Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στον τ/σ ΣΚΑΪ και στη δημοσιογράφο Σία Κοσιώνη (15.11.2023)

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Καλώς ήρθατε κύριε Υπουργέ. Ευχαριστούμε που ανταποκριθήκατε και θέλω να ξεκινήσουμε από τις δραματικές εξελίξεις που έχουμε στην Μέση Ανατολή. Να μου πείτε πώς παρακολουθεί η ελληνική διπλωματία τα όσα συμβαίνουν εκεί και αν έχει τύχη η πρόταση, με την οποία συντάσσεται και η ελληνική πλευρά, για παύσεις ανθρωπιστικής φύσεως.

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η ελληνική εξωτερική πολιτική είναι μια εξωτερική πολιτική αρχών. Η Ελλάδα είναι μια μικρή γεωγραφικά χώρα, αλλά έχει ένα πολύ σημαντικό διπλωματικό κεφάλαιο, το οποίο το έχει κερδίσει τα τελευταία χρόνια χάρη στη συνεπή εξωτερική της πολιτική. Η εξωτερική πολιτική, η οποία στηρίζεται σε αρχές, είναι μια εξωτερική πολιτική, η οποία δεν είναι συναλλακτική. Είναι μια εξωτερική πολιτική αρχών. Στη βάση αυτή λοιπόν, αντιμετωπίζουμε όλες τις μεγάλες κρίσεις με τον ίδιο τρόπο, είτε πρόκειται για τη Μέση Ανατολή, είτε πρόκειται για την Ουκρανία, είτε πρόκειται για την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Εμείς διαρκώς θα επιμένουμε ότι είμαστε υπέρ του Διεθνούς Δικαίου, κατά του αναθεωρητισμού, κατά των επιθέσεων. Δεν μπορούμε να δεχθούμε καμιά τρομοκρατική ενέργεια και υποστηρίζουμε πάντοτε εκείνον ο οποίος καθίσταται αμυνόμενος.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Επειδή έχετε επισκεφθεί και πρόσφατα με τον Πρωθυπουργό το Ισραήλ, θέλω να σας ρωτήσω αν πιστεύετε ότι τηρείται ίσο μέτρο με την Παλαιστίνη.

Γ.ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Ακριβώς επειδή έχουμε πολιτική αρχών, θεωρώ και θα μου επιτρέψετε να το πω αυτό με βεβαιότητα έχοντας διαβάσει τα γεγονότα όπως συμβαίνουν σήμερα, ότι έχουμε μια πάρα πολύ συγκεκριμένη πολιτική, η οποία δεν στηρίζεται στην ισορροπία, στηρίζεται στο δίκαιο. Από την πρώτη στιγμή είπαμε ότι η Ελλάδα είναι κατά της τρομοκρατίας. Καταδικάζουμε απερίφραστα την τρομοκρατία και οποιοδήποτε μορφή βίας κατά ανθρώπων, αλλά είμαστε υπέρ του ανθρωπισμού. Με την έννοια ότι θα πρέπει, όπως και σε κάθε σύρραξη, να υπάρχουν ανθρωπιστικοί διάδρομοι, να είναι δυνατόν οι ευάλωτοι να μπορούν να λαμβάνουν την περίθαλψη που πρέπει και βεβαίως να μην στοχοποιούνται οι άμαχοι.

