστε τις μελλοντικές γενιές όταν λαμβάνουμε οποιαδήποτε απόφαση, διότι κάθε απόφαση επηρεάζει τον πλανήτη. Και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Δεύτερον, πρέπει επίσης να λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας ανθρώπους που δεν διαθέτουν πολύ ισχυρό λόγο. Γι’ αυτό ακριβώς η συζήτηση σχετικά με τον επανασχεδιασμό του διεθνούς οργανισμού  αποκτά νόημα.

Βλέπουμε ότι ενισχύονται συνασπισμοί χωρών όπως οι Global South και οι BRICS, προκειμένου οι χώρες να αποκτήσουν ισχυρότερη φωνή. Είναι αλήθεια ότι για πολλές δεκαετίες, οι χώρες αυτές υπο-εκπροσωπούνταν και δεν βρίσκονταν στο προσκήνιο της λήψης αποφάσεων.

Επομένως, πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε, να επανεξετάσουμε την ιδέα της παγκόσμιας και διαγενεακής αλληλεγγύης. Πρέπει να σκεφτούμε τα προβλήματα καλύτερα και βαθύτερα. Γιατί; Επειδή πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις βαθύτερες αιτίες τους.

Η επιθετικότητα είναι, προφανώς, ένα πολύ ισχυρό φαινόμενο. Αλλά για να φτάσουμε σε αυτήν, υπάρχουν πρώτα άλλα ζητήματα που ενδεχομένως την προκαλούν. Και δεν είναι πάντοτε εθνικιστικές ή οικονομικές/χρηματοπιστωτικές οι βαθύτερες αιτίες. Υπάρχουν και άλλες .

Πιστεύω ότι η πιο σημαντική αιτία πολλών από αυτά τα φαινόμενα, όπως για παράδειγμα της μετανάστευσης, είναι η αύξηση των ανισοτήτων σε όλο τον κόσμο. Έχω δε την αίσθηση ότι κανείς δεν συζητά πραγματικά, ουσιαστικά για την άρση ή την άμβλυνση των ανισοτήτων στον πλανήτη, κάτι που είναι απολύτως απαραίτητο. Αν δεν αντιμετωπίσουμε αυτή την παθογένεια από τη ρίζα της, τότε θα εμφανισθεί με κάποιον άλλο τρόπο.

Βλέπετε, επίσης, πώς η φτώχεια μπορεί να πυροδοτήσει την ανάδυση αυταρχικών καθεστώτων. Ή η έλλειψη ενέργειας, η οποία συνιστά ένα άλλο τεράστιο πρόβλημα. Ή η επισιτιστική ανασφάλεια, η οποία αυξάνεται, και είναι εξίσου σημαντική.

Καταλαβαίνω ότι δεν είναι μια πολύ αισιόδοξη εικόνα αυτή που παρουσιάζω. Και πρέπει να υπάρχει κάποια αισιοδοξία. Η αλήθεια είναι ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στη Νέα Υόρκη, την περασμένη εβδομάδα, αισθάνθηκα ότι οι ηγέτες του κόσμου σκέφτονται πλέον υπό πολύ πιεστικές συνθήκες λίγο διαφορετικά.

Έχουν μεγαλύτερη επίγνωση των κινδύνων που θα αντιμετωπίζει ο κόσμος στο πολύ κοντινό μέλλον. Φαίνεται, επίσης, ότι είναι πολύ πιο έτοιμοι να λάβουν κάποιες ριζοσπαστικές και ενίοτε επώδυνες αποφάσεις. Προσβλέπω σε μία πολύ σημαντική Σύνοδο Κορυφής, την COP28 στα Εμιράτα, σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Και νομίζω ότι εκεί θα υπάρξει έντονη ευαισθητοποίηση, διότι πράγματι δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Και το εννοώ πραγματικά αυτό.

Ποια είναι η θέση της Ελλάδας σε αυτόν το μεταβαλλόμενο κόσμο. Έχουμε το προνόμιο να είμαστε μέρος των ισχυρότερων συμμαχιών της Δύσης: της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Υπερατλαντικής Συμμαχίας, του ΝΑΤΟ.

Διαθέτουμε δε μια πολύ ισχυρή πεποίθηση όσον αφορά την εξωτερική πολιτική μας. Διαθέτουμε μια εξωτερική πολιτική αρχών. Και η βασική αρχή είναι η τήρηση του Διεθνούς Δικαίου. Αυτή αποτελεί για εμάς την αιχμή του δόρατος της εξωτερικής μας πολιτικής.

