ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σε ένα εξαιρετικά ασταθές περιβάλλον διαρκώς μεταβαλλόμενων γεωπολιτικών συνθηκών, με νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, που ήδη έχει προκαλέσει παγκόσμιο σεισμό, έναν εν εξελίξει πόλεμο στην Ουκρανία, έχει ένα εξαιρετικό ενδιαφέρον, νομίζω, να συνομιλεί κανείς με τον Υπουργό Εξωτερικών. Κύριε Γεραπετρίτη, χαίρομαι που θα έχουμε τη δυνατότητα να συζητήσουμε σήμερα στο Φόρουμ των Δελφών. Και θα ξεκινήσω από το καλώδιο, διότι ακουγόταν ότι ήταν θέμα λίγων ημερών για την επανέναρξη των εργασιών για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ. Τελικά πότε θα γίνει η επανέναρξη; Διότι υπάρχει μία αίσθηση ότι πάει πιο πίσω. Και βέβαια, σε σχέση με τις πάγια διατυπωμένες αντιρρήσεις της Άγκυρας στο θέμα αυτό. Τι σας κάνει να πιστεύετε ότι δεν θα έχουμε πάλι ένα σκηνικό έντασης σαν αυτό της Κάσου τον Ιούλιο;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Κυρία Παναγοπούλου, η ελληνική κυβέρνηση και το Υπουργείο Εξωτερικών κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια έτσι ώστε να μην υπάρξει κανένα πρόβλημα στην ηλεκτρική διασύνδεση. Η έρευνα και η πόντιση καλωδίου, όπως γνωρίζετε, είναι προστατευόμενη από το Διεθνές δίκαιο, και κατά τούτο δεν χωρεί οποιαδήποτε άδεια. Εμείς προγραμματίζουμε όλες τις αναγκαίες ενέργειες. Είναι μια αρκετά σύνθετη τεχνικά άσκηση. Απαιτεί μια σειρά ενεργειών από περισσότερα Υπουργεία. Η έρευνα και η πόντιση θα επανεκκινήσει στον κατάλληλο χρόνο. Δεν είχε υπάρξει εξάλλου οποιαδήποτε δεσμευτική ημερομηνία για αυτό. Θα προχωρήσουμε όπως πρέπει και κατά τον χρόνο που προσήκει.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πάντως υπήρξε μια διαρροή σήμερα από το τουρκικό υπουργείο Άμυνας ότι είναι αδιανόητη η επιμονή στη συνέχιση από την Ελλάδα και τα άλλα δύο μέρη σε ανέφικτα και προκλητικά έργα. Και θέλω να σας ρωτήσω εάν επαναληφθεί το ίδιο σκηνικό της Κάσου με τα πλοία των δύο χωρών, πώς έχει προετοιμαστεί η Αθήνα; Πώς θα αντιδράσουμε; Με δεδομένο μάλιστα ότι στην εξίσωση μπαίνει και το Ισραήλ, όταν αυτή τη στιγμή η ένταση με την Τουρκία είναι στο απόγειό της.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Πρώτα απ’ όλα δεν πρόκειται να σχολιάσω διαρροές. Εκείνο το οποίο θα πράξω είναι να σας πω ποια είναι η θέση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών και της ελληνικής Πολιτείας. Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου είναι ένα έργο κοινού ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χρηματοδοτείται εν μέρει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχουν αρκετά κράτη, τα οποία είναι άμεσα ενδιαφερόμενα και εμπλεκόμενα στο έργο αυτό. Κατά τούτο, υπάρχει ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Αντιλαμβανόμαστε τη σημαντική ενεργειακή αξία του έργου, ιδίως για την Κύπρο, διότι αίρει ουσιαστικά την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και κατά τούτο έχει ένα πολυδιάστατο όφελος. Το κατά πόσον το έργο αυτό συνάδει με το διεθνές δίκαιο είναι κάτι που είναι απολύτως σαφές. Ευτυχώς, υπάρχει για όλους μας κάτι το οποίο είναι υπερκείμενο και σε ένα καθεστώς διεθνούς αρχιτεκτονικής ασφαλείας οφείλουμε όλοι να το σεβόμαστε και αυτό είναι το διεθνές δίκαιο. Το διεθνές δίκαιο δεν επιδέχεται πολλαπλών ερμηνειών. Η Ελλάδα, όπως γνωρίζετε, κυρία Παναγοπούλου, έχει πορευθεί όλες αυτές τις δεκαετίες με γνώμονα ακριβώς αυτό, δηλαδή με γνώμονα το διεθνές δίκαιο και ιδίως, το Δίκαιο της Θάλασσας. Δεν αυτενεργούμε, ούτε πρόκειται να κάνουμε κάτι, το οποίο είναι αντίθετο στο διεθνές δίκαιο, αλλά από την άλλη πλευρά απαιτούμε από κάθε πλευρά να επιδεικνύει τον ανάλογο σεβασμό.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Φαντάζομαι λοιπόν, ότι υπάρχει ένα σχέδιο αντίδρασης εάν υπάρξει το σκηνικό της Κάσου ξανά.
ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Υπάρχουν τα σενάρια για όλες τις δυνατές εκδοχές, οπότε είμαστε απολύτως προετοιμασμένοι.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η συνεργασία με το Ισραήλ δεν είναι μόνο στο καλώδιο, αλλά και στα εξοπλιστικά. Μάλιστα, στο φιλόδοξο έργο του αντιαεροπορικού θόλου που θα καλύψει το Αιγαίο, θα πάρουμε εξοπλιστικά από το Ισραήλ. Αυτό αντιλαμβανόμαστε ότι δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο τις σχέσεις μας με την Τουρκία, υπό την έννοια ότι θα πουν εμείς πάμε να τα βρούμε και εσείς πηγαίνετε και αγοράζετε εξοπλιστικά από το Ισραήλ.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Νομίζω η απάντηση είναι πάρα πολύ απλή. Η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν ετεροκαθορίζεται. Και ξέρετε, όλα αυτά τα χρόνια η προϊούσα αντιμετώπιση ήταν ότι θα πρέπει να βλέπουμε όλες τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας υπό το πρίσμα της τουρκικής οπτικής ή της τουρκικής αντίδρασης. Η πραγματικότητα είναι ότι η σχέση, την οποία έχουμε αναπτύξει με το Ισραήλ είναι εξαιρετικά σημαντική. Είναι στρατηγικής σημασίας. Θέλω όμως να τονίσω με ιδιαίτερη έμφαση ότι έχουμε εξίσου σημαντικές σχέσεις, σχέσεις πολύ υψηλού επιπέδου, συνεργασίας, σύμπνοιας με όλα τα αραβικά κράτη, με τα οποία έχουμε μια εξαιρετική σχέση. Η Ελλάδα αναπτύσσει διπλωματία της πολυμέρειας και αυτό θα συνεχίσουμε να πράττουμε. Σε ό,τι αφορά στην ιδιαίτερη συνεργασία με το Ισραήλ, αυτήν θα την καλλιεργήσουμε και θα την εμβαθύνουμε αυτοτελώς. Οι διμερείς σχέσεις είναι εξαιρετικά καλές και έχουν ιδιαίτερο στρατηγικό βάθος. Θα συνεχίσουμε. Η Ελλάδα αποτελεί πυλώνα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Θα συνεχίσουμε να το πράττουμε με έμφαση στο διεθνές δίκαιο και πάντοτε προς όφελος της περιφερειακής ειρήνης και ασφάλειας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, η «Milliyet» έγραψε ότι η συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Tayyip Erdogan αναβάλλεται επ’ αόριστον μετά την επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού στο Ισραήλ και τη συνάντησή του με τον Benjamin Netanyahu. Έχουν ξαναμπεί στον πάγο οι σχέσεις, απλά δεν δηλώνεται ανοικτά για να μην κλονιστεί το αφήγημα της Διακήρυξης των Αθηνών;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Χαίρομαι για την ευθεία ερώτησή σας και θα λάβετε ευθεία απάντηση. Δεν υπάρχει κανένας πάγος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Υπάρχουν πάντοτε τα σημεία διαφωνίας μας. Και ξέρετε, νομίζω ότι το έχουμε αποδείξει ότι δεν είμαστε αιθεροβάμονες, ούτε πιστεύουμε ότι μπορούμε να τα λύσουμε όλα μονομιάς. Θαυματοποιοί δεν είμαστε, πολιτικοί είμαστε. Και για τον λόγο αυτό εκείνο, το οποίο θέλω να τονίσω είναι ότι η ελληνοτουρκική σχέση, όπως έχει διαμορφωθεί δομημένα, οργανωμένα, με παραδοτέα, με ιδιοκτήτες, με χρονοδιαγράμματα, θα συνεχιστεί. Βεβαίως, το Ανώτατο Συμβούλιο, το οποίο ουσιαστικά εμπεριέχει και τη συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών, θα γίνει σε επόμενο χρόνο. Δεν έχει ακόμη καθορισθεί σαφώς. Η τελευταία μας αναφορά ήταν ότι θα γίνει σε χρόνο μετά το Πάσχα. Σε καμία περίπτωση όμως δεν βρισκόμαστε σε ένα καθεστώς παγώματος.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να μείνουμε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Βλέπουμε ότι όντως τα τελευταία χρόνια οι παραβιάσεις από αέρος έχουν σχεδόν μηδενιστεί, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο με τη θάλασσα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, τα οποία έχουν έρθει και εις γνώσιν του Υπουργείου, πέρυσι είχαμε ρεκόρ τετραετίας των παραβιάσεων των χωρικών μας υδάτων από τουρκικά πολεμικά πλοία και σκάφη του Λιμενικού. Συνεπώς, πού είναι η ύφεση στο πεδίο;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Με κάθε σεβασμό, η ύφεση υπάρχει σε πολλά πεδία και όχι μόνο σε ένα πεδίο. Όλοι αντιλαμβανόμαστε τι σημαίνει να μην υπάρχουν παραβιάσεις εναέριου χώρου και όχι μόνο επιχειρησιακά. Διότι πάντοτε υπάρχει ο κίνδυνος ενός θερμού επεισοδίου ή μιας μείζονος αεροπορικής κρίσης που μπορεί να οδηγήσει σε γεγονότα εξαιρετικά αιματηρά. Εκείνο, το οποίο θέλω να τονίσω είναι ότι η συνεργασία έχει επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα σε πολλούς τομείς, όπως είναι ο τομέας του διμερούς εμπορίου, ο τομέας της μετανάστευσης, όπου σε μία εξαιρετικά δύσκολη εποχή μεγάλων μετακινήσεων, πολέμων στην περιοχή μας, αλλά και μεγάλων κρίσεων ανθρωπιστικών, οι ροές οι μεταναστευτικές ροές έχουν περιοριστεί σημαντικά χάρη στη συνεργασία που υπάρχει μεταξύ ελληνικών και τουρκικών Αρχών. Έχουμε την ανταλλαγή σε ό,τι αφορά στο επίπεδο του πληθυσμού, τον τουρισμό. Γνωρίζετε ότι οι τοπικές οικονομίες, σήμερα, 12 ελληνικών νησιών έχουν τονωθεί σημαντικά χάρη στη γρήγορη θεώρηση που χορηγείται σε Τούρκους και τις οικογένειές τους; Κυρίως όμως, υπάρχει μια βελτίωση στην κατανόηση μεταξύ των δύο κυβερνήσεων και νομίζω και των δύο λαών. Εγώ θα ήθελα να τονίσω ότι παρά τα όσα σωστά αναφέρετε, δεν έχουν επιλυθεί, προφανώς, με μιας, όλα τα προβλήματα.