Ήδη τους Παλαιστινίους τους έχουμε συναντήσει σε περισσότερες περιπτώσεις. Συναντηθήκαμε στο Παρίσι και στην Αίγυπτο. Και θέλω να σας πω ότι αύριο, εγώ ο ίδιος θα ταξιδέψω στην έδρα της Παλαιστινιακής Αρχής, στη Ραμάλα, όπου θα έχω συνάντηση με τον Πρωθυπουργό της Παλαιστινιακής Αρχής και με τον Υπουργό Εξωτερικών. Είναι μια επίσκεψη, η οποία ακριβώς έχει το νόημα να αναζητήσει διεξόδους.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα πάτε αύριο στη Δυτική Όχθη, θα βρίσκεστε σε Παλαιστινιακό Έδαφος.
Γ.ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Αύριο θα βρίσκομαι στη Δυτική Όχθη, στη Ραμάλα. Η αίσθηση που έχω είναι ότι επειδή ακριβώς έχουμε ένα πολύ σημαντικό διπλωματικό κεφάλαιο, πάντοτε παίζουμε έναν κρίσιμο ρόλο. Μαζεύονται όλες οι πλευρές και νομίζω ότι με αυτό το κεφάλαιο θα πορευτούμε. Η αίσθηση που έχω σε ό,τι αφορά τους ανθρωπιστικούς διαδρόμους είναι ότι θα πρέπει να δουλέψουμε όλες τις δυνατές εναλλακτικές λύσεις. Αυτήν τη στιγμή αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι το δικαίωμα άμυνας, το οποίο αναγνωρίσαμε από την πρώτη μέρα στο Ισραήλ, βρίσκεται απέναντι σε εικόνες, οι οποίες θα πρέπει να τύχουν άμεσης διαχείρισης. Εμείς είμαστε απολύτως υπέρ των ανθρωπιστικών παύσεων, έτσι ώστε να μπορέσουμε να διακρίνουμε τον παλαιστινιακό λαό από τη Χαμάς. Η Χαμάς παραμένει μια τρομοκρατική οργάνωση, διατηρεί ομήρους. Αυτό όμως δεν αναιρεί τη βασική ανθρωπιστική αξία, ότι θα πρέπει να υπάρχουν βιώσιμοι ανθρωπιστικοί διάδρομοι.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να γυρίσουμε σελίδα, να έρθουμε λίγο στο πεδίο των ελληνοτουρκικών. Θέλω να σας ρωτήσω τι προσδοκίες έχει η Αθήνα από το Ανώτατο Συμβούλιο που θα πραγματοποιηθεί τελικά στην πρωτεύουσα και πώς αξιολογείτε αυτή την τεράστια αποστολή με την οποία θα καταφθάσει εδώ ο Τούρκος Πρόεδρος. Γιατί φαντάζομαι στη διπλωματία όλα έχουν τους συμβολισμούς τους.

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Κατ’ αρχάς να επισημάνω ότι σε ό,τι αφορά τις λεπτομέρειες του Ανώτατου Συμβουλίου δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, οπότε ο,τιδήποτε ενδεχομένως ακούγεται είναι ακόμη στη φάση της συζήτησης. Εκείνο το οποίο θέλω να τονίσω είναι ότι μετά από πολλά χρόνια έχουμε καταφέρει να έχουμε έναν δίαυλο επικοινωνίας με την Τουρκία που μας επιτρέπει και αυτό νομίζω είναι εξαιρετικά σημαντικό, να μην καταλήγουμε σε κρίση κάθε φορά που έχουμε διαφωνία. Και διαφωνίες έχουμε πολλές. Εξακολουθούμε να έχουμε θεμελιακές διαφωνίες. Έχουμε τη βασική διαφωνία σε σχέση με το ψευδοκράτος, το οποίο σήμερα έχει και αυτή την αρνητική του επέτειο. Έχουμε σοβαρότατες διαφωνίες και στην ανάγνωση της Μέσης Ανατολής. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας εμποδίζει να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι, να δούμε εκείνα τα ζητήματα τα οποία μας ενώνουν, τη θετική ατζέντα, η οποία μπορεί να λειτουργήσει αμφίδρομα θετικά για τα δύο μέρη. Να δούμε επίσης τα μεγάλα κεφάλαια, τα οποία μας χωρίζουν. Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι μπορεί να έχουμε διαφορετική αφετηρία σε πολλά θέματα, όπως είναι για παράδειγμα η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Υπάρχουν όμως θέματα, τα οποία μπορούμε να καθίσουμε να συζητήσουμε.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Όμως επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω λίγο πιο συγκεκριμένα. Η ακραία αυτή θέση του Ερντογάν και εντελώς αντίθετη σε ό,τι υπερασπιζόμαστε εμείς και η Δύση στο θέμα της Μέσης Ανατολής, δεν έχει επηρεάσει τον μεταξύ μας διάλογο; Τη συζήτηση που κάναμε, ας πούμε, για τη μια νέα συμφωνία στην Ευρώπη για το μεταναστευτικό δεν θα την εμποδίσει; Την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας δεν την επηρεάζει;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Τα πάντα συνεκτιμώνται και η συνεκτίμηση αυτή έχει βεβαίως να κάνει και με τα γεγονότα. Όταν έχεις μια τέτοια μεγάλη κρίση στη γειτονιά σου, στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία, είναι προφανές ότι τα δεδομένα αλλάζουν με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Εκείνο το οποίο έχει σημασία είναι οι θεμελιακές αυτές διαφορές, τις οποίες μπορεί να έχουμε σε καίρια ζητήματα, να μην επηρεάζουν τις διμερείς μας σχέσεις. Μας έχει τάξει η γεωγραφία δίπλα στην Τουρκία. Και σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν η ένταση, η οποία προκαλείτο, μας οδήγησε στα όρια του πολέμου. Η δική μας πεποίθηση, η πεποίθηση του Πρωθυπουργού και της κυβέρνησης είναι ότι, χωρίς να αποστούμε από τα θέματα που έχουν να κάνουν με μείζονα εθνικά συμφέροντα, ζητήματα εθνικής κυριαρχίας ποτέ δεν θα τεθούν στο τραπέζι, διότι είναι εκτός συναλλαγής.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχουν πάψει όμως να τα θέτουν;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Αυτό είναι κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ σαφές από την πλευρά μας. Είτε τίθενται εκ μέρους της Τουρκίας, είτε όχι. Εμείς δεν πρόκειται ποτέ να το συζητήσουμε. Και θέλω, για να είμαι ειλικρινής, να σας πω ότι ζητήματα τα οποία έχουν να κάνουν, για παράδειγμα με ελληνική εθνική κυριαρχία στο επίπεδο το δικό μου δεν έχουν τεθεί ποτέ, δεν έχει τεθεί ζήτημα αποστρατικοποίησης νησιών, ζητήματα εθνικής κυριαρχίας ή άλλα συναφή ζητήματα. Και να σας πω ότι ακόμα και αν ετίθεντο, εγώ δεν έχω ποτέ και καμία εντολή, ούτε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, ούτε από τον ελληνικό λαό να μπω σε οποιαδήποτε τέτοια διαπραγμάτευση.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ρητορική απομάκρυνση ωστόσο της Τουρκίας από το δυτικό στρατόπεδο, την οποία φαντάζομαι και εσείς καταγράφετε. Κύριε Υπουργέ, παρότι πρέπει να κρατήσετε τους διπλωματικούς τύπους, δεν σας γεμίζει φόβο ότι μπορεί να επανέλθει στην ρητορική πάντα της Τουρκίας ένα νέο αναθεωρητικό κύμα;