Θέλω να είμαι πολύ σαφής σε αυτό. Πρέπει να μένουμε προσηλωμένοι στην ουσία, στην αρχή, στην ηθική του Διεθνούς Δικαίου, διότι κάθε είδους ουσιαστικός αναθεωρητισμός, όσον αφορά τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, ουσιαστικά ισοδυναμεί με άλλοθι για τα κράτη και τους ανθρώπους να γίνουν πιο επιθετικοί απέναντι στους άλλους.

Κάθε τι που πράττουμε εδράζεται ακριβώς σε αυτή την αρχή. Καταδικάζουμε τη Ρωσία. Ήμασταν από τις πρώτες χώρες που καταδίκασαν τη Ρωσία για την απολύτως παράνομη εισβολή και απειλή της κυριαρχίας της Ουκρανίας. Παρέχουμε κάθε είδους βοήθεια στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της ανθρωπιστικής και στρατιωτικής βοήθειας.

Προσκαλέσαμε τον Ουκρανό Πρόεδρο, Volodymyr Zelenskyy, τον περασμένο Αύγουστο στην Αθήνα μαζί με ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων και της Μολδαβίας, προκειμένου να σηματοδοτήσουμε την ενότητα της περιοχής μας προς την Ουκρανία και την προοπτική του τέλους αυτού του πολύ οδυνηρού και αμήχανου πολέμου αλλά και για να δηλώσουμε ότι το μέλλον της Ουκρανίας καθώς και όλων των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων βρίσκεται στην Ευρώπη, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την ευρωπαϊκή οικογένεια.

Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο να αναφερθώ σε δύο ακόμη σημεία για τα οποία είμαι βέβαιος ότι ενδιαφέρεσθε να ακούσετε. Το ένα αφορά την Κύπρο. Η Κύπρος παραμένει στην κορυφή των προτεραιοτήτων της εξωτερικής πολιτικής μας. Θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να προωθήσουμε την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Η λύση είναι μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Έχουμε εργασθεί πολύ σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση σε πλήρη συνεργασία με την κυπριακή κυβέρνηση. Εκφράσαμε τις απόψεις μας στα Ηνωμένα Έθνη προκειμένου να γίνουν περαιτέρω συζητήσεις επί του θέματος. Αναμένουμε από την τουρκική πλευρά να καθίσει απλώς στο τραπέζι και να συζητήσει για τη λύση αυτή ακριβώς με γνώμονα ένα ενιαίο κυρίαρχο κράτος.

Το δεύτερο αφορά την Τουρκία, και κατ’ επέκταση αφορά και την Κύπρο. Όπως πιθανόν γνωρίζετε, τους τελευταίους μήνες καταβάλλουμε μία προσπάθεια επανεκκίνησης των σχέσεών μας με την Τουρκία.

Τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίσαμε πολλές κρίσεις και εχθρότητα, δυστυχώς. Μετά τις εκλογές - και είχαμε την καλή τύχη να έχουμε εκλογές και στις δύο χώρες σχεδόν ταυτόχρονα- έχουμε δύο νέες κυβερνήσεις, που επανεξελέγησαν και διαθέτουν ισχυρές εντολές. Νομίζω ότι αυτή είναι μια καλή συνθήκη για να επιτευχθεί ένας θετικός διάλογος.

Και είναι αλήθεια ότι εγκαινιάσαμε έναν πολύ καλό και ποιοτικό διάλογο με τον Τούρκο ομόλογό μου. Πρώτον, αυτό που πρέπει να εξετάσουμε είναι η διατήρηση της ηρεμίας και της ειρήνης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Είναι αλήθεια ότι μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία, τον περασμένο Φεβρουάριο, βρεθήκαμε πλάι πλάι απέναντι στις καταστροφές. Και αυτό οδήγησε σε μια επαναφορά της ατζέντας μας. Αυτή η περίοδος πρέπει να συνεχιστεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Στη συνέχεια, θα δρομολογήσουμε μια σειρά θετικών μέτρων, που είναι αμοιβαία επωφελή για τις δύο χώρες. Και είναι πραγματικά σημαντικό να ενισχυθεί η ευαισθητοποίηση για τις κοινές προκλήσεις που απαιτούν κοινές δυνάμεις. Και αυτό είναι που προσπαθούμε να κάνουμε σε πολλά θέματα. Για παράδειγμα, οι δύο χώρες υπέστησαν σχεδόν ίσης ισχύος καταστροφικά φυσικά φαινόμενα.