Εγώ θέλω να πω ότι έχει μία σημασία πώς αντιμετωπίζουμε την Τουρκία, αλλά κυρίως τη δική μας θέση στην περιοχή, όχι μόνο για το σήμερα και το αύριο, αλλά και μακροσκοπικά. Θέλουμε μία Ελλάδα, η οποία θα βρίσκεται διαρκώς με το δάκτυλο στη σκανδάλη; Εγώ θα είμαι σαφής. Η Ελλάδα φροντίζει έτσι ώστε να ενισχύει την άμυνά της και το πράττει με άριστο τρόπο. Η Ελλάδα φροντίζει να έχει δημοσιονομική ισορροπία και σταθερότητα, έτσι ώστε να μην κλυδωνίζεται από οποιαδήποτε οικονομική εμπορική κρίση και η Ελλάδα διευρύνει το διπλωματικό της αποτύπωμα. Όμως, πάνω από όλα, όλα αυτά έχουν σκοπό ένα, την ειρήνη και την ευημερία. Δεν γίνονται με σκοπό να έχουμε μονίμως μια κατάσταση εμπόλεμη. Είμαστε προετοιμασμένοι, είμαστε σε εγρήγορση, αλλά είμαστε οι πρώτοι, οι οποίοι επιθυμούμε μια ειρηνική γειτονιά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπάρχουν διεθνείς αντιδράσεις για τη φυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου. Αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί στις διατυπώσεις. Ποια είναι όμως η θέση μας; Θεωρούμε ότι υπάρχει έλλειμμα δημοκρατίας αυτή τη στιγμή ως προς αυτό στη γείτονα;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Εκείνο, το οποίο αναφέρουμε είναι ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει καμία απολύτως παραχώρηση στο κράτος δικαίου και στις πολιτικές ελευθερίες. Το είπαμε από την πρώτη στιγμή. Ήμασταν πολύ σαφείς. Θα πρέπει να δίδονται πειστικές απαντήσεις όταν οι όποιοι περιορισμοί ελευθερίας, όπως συμβαίνει εν προκειμένω με τον Δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, αφού αφορούν ουσιαστικά πολιτικά πρόσωπα, τα οποία έχουν ενεργό παρουσία στο δημόσιο βίο. Σε κάθε περίπτωση έχει ήδη εκφρασθεί και η Ευρωπαϊκή Ένωση και συνολικά, η Δύση. Θα πρέπει η Δημοκρατία, το κράτος δικαίου να αποδεικνύεται καθημερινά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η αμερικανική Chevron, κύριε Υπουργέ, εξεδήλωσε ενδιαφέρον μετά την 25η Μαρτίου και τις δηλώσεις του Donald Trump ότι η Ελλάδα είναι σύμμαχος -πριν τις χθεσινές δηλώσεις του Αμερικανού Προέδρου- και την επομένη, η Chevron λοιπόν, εξεδήλωσε ενδιαφέρον για να κάνει υποθαλάσσιες έρευνες στα οικόπεδα νοτιοανατολικά της Κρήτης, που ουσιαστικά όμως, τεμαχίζουν το περίφημο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Αυτό δεν θα δημιουργήσει μία περαιτέρω ένταση;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Εκείνο, το οποίο κοιτούμε, είναι πάντοτε να είμαστε πολύ προσεκτικοί, αλλά να ασκούμε και τα δικαιώματα,κκ τα οποία μας απονέμει το δίκαιο. Και πραγματικά προβληματίζομαι, διότι από τη μία πλευρά ελεγχόμαστε για το γεγονός ότι είμαστε διστακτικοί στο να τα ασκήσουμε, αλλά από την άλλη, ενδεχομένως, να ακούμε και την κριτική ότι είμαστε προπετείς όταν τα ασκούμε. Η πραγματικότητα είναι ότι η Ελλάδα με φρόνηση, με σύνεση, προχωρά σε πολύ μεγάλα βήματα. Η Exxon και η Chevron δεν είναι απλώς ενεργειακές εταιρείες. Πρόκειται για κολοσσούς, οι οποίοι έχουν και γεωπολιτικό αποτύπωμα και εντός των Ηνωμένων Πολιτειών. Και ο καθένας μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει να βρίσκονται αυτή τη στιγμή οι εταιρείες στην Ελλάδα. Αποτελεί, στην πραγματικότητα, μία σφραγίδα επιτυχίας για την ελληνική οικονομία, για την πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα, αλλά βεβαίως, αποτελεί και μία ουσιαστική επιβράβευση της ελληνικής πολιτικής και της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής. Εμείς δεν έχουμε σκοπό να απομειώσουμε κανένα δικαίωμα τρίτης χώρας, αλλά δεν θα ανεχθούμε και καμία απομείωση δικού μας δικαιώματος.