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Καταλαβαίνετε ότι εμείς αξιολογούμε όλα τα σενάρια και δεν ξέρω αν ήταν μομφή, φιλοφρόνηση ότι εγώ οφείλω να χρησιμοποιώ τη διπλωματική γλώσσα, αλλά εγώ πάντοτε απαντώ με σαφήνεια. Θέλω να σας πω ότι εμείς προετοιμαζόμαστε για όλα τα σενάρια. Δεν θα βρείτε ποτέ, καμία περίπτωση στην οποία να είμαστε απροετοίμαστοι σε οποιοδήποτε ενδεχόμενο. Θέλουμε όμως να προσέλθουμε στο διάλογο αυτό, κυρία Κοσιώνη, με καλή πίστη, με ειλικρίνεια, με σύνεση, βήμα-βήμα. Δεν θα κάνουμε ποτέ άλματα και εκτιμούμε και επαναξιολογούμε πάντοτε την ειλικρίνεια των μερών. Θέλω, για να είμαι ειλικρινής, να τονίσω ότι μέχρι σήμερα, σε επίπεδο διμερές και τουλάχιστον στο επίπεδο του ομολόγου μου Υπουργού Εξωτερικών, είχαμε μια εξαιρετικά ειλικρινή σχέση και όποτε χρειάστηκε να μιλήσουμε -και το έχουμε πράξει πολλές φορές για να επιλύσουμε ζητήματα ακόμα και ήσσονος πολιτικής- αυτό έγινε, αποσυμπιέστηκαν κρίσεις και αποφύγαμε εντάσεις. Άρα εγώ θέλω να πω ότι κάθε φορά που θα βρισκόμαστε στο τραπέζι με την Τουρκία θα έχουμε στο μυαλό μας ότι υποστηρίζουμε τα εθνικά μας δίκαια με σθένος. Δεν πρόκειται ποτέ να αποστούμε... Αλλά από την άλλη πλευρά, είναι νομίζω, υποχρέωση της ελληνικής κυβέρνησης να βλέπει μπροστά, να βλέπει τις επόμενες γενιές και να χτίσουμε ένα μέλλον ευημερίας.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα επανέλθω στο μεταναστευτικό γιατί καταλαβαίνω και από το ρεπορτάζ ότι είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα και των επικείμενων επαφών. Υπάρχει μια προσπάθεια να υπογραφεί μια νέα συμφωνία ή θα μας αφορά πάρα πολύ για ευνόητους λόγους νομίζω και η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή ανεβάζει τα επίπεδα ανησυχίας στο συγκεκριμένο τομέα. Η στάση της Τουρκίας στο Μεσανατολικό πώς θα επηρεάσει τις διαπραγματεύσεις που θέλουμε να ξεκινήσουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο; Ο Τούρκος Πρόεδρος έλεγε πριν από μερικές μέρες, αν θυμάμαι καλά, ότι θα έρθουν οι Ευρωπαίοι και θα την ξαναπαρακαλάνε την Τουρκία. Θα πέσουν στα πόδια της περίπου φαντάζομαι υπονοούσε για το μεταναστευτικό.