Πρέπει, λοιπόν, να συντονίσουμε τις δυνάμεις μας όταν πρόκειται για την πρόληψη αυτών των φαινομένων, αλλά και για τους μηχανισμούς πολιτικής προστασίας. Και αν μπορέσουμε να εδραιώσουμε ένα κλίμα μακροχρόνιας, στέρεης και συνολικής ηρεμίας, τότε μπορούμε να προχωρήσουμε στο μείζον πρόβλημά μας, στη μείζονα διαφωνία μας, που είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, και ειδικότερα της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, με σκοπό ενδεχομένως να παραπέμψουμε το θέμα στη διεθνή δικαιοδοσία.

Αυτό είναι το μείζον πρόβλημά μας εδώ και δεκαετίες. Και ίσως εξετάσουμε στο μέλλον πώς να το αντιμετωπίσουμε. Αλλά εξ ορισμού αυτό που λέω είναι ότι είναι σημαντικό να έχουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας σε υψηλότερο επίπεδο. Γιατί; Επειδή πρέπει να καθιερώσουμε το μοντέλο ότι όποτε υπάρχει μια διαφωνία, δεν υπάρχει λόγος να δημιουργείται κρίση από αυτήν. Αυτό που συνέβαινε στο παρελθόν ήταν ότι κάθε διαφωνία κατέληγε σε μια τεράστια κρίση. Αυτό πρέπει να το αποτρέψουμε. Πρέπει να έχουμε μηχανισμούς αποσυμπίεσης της έντασης. Και αυτό πραγματικά πράττουμε τώρα.

Όσον αφορά στο διεθνές περιβάλλον, πρέπει να σας πω ότι η Ελλάδα είναι υποψήφια για τη θέση μη-μόνιμου μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την περίοδο 2025-2026. Πρόκειται, νομίζω, για μια μοναδική ευκαιρία να προωθήσουμε τα ιδανικά μας, και να προσέλθουμε με νέες ιδέες για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων. Είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι με την προοπτική να γίνουμε μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το σύνθημά μας αποτελείται από τρεις ελληνικές λέξεις, τα τρία Δ, όπως λέμε, που είναι η Δημοκρατία, η Διπλωματία και ο Διάλογος.

Αυτό είναι το λογότυπο της εκστρατείας μας για τον ΟΗΕ. Και οι τρεις ελληνικής προέλευσης λέξεις αντικατοπτρίζουν ακριβώς τη βασική μας στάση. Πρέπει να επιστρέψουμε στα βασικά στοιχεία της πολιτικής ηθικής. Η Δημοκρατία δεν είναι ένα τέλειο πολίτευμα. Αλλά είναι το καλύτερο πολίτευμα που διαθέτουμε. Και πρέπει να την ενισχύσουμε με όλα τα μοντέλα που ανέφερα, με νέες δομές που προάγουν μια νέα ισορροπία, και με περισσότερες διαβουλευτικές διαδικασίες, γιατί είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει την πίστη τους στις δημοκρατικές διαδικασίες. Πρέπει, λοιπόν, οπωσδήποτε να εμφυσήσουμε στους ανθρώπους την πίστη ότι η Δημοκρατία είναι η λύση στα προβλήματα, και βεβαίως η Διπλωματία, διότι θεωρούμε ότι πρέπει να στηριχθούμε σε αυτήν προκειμένου να αποτρέψουμε την επιθετικότητα, τις συγκρούσεις, τους πολέμους.

Σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζουμε κάθε είδος επιθετικότητας. Πρέπει να εξαντλήσουμε κάθε δυνατό διπλωματικό μέσο προκειμένου να επιτύχουμε την ειρήνη, τη σταθερότητα, την ευημερία για τους ανθρώπους. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βασιζόμαστε σε μεγάλο βαθμό στη Διπλωματία και το Διάλογο.