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να πάμε στην Αμερική και το θέμα που πρωταγωνιστεί παγκοσμίως, τους δασμούς του Donald Trump. Ένα θέμα οικονομικό μεν, που άπτεται και της γεωστρατηγικής. Ακούμε, κύριε Υπουργέ, και ξαναβλέπουμε με έκπληξη σενάρια που θυμίζουν αρχές του προηγούμενου αιώνα. Εμπορικοί πόλεμοι, που ξέρουμε ότι πολλές φορές οδηγούν και σε κανονικούς πολέμους.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Κυρία Παναγοπούλου, έχετε δίκιο. Ζούμε μία κατάσταση, η οποία είναι πρωτόγνωρη εδώ και δεκαετίες. Η Ελλάδα είναι άριστα προετοιμασμένη για όλα τα ενδεχόμενα. Η Ελλάδα έχει ένα προνόμιο, το οποίο δεν είναι πάντοτε εγγυημένο για όλες τις χώρες. Να έχει μία πολύ ισχυρή κυβέρνηση, να έχει πολιτική σταθερότητα, αλλά, από την άλλη πλευρά, να έχει και πολύ ισχυρές συμμαχίες. Η οικονομική και δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας δεν πρόκειται να δοκιμαστεί από οποιαδήποτε ενέργεια. Παρά ταύτα, είναι προφανές ότι και η Ελλάδα θα δεχθεί τις παράπλευρες συνέπειες ενός εμπορικού πολέμου, ο οποίος είναι πιθανόν να οδηγήσει, κατά την κλασική πολιτική οικονομία, σε φαινόμενα όπως είναι η ύφεση, ο πληθωρισμός ή η αύξηση των επιτοκίων. Είναι σαφές ότι το ελεύθερο εμπόριο θα πρέπει να προστατεύεται. Στη συγκεκριμένη δε, περίπτωση, των Ηνωμένων Πολιτειών, νομίζω ότι ήμασταν σαφείς. Ο Πρωθυπουργός το δήλωσε σε όλους τους τόνους. Μεταξύ συμμάχων, θα πρέπει να βρίσκονται λύσεις και η λύση δεν είναι πάντοτε η ανταπόδοση ή η επιβολή περιορισμών. Πρωτίστως, είναι η προσπάθεια για την αποσυμπίεση των κρίσεων και την εύρεση λύσεων, όπου υπάρχουν εμπόδια στο διεθνές εμπόριο, έτσι ώστε να είναι επωφελές για όλους. Μια οικονομία, η οποία είναι σταθερή και ακμάζουσα, αποδίδει μέρισμα σε όλους και στα κράτη και στους πολίτες.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Ελλάδα, κύριε Υπουργέ, αναλαμβάνει το Συμβούλιο Ασφαλείας, τον Μάιο. Τι έχουμε να περιμένουμε από εκεί;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Από εκεί έχουμε να περιμένουμε πολλά και για την Ελλάδα και, νομίζω, και διεθνώς, θα είναι σημαντική η παρουσία της χώρας μας. Θέλω να πω ότι η επιτυχία να βρισκόμαστε με σχεδόν ομόφωνη ψήφο όλων των κρατών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη θέση του εκλεγμένου του Συμβουλίου Ασφαλείας, στην πιο δύσκολη μεταπολιτευτική εποχή, σηματοδοτεί στην πραγματικότητα και μία μεγάλη διεθνή ψήφο εμπιστοσύνης για την Ελλάδα και την ελληνική Πολιτεία. Και θέλω να ευχαριστήσω όλους τους εκπροσώπους των ξένων κρατών που βρίσκονται σήμερα εδώ στο ακροατήριο και μας ακούν για τη στήριξή τους στο εγχείρημα. Εμείς, κυρία Παναγοπούλου, από τη θέση του εκλεγμένου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας έχουμε έναν και μόνο σκοπό. Να ενώσουμε και όχι να διχάσουμε. Να γεφυρώσουμε τον Βορρά με τον Νότο, την Ανατολή, με τη Δύση και αυτό προτιθέμεθα να πράξουμε. Έχουμε ήδη αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες, έτσι ώστε να αποκαταστήσουμε τον ρόλο της Ελλάδας, ως σταθερής δύναμης για την ανεύρεση άλλων μεθόδων ειρηνικής επίλυσης των διαφορών. Εκείνο, το οποίο έχει χαθεί και δυστυχώς, αυτό βλάπτει όχι μόνο την εικόνα αλλά και τη θεσμική θέση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, είναι ότι έχει χαθεί η δυνατότητα να μπορεί ο Οργανισμός να δίνει λύσεις σε μεγάλα και φλέγοντα προβλήματα.