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Καταλαβαίνουμε κυρία Κοσιώνη ότι η Τουρκία είναι χώρα υποδοχής πολύ μεγάλου αριθμού προσφύγων. Περίπου 4,5-5 εκατομμύρια πρόσφυγες αυτή τη στιγμή βρίσκονται στην Τουρκία. Άρα είναι πράγματι ένας χώρος στον οποίο καταλήγουν πρόσφυγες και μετανάστες. Είναι αυτονόητο ότι το ζήτημα, το μεταναστευτικό είναι ευρωτουρκικό, εξ’ού και υφίσταται, αδρανής, αλλά υφίσταται, η ευρωτουρκική δήλωση του 2016 που καθορίζει το πλαίσιο της συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας σε ό,τι αφορά την προστασία των συνόρων και τις επιστροφές. Εμείς θα καθίσουμε στο τραπέζι ως κράτος-μέλος της ΕΕ, αξιολογώντας τη στάση όλων των μερών και της Τουρκίας. Είναι πολύ σημαντικό και θέλω να το τονίσω με ιδιαίτερη έμφαση, ότι μετά από εξαιρετικά σύνθετες διαπραγματεύσεις, οι οποίες ήταν και πολυετείς, καταλήξαμε οι 27 σε ένα σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου, το οποίο είναι εξαιρετικά σημαντικό και παρέχει κατά την άποψή μου τα εχέγγυα, έτσι ώστε να πάψει να είναι η Ευρώπη ένας δρόμος υποδοχής μεταναστών, αλλά από την άλλη πλευρά να αναδεικνύει και τον ανθρωπιστικό της χαρακτήρα κάθε φορά που υπάρχει κρίση. Είναι ένα δίκαιο μέτρο και νομίζω ότι η οποιαδήποτε αλλαγή στάσης της Τουρκίας δεν μπορεί να επηρεάσει τη στάση της Ευρώπης. Είναι κατά την άποψή μου, κυρία Κοσιώνη και θέλω να το πω αυτό πιο σημαντική στα δικά μου τα μάτια η ομόθυμη στάση της Ευρώπης, να βρούμε έναν κοινό βηματισμό τα ευρωπαϊκά κράτη στο πολυσύνθετο θέμα της μετανάστευσης, παρά οι σχέσεις με τις τρίτες χώρες.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κάτι τελευταίο τη λέξη Χάγη, θα την ακούσουμε τον Δεκέμβριο;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η Χάγη είναι μια πάρα πολύ σπουδαία πόλη, η οποία φιλοξενεί, όπως γνωρίζετε, πολλαπλά κτήρια, διεθνείς οργανισμούς. Είναι μια εξαιρετική πόλη να επισκεφθείς. Είμαι σίγουρος ότι στο μέλλον με κάποια αφορμή θα την ακούσουμε. Εκείνο το οποίο προφανώς υπαινίσσεστε είναι το ζήτημα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Εγώ θέλω να είμαι ειλικρινής. Δεν είμαστε ακόμα εκεί. Απέχουμε αρκετά από το να έχουμε μια κοινή κατανόηση για τη διαδικασία, τον τρόπο και το περιεχόμενο μιας προσφυγής στη Χάγη. Από την άλλη πλευρά, είναι μια ευκαιρία να μπορέσουμε να συζητήσουμε και θέματα τα οποία χρονίζουν επί δεκαετίες. Εγώ είμαι της άποψης ότι η αδράνεια ποτέ δεν ωφέλησε και ενόσω είναι εξαιρετικά σημαντικό να παρατείνουμε το χρόνο ησυχίας και καταλλαγής στην ευρύτερη περιοχή μας, είναι συνθήκη ευημερίας αυτό. Από την άλλη πλευρά, νομίζω ότι η μακροημέρευση, η ευημερία σε ένα πολύ πιο μακρινό μέλλον εξαρτάται από την επίλυση των μεγάλων. Και ένα από τα μεγάλα είναι αυτό.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Για να δούμε. Σας ευχαριστώ θερμά και καλό ταξίδι αύριο στη Δυτική Όχθη.

Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Να είστε καλά. Ήταν τιμή μου.