Ξέρω ότι το λογότυπο αυτό μπορεί να θεωρηθεί αφελές. Αλλά, για να είμαι ειλικρινής, νομίζω ότι αυτό που πραγματικά λείπει στις μέρες μας είναι ο διάλογος, ο ουσιαστικός διάλογος. Πραγματικά πιστεύω ότι οι άνθρωποι πρέπει να καταλήγουν σε τεκμηριωμένες αποφάσεις με συγκροτημένο, λογικό τρόπο. Και αυτές οι τεκμηριωμένες αποφάσεις πρέπει να είναι προϊόν εποικοδομητικού διαλόγου.

Πρέπει να επιστρέψουμε στην ιδέα του ουσιαστικού, διαβουλευτικού διαλόγου. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε γνώμη προς όφελος των χωρών μας και του πλανήτη. Σε αυτό το πλαίσιο, έχουμε θέσει έξι προτεραιότητες για την υποψηφιότητά μας: την ειρηνική επίλυση των διαφορών, το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, την κλιματική αλλαγή και την ασφάλεια, τα παιδιά σε ένοπλες συγκρούσεις, την ειρήνη και την ασφάλεια, καθώς και τη θαλάσσια ασφάλεια, η οποία προφανώς απασχολεί την Ελλάδα.

Απλώς να αναφέρω ότι στο πλαίσιο της κρίσης στην Ουκρανία, ο ελληνόκτητος στόλος έχει σημαντική συμβολή-την οποία εξαίρουμε- μεταφέροντας ουσιαστικά τις περισσότερες από τις πηγές ενέργειας και τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως το υγροποιημένο φυσικό αέριο, αλλά και τρόφιμα.

Φτάνοντας στο τέλος της ομιλίας μου, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα σημείο, όχι γιατί επιθυμώ να καυχηθώ για τη χώρα μου ή για τη διπλωματία μας, αλλά γιατί πραγματικά πρέπει να πω πόσο σκληρά δουλεύουμε στην Ελλάδα. Όπως πιθανώς γνωρίζετε, βιώσαμε μια επαχθή 10ετή λιτότητα.

Χάσαμε σχεδόν το 25% του ΑΕΠ μας. Οι μισθοί μειώθηκαν κατά μέσο όρο κατά 35%. Και είχαμε πολλές άλλες αρνητικές συνέπειες. Ξεπεράσαμε, όμως, όλο αυτό το χάος. Και τώρα έχουμε ανακάμψει πλήρως, ευτυχώς. Διαθέτουμε πλέον μια ανθηρή Οικονομία. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα είχαμε αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα από όλους τους σημαντικούς επενδυτικούς οίκους αξιολόγησης. Και αυτό μας επέτρεψε να χαράξουμε μια νέα οικονομική πολιτική. Είχαμε αύξηση του ΑΕΠ πάνω από 6% το 2022, την ώρα που ο μέσος όρος της Ε.Ε. ήταν περίπου 3%. Έχουμε αύξηση σχεδόν 40% των άμεσων ξένων επενδύσεων και το ίδιο ισχύει και για τις εξαγωγές. Διαθέτουμε λοιπόν, μια πολύ ισχυρή Οικονομία. Και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να βελτιώσουμε αυτές τις αξιολογήσεις.

Όσον αφορά την ελληνική εξωτερική πολιτική, είμαστε πολύ δυναμικοί. Με μεγάλη περηφάνια επισημαίνω ότι μερικές από τις πιο σημαντικές ευρωπαϊκές πολιτικές, τα τελευταία χρόνια, ήταν ουσιαστικά πρωτοβουλίες της ελληνικής κυβέρνησης.

Πρώτα απ' όλα, το βασικότερο εργαλείο οικονομικής ανάκαμψης στην Ευρώπη μετά την πανδημία, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο πρόκειται να κινητοποιήσει ένα σημαντικό ποσό κεφαλαίων. Περί τα 32 δισεκατομμύρια ευρώ θα έρθουν στην Ελλάδα για να επενδυθούν σχεδόν αποκλειστικά στην “πράσινη” και ψηφιακή Οικονομία. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Η δεύτερη πρωτοβουλία που αναλάβαμε είναι η προώθηση της Ευρωμεσογειακής συνεργασίας. Όπως γνωρίζετε, έχουμε αναλάβει την πρωτοβουλία να δημιουργήσουμε την Ευρωμεσογειακή Ομάδα EU Med. Πρόκειται για ένα νέο φόρουμ εννέα ευρωπαϊκών μεσογειακών χωρών με κοινές προκλήσεις. Και η πιο σημαντική πρόκληση αυτή τη στιγμή είναι προφανώς η κλιματική κρίση.