Αυτό, το οποίο χρειαζόμαστε σήμερα είναι μια δυναμική παρουσία της διεθνούς πολυμέρειας και αυτό θα πράξουμε. Η Ελλάδα αναλαμβάνει την Προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών τον ερχόμενο Μάιο και θα έχουμε σειρά δράσεων προς την κατεύθυνση αυτή. Μεταξύ των προτεραιοτήτων μας είναι η προστασία ευάλωτων πληθυσμών, των παιδιών σε κατάσταση πολέμου, των γυναικών, η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Θα έχουμε ένα μεγάλο γεγονός στις 20 Μαΐου στη Νέα Υόρκη, το οποίο θα αφορά τη θαλάσσια ασφάλεια. Η θαλάσσια ασφάλεια για την Ελλάδα είναι όχι μόνο ένα ζήτημα ζωτικό, υπαρξιακό, λόγω της μεγάλης έκτασης του ελληνικού εμπορικού στόλου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας διασφαλίζει στην ουσία την όδευση, την επισιτιστική ασφάλεια, την ειρήνη, την ευημερία στην περιοχή. Ένα πολύ μεγάλο γεγονός στις 20 Μαΐου. Αυτό θα πλαισιωθεί από επιμέρους δράσεις και πρωτοβουλίες, στις οποίες η Ελλάδα θα είναι επισπεύδουσα χώρα. Η Ελλάδα θέλει να παίξει έναν ισχυρό ρόλο και νομίζω ότι είμαστε σε θέση να το πράξουμε, διότι είμαστε έντιμοι συνομιλητές όλων των μερών, τόσο στη Μέση Ανατολή, όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να πάμε και στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η Ευρώπη σκέφτεται να στείλει στρατεύματα. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει πει ότι εμείς δεν στέλνουμε. Αποκλείουμε στο μέλλον συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων; Βεβαίως πάντα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Όπως καταλαβαίνετε, η συμμετοχή στην επίλυση του ουκρανικού δεν περιορίζεται μόνο στην αποστολή επίγειων δυνάμεων. Οι χώρες θα κληθούν να συμβάλουν με διάφορους τρόπους. Η Ελλάδα πάντοτε στάθηκε στην Ουκρανία και στάθηκε με σθένος, μολονότι σε πολλές περιπτώσεις δεχθήκαμε κριτική. Εμείς δεν πρόκειται ποτέ να χρησιμοποιήσουμε διαφορετικά μέτρα και διαφορετικά σταθμά, διότι μόνο όταν είσαι αξιόπιστος έχεις το έννομο συμφέρον, όταν θα βρεθείς και εσύ σε μια κρίση, να απαιτείς τη σύμπνοια και των υπολοίπων εταίρων σου. Για τον λόγο αυτό εμείς θα σταθούμε στην Ουκρανία, θα προσφέρουμε με τον τρόπο, με τον οποίο θα προσφέρουμε. Για την ώρα δεν τίθεται ζήτημα αποστολής επίγειων δυνάμεων. Όμως θα σταθούμε με κάθε τρόπο με τον οποίο μπορούμε για την επιβεβαίωση της διεθνούς νομιμότητας, για την κυριαρχία και ουσιαστικά, για την άμεση καταδίκη οποιουδήποτε αναθεωρητισμού στην περιοχή και στον κόσμο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο προκάτοχός σας στο Υπουργείο Εξωτερικών υπέγραψε τη μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Για το υπόλοιπο κομμάτι, σε τι φάση βρίσκεται η διαδικασία;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Θα μπορούσατε να ρωτήσετε τον Πρέσβη της Αιγύπτου που είναι παρών εδώ. Να σας πω απλώς ότι με την Αίγυπτο διατηρούμε μία στρατηγική σχέση πολύ υψηλού επιπέδου. Η σχέση μας με την Αίγυπτο είναι, τολμώ να πω, αδελφική σχέση και για τον λόγο αυτό, ως αδελφοί πάντοτε συζητούμε για τα ζητήματα αυτά. Είναι μία βαθιά στρατηγική σχέση φιλίας. Θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε εκτενώς για πολλά ζητήματα. Θέλω να τονίσω ότι μας συνδέουν και πολλά άλλα, εκτός από το ζήτημα της οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Να αναφέρω το πιο σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, που είναι η ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Αιγύπτου-Ελλάδος. Ένα έργο εξαιρετικά μεγάλης ενεργειακής και γεωπολιτικής σημασίας. Θα μεταφέρει πράσινη ενέργεια από την Αφρική προς την Ευρώπη και η Ελλάδα καθίσταται σε αυτό ο μείζων ενεργειακός κόμβος. Θέλω να αναδείξω τη σημασία που έχουν τέτοιας κλίμακας