Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Τη μισή επαγγελματική μου ζωή την έχω περάσει εδώ, το 1/3 συνολικά της ζωής μου, 23 χρόνια που είμαστε στο Υπουργείο. Θυμόσαστε, όταν ήρθα είπα, «ξαναγύρισα στο σπίτι μου, έφυγα για το Πανεπιστήμιο, πάλι θα πάω να διδάξω, εδώ και στο εξωτερικό έχω πολλά πράγματα να κάνω».
Καλή σας μέρα λοιπόν.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω πριν απ’ όλα τον Πρωθυπουργό και Πρόεδρο της Κυβέρνησης για την τιμή που μου έκανε και την ευκαιρία που μου έδωσε, να μετρηθώ με τα προβλήματα της εξωτερικής πολιτικής. Οι άνθρωποι, όπως σας έλεγα πάντα, δεν πρέπει να μετριούνται με το μπόι των άλλων, πρέπει να έχουν τη φιλοδοξία να μετριούνται με τα προβλήματα που έχουν ν’ αντιμετωπίσουν. Πάντα είμαστε μικρότεροι από τα προβλήματα, αλλά στην προσπάθειά μας να τα λύσουμε, μεγαλώνουμε. Και ηλικιακά, σ’ αυτό το Υπουργείο και με βάρος -στην κυριολεξία- και σε σκέψη και χάρις και στις συζητήσεις, τις οδηγίες και στην προτροπή που είχα από τον Πρωθυπουργό, αντιμετώπισα όσο μπορούσα αυτά τα προβλήματα.
Κύριε Πρωθυπουργέ, κάτω από την ηγεσία σας η Κυβέρνησή μας, το Υπουργείο μας, μπόρεσε να βγάλει τη χώρα από τον βούρκο που βρέθηκε, να ξεπεράσουμε την ανυποληψία και να ξεπεράσουμε μια κατάσταση όπου δε μας ακούγανε.
Σήμερα όχι μόνο μας ακούν, αλλά και θέλουν τη γνώμη μας. Και είμαι ευτυχής για τα συγχαρητήρια που πήρα απ’ όλους τους συναδέλφους μου για τη δουλειά που έκανα – και έκφραση λύπης που «απελευθέρωσα» τον εαυτό μου απ’ τα βάρη αυτών των προβλημάτων-, που όλοι ζητάνε και θέλουν να διατηρήσουμε αυτή τη σχέση που με τιμούσαν ζητώντας τη συμβουλή μου.
Η χώρα, μ’ αυτή την Κυβέρνηση έκανε μια δημοκρατική ενεργητική εξωτερική πολιτική, με νηφαλιότητα, με σοβαρότητα, με στόχο προοπτικής, βλέποντας μακριά, έχοντας στρατηγική συγκροτημένη και συγκροτώντας συμμαχίες.
Μπόρεσε να φτιάξει και ν’ αναπτύξει, πράγμα πρωτοφανές στις διεθνείς σχέσεις, 16 διεθνείς και περιφερειακές συνεργασίες. Η πιο πρόσφατη -και είμαι σίγουρος ότι υπό την καθοδήγησή σας θ ‘αναπτυχθεί- είναι η συνεργασία της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου, με Ιταλία, Σλοβενία, Κροατία, Μάλτα, Ελλάδα και Κύπρο, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ζητήματα που έχουν να κάνουν με πολιτικές σύγκλισης, την παλιά, όπως λέγαμε, Κοινή Αγροτική Πολιτική.
Στα σχεδόν 4 χρόνια που πέρασαν, μπορέσαμε και βάλαμε πάνω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ένα πακέτο ανοιχτών προβλημάτων εδώ και 70, ίσως και 100 χρόνια, με την Αλβανία. Έγινε η κοινή αναγνώριση –είναι μικρό, αλλά δείχνει τη διάθεση- των επαγγελματικών διπλωμάτων και, το κυριότερο, βρήκαμε αυτό που είχαν εγκαταλείψει εκ των πραγμάτων και εκ του πολέμου: τους ανθρώπους μας που ήταν ήρωες στο Αλβανικό Έπος, που δεν είχαν ταφεί με τον τρόπο που αξίζει στη δόξα και στην τιμή που πρέπει να τους εκφράζει η ελληνική κοινωνία.
Μπορέσαμε και κάναμε ένα βήμα μπροστά στο πρόβλημα του Σκοπιανού, στο Μακεδονικό. Και πρέπει να το πω, ευχαριστώ τον Ζάεφ, τον Ντιμιτρόφ και τους 80 Βουλευτές που ψήφισαν υπέρ της Συμφωνίας, γιατί, μη σας το κρύψω, και μ’ εσάς το ίδιο θα συμβαίνει, ζούμε κι εσείς κι εγώ την ίδια παραδοξολογία, να έχω παραιτηθεί και να είμαι ευτυχής. Ευτυχής γιατί φεύγουμε έχοντας κάνει ένα σοβαρό βήμα, βήμα ελπίδος για την υλοποίηση αυτής της συμφωνίας που τόσο σκληρά δουλέψαμε, εσείς, εγώ, το Διπλωματικό μου Γραφείο. Να ευχαριστήσω τον κ. Πασσά, που μαζί κάναμε τις διαπραγματεύσεις, να ευχαριστήσω ιδιαίτερα την Α3 Διεύθυνση, την κα Γραμματά και τον Εμπειρογνώμονά μας για την πΓΔΜ, τον κ. Ψηλό. Ήταν ένα καταπληκτικό team, δουλέψαμε 15 άνθρωποι μαζί, ανοιχτά, υπηρεσιακοί όλοι και αποδείξαμε ότι τα περί «μυστικής διπλωματίας» δεν ισχύουν.