Αναλογίζομαι σε αυτό το σημείο ότι η λεκάνη της Μεσογείου αποτελεί το επίκεντρο της κλιματικής κρίσης. Η θερμοκρασία της θάλασσας στη Μεσόγειο αυξήθηκε κατά 1,7 βαθμούς, με συνέπεια να έχουμε πυρκαγιές και πλημμύρες σε όλη τη Μεσόγειο.

Η τρίτη πρωτοβουλία, που αναλάβαμε, ήταν ο σχεδιασμός του ευρωπαϊκού ψηφιακού πιστοποιητικού εμβολιασμού που υιοθετήθηκε και πιστοποιήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Αυτή ήταν μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία, καθώς επέτρεψε την κινητικότητα εντός Ευρώπης αλλά και την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής Οικονομίας. Ήταν και αυτή δική μας πρωτοβουλία. Την παρουσιάσαμε πρώτα στην Ελλάδα και στη συνέχεια την εξαγάγαμε ουσιαστικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τελευταία αλλά εξίσου σημαντική πρωτοβουλία, για την οποία είμαστε πολύ περήφανοι, η υιοθέτηση ενός συστήματος ανώτατου ορίου τιμής για το φυσικό αέριο. Όπως πιθανότατα γνωρίζετε, αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, είχαμε μια τεράστια αύξηση σε όλα τα είδη πηγών ενέργειας και ιδιαίτερα το φυσικό αέριο. Η Ευρώπη εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό αέριο. Περισσότερο από το 50% όλων των προμηθειών στην Ευρώπη προερχόταν από τη Ρωσία. Δεδομένου του αποκλεισμού του ρωσικού αερίου, έπρεπε να προβούμε σε μεγάλη διαφοροποίηση. Κάτι που πράξαμε. Ταυτόχρονα, σημειώθηκε τεράστια αύξηση στις τιμές. Προτείναμε την υιοθέτηση ανώτατου ορίου τιμής για το φυσικό αέριο, που υιοθετήθηκε από τις Αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και πράγματι, οι τιμές μειώθηκαν σημαντικά.

Στην παρούσα φάση, έχει σημειωθεί αύξηση τιμών και στα τρόφιμα. Ο πληθωρισμός αυξάνεται όλο και περισσότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι ανεξέλεγκτος. Αλλά αυξάνεται. Επομένως, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και αυτό το ζήτημα.

Θα ήθελα να μοιραστώ δύο τελικές σκέψεις, μία για τη μετανάστευση και η δεύτερη για την ενέργεια. Όσον αφορά τη μετανάστευση, η κινητικότητα του πληθυσμού είναι πράγματι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Υπάρχουν ουσιαστικά τρεις διαδρομές. Είναι η διαδρομή από την Τουρκία, από τη Μέση Ανατολή και από τη Βόρεια Αφρική, που καταλήγει κυρίως σε χώρες της Ε.Ε. στη Μεσόγειο. Το πρόβλημα αυτό επιδεινώνεται όποτε υπάρχει σύγκρουση στην Αφρική ή την Ασία. Και ακριβώς εξαιτίας του ότι αυτές οι συγκρούσεις δεν πρόκειται να τελειώσουν σύντομα, πιστεύουμε ότι το πρόβλημα θα επιδεινωθεί μεσοπρόθεσμα.

Εργαζόμαστε πολύ σκληρά προκειμένου να υιοθετήσουμε ένα νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της μετανάστευσης συντεταγμένα ως Ευρωπαίοι, με καθιερωμένους κανόνες. Ταυτόχρονα, έχουμε επιφέρει μερικές σημαντικές αλλαγές στην εγχώρια νομοθεσία.

Έχουμε οικοδομήσει νέες εγκαταστάσεις όπου πρόσφυγες και μετανάστες που έρχονται από όλα τα μέρη της Ασίας και της Αφρικής να διαβιούν σε ανθρώπινες συνθήκες, γιατί η αλήθεια είναι ότι στο παρελθόν είχαμε μερικά πολύ σοβαρά προβλήματα με άθλιους και απάνθρωπους οικισμούς για πρόσφυγες και μετανάστες.