περιφερειακά έργα. Είμαστε σίγουροι ότι μέσω αυτού και μέσω πολλών άλλων έργων που αναπτύσσουμε με την Αίγυπτο, θα υπάρξουν πολλά και σημαντικά απτά αποτελέσματα προς όφελος των δύο χωρών, αλλά και προς όφελος της περιοχής μας ολόκληρης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, οι εξοπλισμοί φτάνουν τα 25 δις, σε βάθος δεκαετίας βέβαια και η Τουρκία έχει χαρακτηριστεί ως υπαρξιακή απειλή. Συμφωνείτε εσείς με αυτό;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Εκείνο με το οποίο συμφωνώ απολύτως είναι ότι θα πρέπει να βρισκόμαστε πάντοτε σε εγρήγορση. Βρισκόμαστε σε μία γειτονιά του κόσμου, η οποία βάλλεται πανταχόθεν. Έχουμε στη γειτονιά μας μία πολύ μεγάλη κρίση, στη Μέση Ανατολή. Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, έχουμε έναν πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης, ο οποίος πλέον περιλαμβάνει περισσότερους ενδιαφερόμενους. Δύο χώρες, αλλά και ολόκληρος ο κόσμος ταλανίζεται στην Ουκρανία. Καταλαβαίνουμε πόσο ευάλωτη είναι η περιοχή μας. Άρα οφείλουμε να γρηγορούμε. Η Ελλάδα μερίμνησε, μετά από μια δεκαετία στην οποία δυστυχώς, λόγω της μείζονος δημοσιονομικής κρίσης, είχαμε μια απομείωση της έντασης της δικής μας αμυντικής δυνατότητας. Έχουμε φροντίσει την τελευταία εξαετία έτσι ώστε να ενισχυθούν οι Ένοπλες Δυνάμεις, να ενισχυθούν σε υποδομές, να ενισχυθούν σε εξοπλισμό, να ενισχυθούν σε προσωπικό. Βλέπουμε το μέλλον, βλέπουμε την άμυνά μας ως μοχλό ειρήνης. Οι απειλές ανά τον κόσμο, θα μου επιτρέψετε να πω, δεν είναι σήμερα μόνο απειλές πολέμου. Είναι και οι απειλές, οι οποίες έρχονται από πολλά πεδία. Η απειλή της κλιματικής κρίσης, η απειλή της επισιτιστικής κρίσης, οι πανδημίες, οι μεταναστευτικές κρίσεις, οι υβριδικές κρίσεις της κυβερνοασφάλειας. Άρα, αυτή τη στιγμή, οι υπαρξιακές κρίσεις είναι πολύ περισσότερες από τους παραδοσιακούς κινδύνους.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα σας κάνω και μια ερώτηση εσωτερικού πολιτικού ενδιαφέροντος. Υπουργέ, θέλω να σας ρωτήσω μετά και τις τελευταίες αποκαλύψεις, πορίσματα πάνε και έρχονται. Αναφέρομαι στο δυστύχημα των Τεμπών. Τεχνικοί σύμβουλοι αμφιβόλων προσόντων, παραιτήσεις. Θέλω να σας ρωτήσω πιστεύετε ότι χειριστήκατε καλά ως κυβέρνηση την υπόθεση των Τεμπών;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Νομίζω ότι το ένα δεν έχει πάντως σχέση με το άλλο. Δηλαδή τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τους πραγματογνώμονες είναι αμιγώς ένα ζήτημα δικαστικής αξιολόγησης. Και νομίζω, όλοι θα συμφωνήσουμε ότι οι δικαστικοί πραγματογνώμονες και οι πραγματογνώμονες οι οποίοι εισφέρουν σε μία δικογραφία, θα πρέπει να είναι πρόσωπα κατάλληλα, τα οποία έχουν τα ακαδημαϊκά και επαγγελματικά προσόντα να μπορούν να εισφέρουν αυτή τη γνώμη. Διαφορετικά αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι μπορεί να υπάρξει είτε εσφαλμένη εκτίμηση, είτε χειραγώγηση. Άρα το ελάχιστο που θα απαιτούσε οποιοσδήποτε θα είναι τα όποια πορίσματα πραγματογνωμοσύνης να είναι αξιόπιστα και να προέρχονται από άτομα, τα οποία έχουν τα κατάλληλα εχέγγυα ανεξαρτησίας και κατάλληλες γνώσεις.
Στο ζήτημα του κατά πόσον οι χειρισμοί ήταν οι κατάλληλοι, θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι πάντοτε η προσπάθεια, η οποία γίνεται και από την κυβέρνηση και από την ελληνική Πολιτεία είναι να υπάρξει πλήρης διαφάνεια στα ζητήματα αυτά. Εγώ θέλω να το μεταφέρω και θέλω να το μεταφέρω με ένταση, στην αποστροφή ότι υπήρξε μια διαρκής απόπειρα συγκάλυψης, σε ό,τι με αφορά και στο μέτρο που γνωρίζω, θέλω κατηγορηματικά να πω ότι δεν θα το άντεχε ο οποιοσδήποτε άνθρωπος, οποιοσδήποτε, για λόγους μικροπολιτικούς, να ρίξει σκιά σε ένα τέτοιο μεγάλο δυστύχημα.
Και πραγματικά είναι πολύ στενάχωρο και συναισθηματικά να βρίσκεσαι σε θέση να αμύνεσαι για πράγματα, τα οποία είναι εντελώς ξεκάθαρα. Εγώ θέλω να σας πω ότι η προσπάθεια της κυβέρνησης ήταν πάντοτε να υπάρξει ένας πλήρης έλεγχος, να υπάρξει κοινοβουλευτικός έλεγχος, μέσω των προβλεπόμενων, από το Σύνταγμα, Επιτροπών, να υπάρξει μία διαφάνεια. Εγώ ο ίδιος, στη μεταβατική μου θητεία στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, φρόντισα έτσι ώστε σε άμεσο χρόνο να υπάρξει η Επιτροπή Διερεύνησης, η οποία σε χρόνο ρεκόρ -που δεν είχε υπάρξει ποτέ για κανένα δυστύχημα παγκοσμίως-, σε ενάμιση μήνα, να έχουμε ένα πρώτο πόρισμα, το οποίο, αυτή τη στιγμή, βρίσκεται στη δικογραφία και το οποίο, μέχρι και σήμερα, επικαλούνται όλα τα μέρη και οι συγγενείς των θυμάτων. Φροντίσαμε έτσι ώστε να εμπλακεί στη διαδικασία ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων, έτσι ώστε να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη εγγύηση ανεξαρτησίας. Έγιναν πράγματα έτσι ώστε να αποκαλυφθεί η αλήθεια και αυτό παράλληλα με τον σεβασμό της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης. Πρέπει να παραδεχτούμε και νομίζω όλοι πρέπει να το πράξουμε, ότι η δικαιοσύνη στην Ελλάδα είναι εκείνη η οποία θα αποδώσει τις ευθύνες.
Αλλά δεν μπορούμε, εκ προοιμίου να απομειώνουμε τη θεσμική αξία της δικαιοσύνης, η οποία θα κληθεί να ρίξει φως στην υπόθεση των Τεμπών. Διότι όταν πράττουμε αυτό, θέτουμε σε αμφισβήτηση ολόκληρες τις βασικές δομές της Πολιτείας. Έγιναν πιθανότατα και λάθη στη διαχείριση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Επικοινωνιακά;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Ξέρετε, εγώ δεν είμαι θιασώτης της επικοινωνίας. Εγώ και από το δικό μου προσωπικό επιστημονικό υπόβαθρο θεωρώ ότι η επικοινωνία δεν μπορεί να είναι το πρωτεύον. Κυρία Παναγοπούλου, είμαι πάντοτε της άποψης ότι εκείνο το οποίο πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι να υπηρετούμε την πατρίδα από τη θέση στην οποία έχει ταχθεί ο καθένας μας, προσφέροντας ουσία και όχι επικοινωνία. Μπορεί να έγιναν, και πιθανότατα έγιναν, λάθη επικοινωνιακά. Όμως, αυτά δεν έχουν αξία ή έχουν μηδενική αξία μπροστά στην τραγωδία, η οποία συνέβη.
Αυτή τη στιγμή, δικαίως όλοι οι Έλληνες πολίτες απαιτούν την αλήθεια και έχουν κάθε λόγο να την απαιτούν. Απαιτούν μια κάθαρση. Η κάθαρση θα έρθει μέσα από τις συνταγματικά προβλεπόμενες οδούς και από την απόδοση της δικαιοσύνης στο ζήτημα αυτό. Από την άλλη πλευρά, εκείνο το οποίο ισχύει είναι ότι όλοι θα πρέπει να βρεθούμε ενωμένοι.
Δεν πρέπει να χειραγωγούμε την κατάσταση, δεν πρέπει να προβαίνουμε σε πολιτική εκμετάλλευση των πραγμάτων. Αυτή είναι η δική μου θέση. Εγώ αισθάνομαι πραγματικά τεράστια ευθύνη να βρίσκομαι στη θέση που βρίσκομαι, για όλα όσα συμβαίνουν. Για κανέναν δεν ήταν εύκολη η τραγωδία των Τεμπών. Είναι ένας κόμπος στο στομάχι όλων μας. Η πεποίθησή μου είναι ότι θα αποδοθεί η δικαιοσύνη και οι ευθύνες όπου προβλέπονται.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχει περάσει το μισάωρο. Θέλω μια τελευταία ερώτηση στα δύο λεπτά που βλέπω ότι μας απομένουν. Πώς είναι να είναι κανείς Υπουργός Εξωτερικών, και γενικά, αλλά και ειδικά σε ένα τόσο ασταθές περιβάλλον το τελευταίο διάστημα; Διότι η Ελλάδα δεν είναι μια υπερδύναμη.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Είναι η χειρότερη στιγμή για να είναι κάποιος Υπουργός Εξωτερικών, και σας το λέω αυτό όχι εν είδει εξομολόγησης. Σας το λέω διότι, όταν βρισκόμαστε με Υπουργούς Εξωτερικών άλλων κρατών-μελών, μοιράζονται και εκείνοι τον πόνο τους, ότι θα μπορούσαν να είναι σε ένα καλύτερο διεθνές περιβάλλον, σε ένα λίγο πιο ασφαλές, για να μπορούν να οργανώσουν λίγο καλύτερα και τη δική τους Διπλωματία.