Ταυτόχρονα, παρέχουμε άσυλο σε σχεδόν το 50% των ανθρώπων που έρχονται στην Ελλάδα, σε όσους χρειάζονται ανθρωπιστική βοήθεια. Προσπαθούμε να ασκούμε μια πολιτική ένταξης στην Ελλάδα για αυτούς τους ανθρώπους. Προφανώς, η παράνομη μετανάστευση πρέπει να αντιμετωπισθεί γιατί προκαλεί θανάτους. Αυτή είναι η αλήθεια.

Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και συστηματικοί σε αυτό το θέμα. Πρώτα, πρέπει να καταλήξουμε σε μια συνεκτική πολιτική νόμιμων διαδρομών μετανάστευσης, που τώρα λείπει ως ευρωπαϊκή πολιτική. Στη συνέχεια, πρέπει να προσπαθήσουμε να καταπολεμήσουμε το δίκτυο λαθρεμπόρων, που λειτουργεί σε πολλές περιοχές, και απλώς εκμεταλλεύεται τον ανθρώπινο πόνο για να κερδίζει χρήματα. Πρέπει, λοιπόν, να αναλάβουμε άμεση δράση για το πρόβλημα αυτό.

Και τέλος, όσον αφορά την ενέργεια, η Ελλάδα εργάζεται πάνω σε μια στρατηγική δύο πυλώνων. Πρώτον, γινόμαστε κόμβος μεταφοράς ενεργειακών πηγών μέσω της επέκτασης των υποδομών αγωγών, της διασυνδεσιμότητας των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, των εναλλακτικών μέσων αποθήκευσης ενεργειακών πηγών.

Εκτός από τα παραδοσιακά δίκτυα, καταρτίζουμε τη στρατηγική μας όσον αφορά τη σύνδεση με την Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή, την ευρωπαϊκή λύση στην ανάγκη διαφοροποίησης του ενεργειακού μείγματος. Επιπλέον, προσπαθούμε να αναπτύξουμε μια στρατηγική ενεργειακής επάρκειας με την ενίσχυση των πολιτικών για την περαιτέρω υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Όπως όλοι γνωρίζετε, η Ελλάδα είναι γεμάτη ήλιο και άνεμο. Επομένως, αυτή είναι η προφανής λύση στο πρόβλημα. Τον περασμένο Μάιο, για πρώτη φορά, καταφέραμε να ξεπεράσουμε το 50% του ενεργειακού μείγματος που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και αυτό είναι απολύτως απαραίτητο για την ενεργειακή μας αυτάρκεια. Και πρέπει να το ενισχύσουμε περαιτέρω.

Επιπλέον, δοκιμάζουμε κάποιες καινοτόμες τεχνικές, ειδικά για τις ευάλωτες περιοχές. Έχουμε αναπτύξει μια στρατηγική σχετικά με την οικολογική ενέργεια στα νησιά. Έχουμε πλέον ένα νησί, την Τήλο, το οποίο είναι ενεργειακά επαρκές. Έχουμε επίσης ένα άλλο νησί, την Αστυπάλαια, το οποίο έχει αποκλειστικά ηλεκτρικά μέσα μεταφοράς. Και ο στόχος μας είναι μέχρι το 2030, το 80% του ενεργειακού μείγματος να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς και ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών περιοχών, νησιωτικών και ηπειρωτικών, να είναι ουσιαστικά ενεργειακά αύταρκες.

Σε αυτό το πλαίσιο, όσον αφορά το περιβάλλον, η Ελλάδα φιλοξενεί, το επόμενο έτος, μια πολύ σημαντική Σύνοδο Κορυφής,  τη “Διάσκεψη για τον Ωκεανό μας”. Θα είναι η ένατη τέτοια σύνοδος κορυφής. Αφορά ακριβώς τη διαφύλαξη των θαλασσών από την υπεραλίευση, από τη ρύπανση, από την υπερεκμετάλλευση, από τη θαλάσσια πειρατεία, από κάθε είδους υποβάθμιση των ωκεανών.

Ήταν μεγάλη μου χαρά να βρίσκομαι εδώ μαζί σας. Θέλω πραγματικά να σας διαβεβαιώσω ότι η Ελλάδα θα παραμείνει ένας πολύ ισχυρός εταίρος, σε πολιτικό και ακαδημαϊκό επίπεδο, με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Πανεπιστήμιο Harvard. Για εμάς, η ιδέα της ειρήνης και της ευημερίας είναι θεμελιώδους σημασίας. Θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας ώστε αυτές οι αρχές να εδραιωθούν, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και στον πλανήτη.

Σας ευχαριστώ.