Δυστυχώς, έχει αλλάξει πάρα πολύ ο τρόπος, με τον οποίο ασκείται η εξωτερική πολιτική. Το πρώτο και το βασικό που έχει αλλάξει είναι ότι πλέον δεν υπάρχει καμία απολύτως προβλεψιμότητα στα πράγματα. Ξέρετε, παλαιότερα εκείνο, το οποίο συνέβαινε ήταν ότι προσπαθούσαμε να κάνουμε μια προοπτική διερεύνηση, να δούμε πώς θα είναι τα πράγματα σε πέντε ή δέκα ή είκοσι χρόνια. Ο χρόνος όμως τρέχει πλέον με τέτοια ταχύτητα, που δεν έχει νόημα να το πράξεις. Αντιθέτως, εκείνο το οποίο πλέον οφείλουμε να πράττουμε είναι να έχουμε σχέδια για όλα τα δυνατά σενάρια. Πρέπει, δηλαδή, να μπορούμε να έχουμε τρόπους διαχείρισης για ο,τιδήποτε υπάρξει. Και το ο,τιδήποτε μπορεί να είναι και το απολύτως ακραίο.
Γι’ αυτό απαιτείται σύνεση, πρώτα απ’ όλα, ψυχραιμία. Απαιτείται μια πάρα πολύ καλή γνώση της διπλωματίας, της ιστορίας, της πολιτικής, και πάνω απ’ όλα απαιτείται μια βαθιά πεποίθηση της ευθύνης, την οποία αναλαμβάνουμε όλοι. Ένας μόνος του σε τέτοιο ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον δεν μπορεί να δώσει λύση, οι περισσότεροι μπορούν. Και γι’ αυτό το λόγο, εγώ παραμένω πιστός στην αξία της διεθνούς πολυμέρειας, της διεθνούς αρχιτεκτονικής ασφαλείας. Πιστεύω ότι μόνο μέσα από συνέργειες με άλλα κράτη, τα οποία έχουν τις ίδιες κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις, την πίστη στο διεθνές δίκαιο, την πίστη στη διεθνή συνεργασία, την πίστη ότι υπάρχουν κοινοί δεσμοί που μας ενώνουν, μόνο μέσα από αυτό μπορούμε να βρούμε πραγματικές λύσεις για τα οικουμενικά προβλήματα.
Διότι σήμερα, δεν υπάρχει ούτε μία ένταση, η οποία να μην χτυπά το σύνολο του πλανήτη. Και το λέω αυτό γνωρίζοντας ότι, σε κάθε περίπτωση, μία μικρή κίνηση μπορεί να έχει δυσανάλογα μεγάλο αποτέλεσμα. Βλέπεις, για παράδειγμα, πώς όλος ο πλανήτης μπορεί να κλονιστεί από μία τοπική σύρραξη.
Σήμερα, - και αυτό είναι μία από τις βασικές μας μέριμνες στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών - αυτό που συμβαίνει στην Αφρική και ειδικά, στην Υποσαχάρια Αφρική, στην περιοχή του Σαχέλ, δεν έχει προηγούμενο. Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση, στην οποία σχεδόν όλα τα κράτη βρίσκονται σε ένα καθεστώς μείζονος κρίσης. Μόνο στο Σουδάν υπάρχουν περίπου 20 εκ. άνθρωποι, οι οποίοι βρίσκονται σε καθεστώς επισιτιστικής ανασφάλειας, που βρίσκονται σε καθεστώς υποχρεωτικής μετεγκατάστασης από τις εστίες τους. Αυτό μπορεί να καταλάβει κάποιος τι μπορεί να σημαίνει για τη μετανάστευση, για την ασφάλεια, για την ίδια την ανθρωπιστική διάσταση των πραγμάτων.
Άρα, νομίζω ότι το νόημα είναι πάρα πολύ σαφές. Εμείς θα πρέπει κάποια στιγμή να κοιτάξουμε και πέρα από το δικό μας σπίτι, διότι το δικό μας σπίτι δεν είναι ο μικρός αυτός χώρος που μας έταξε η γεωγραφία. Το σπίτι μας είναι η περιφέρειά μας και ο πλανήτης ολόκληρος. Μόνο αν έχουμε μια τέτοιου τύπου συνολική αντίληψη για τα θέματα, τα οποία αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε έξαρση, μόνο τότε μπορούμε να βρούμε οικουμενικές λύσεις. Διότι αυτό που πρέπει να θυμόμαστε, νομίζω, στο τέλος της ημέρας, είναι ότι εμείς δεν είμαστε ιδιοκτήτες αυτού του πλανήτη. Εγώ το σκέφτομαι κάθε μέρα.
Είναι σήμερα, εδώ τα παιδιά της Διπλωματικής Ακαδημίας, τα οποία θα στελεχώσουν το Διπλωματικό Σώμα σε λίγους μήνες. Πρέπει να παραδώσουμε στις νεότερες γενιές έναν πλανήτη, ο οποίος θα έχει μέρισμα να δώσει. Η υπερανάλωση κεφαλαίου που έγινε από τις προηγούμενες γενιές κάποια στιγμή θα πρέπει να σταματήσει. Και το μέρισμα αυτό θα πρέπει να είναι μέρισμα ειρήνης και ευημερίας. Και προς αυτό θα πρέπει όλοι να εργαστούμε.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, κύριε Γεραπετρίτη, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ για τη συζήτησή μας.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Ευχαριστώ πολύ.
10 Απριλίου, 2025