Στο ίδιο χρονικό διάστημα, αλλάξαμε την ατζέντα του Κυπριακού. Επί δεκαετίες, το Κυπριακό απομακρυνόταν από την πραγματική του διεθνή βάση που ήταν η κατοχή και η παρουσία κατοχικών στρατευμάτων.
Μπορέσαμε, κάτω από τις δικές σας οδηγίες κ. Πρωθυπουργέ, να θέσουμε πάνω στο τραπέζι το ζήτημα των εγγυήσεων και της ασφάλειας. Ένα ζήτημα που ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δήλωσε ότι δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει. Για πρώτη φορά βγήκαμε από διαπραγματεύσεις χωρίς blame game σε βάρος μας και έχοντας διασφαλίσει ότι ο επόμενος γύρος θα ξεκινήσει από θέσεις πολύ ορθότερες και πιο πραγματιστικές για τη χώρα μας.
Έχουμε κάνει σοβαρά βήματα για την ΑΟΖ. Είμαστε σε μια σοβαρή φάση τελικής διαπραγμάτευσης με την Ιταλία, με την Αλβανία, θα γίνει ο 10ος γύρος -όπως συμφωνήσατε με τον Πρόεδρο Σίσι της Αιγύπτου- ο 10ος γύρος της Τεχνικής Επιτροπής, για να καταλήξουμε, για τη μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Προωθήσαμε κι άλλες μορφές διπλωματίας, από διπλωματία ασφάλειας και σταθερότητας όπως έγινε στη Ρόδο όπου συγκεντρωνόμασταν 24 ευρωπαϊκά και αραβικά κράτη, όπως είναι η παγκόσμια πρωτοβουλία μαζί με την Κίνα που πήραμε για τους αρχαίους πολιτισμούς που είναι σήμερα επίκαιροι, πολιτισμοί οι οποίοι έχουν την έδρα τους σήμερα, το ACForum, στη Βολιβία.
Αναβαθμίσαμε γενικά τις σχέσεις μας και έχουμε και δυο νομοσχέδια, κ. Πρόεδρε, έτοιμα. Θα τα δείτε εσείς και οι συνεργάτες σας μαζί με τους άλλους Υπουργούς, αφορούν το νομοσχέδιο για τον Οργανισμό του Υπουργείου Εξωτερικών που είναι έτοιμο. Για το νέο Οργανισμό, έχουμε πάρει τις παρατηρήσεις, άλλες τις υιοθετήσαμε άλλες όχι -λογικό είναι- από διάφορες πλευρές. Και το νομοσχέδιο που είναι στην τελική του πια μορφή για το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας που υπήρξε και μια μεγάλη δική σας έγνοια σε σχέση και με τις συζητήσεις που κάνατε και με τρίτους.
Φτιάξαμε καινούργια Προξενεία ή αναστηλώσαμε παλιά, να ευχαριστήσω την Τεχνική Εταιρεία, την κα Δαμίγου, κάναμε τα εγκαίνια στη Σμύρνη, είμαστε έτοιμοι στην Κορυτσά για το σπίτι του Σεφέρη ως Προξενείο μας τώρα, σ’ αυτή την πανέμορφη πόλη που θα είναι χαρά για σας να την επισκεφθείτε.
Φτιάξαμε καινούργιο Προξενείο στο Ερμπίλ, που πρέπει να κάνετε ή κάποιος που σας εκπροσωπεί, τα εγκαίνιά του, όπως και της Πρεσβείας μας στη Σιγκαπούρη.
Έχω ιδιαίτερη χαρά που κερδίσαμε το οικόπεδο στην Κύπρο, γιατί όλοι με έλεγαν τρελό. Ένα οικόπεδο που οι προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις το είχαν πουλήσει. Ένα οικόπεδο αξίας 10 εκατομμυρίων, με δικαστικές διαδικασίες και χάρις στην Εκκλησία της Κύπρου και των ηγούμενων του μοναστηριού του Κύκκου, περιήλθε πίσω στην Ελλάδα και έχουμε βρει και τους χρηματοδότες που θα το στηρίξουν.
Όπως επίσης μετά από 94 χρόνια, μπορεί να κάνω και λάθος, είμαστε έτοιμοι να βάλουμε το θεμέλιο λίθο στην καινούργια Πρεσβεία στην Άγκυρα που έχουμε βρει και τους χρηματοδότες από τα Ιδρύματα. Είναι ένα οικόπεδο που έχει μείνει μόνο, δυστυχώς, 4,5 από τα 7 στρέμματα, γιατί χάθηκαν στην πορεία, από το 1932 που πρωτοδόθηκε - το 1938 επίσημα το πήραμε - αλλά θα φτιάξουμε κι εκεί μια νέα Πρεσβεία κι ελπίζω να τελειώσει κι εκείνη του Βερολίνου.
Είμαι πολύ υπερήφανος κ. Πρόεδρε, σας κουράζω λίγο αλλά 4 χρόνια είναι, κάπως πρέπει να τα πω, που με την πολιτική σας γραμμή στείλαμε 93 συνολικά υποθέσεις διαφθοράς στον Εισαγγελέα. Και κάποιοι που κάνουν τους αδιάφθορους σήμερα ρίχνοντας λάσπη με τα βρώμικά τους χέρια, δεν θέλησαν ποτέ να τα καταγράψουν αυτά, που αφορούν υποθέσεις από κατάχρηση χρημάτων μέχρι πώληση βίζας. Ακόμα, έχουμε και περιπτώσεις για ασυνόδευτα μωρά 14 μηνών, καθείς μπορεί να καταλάβει περί τίνος επρόκειτο. Και τα πιάσαμε όλα αυτά.
Νομίζω ότι η παραπομπή στους Εισαγγελείς και στα Δικαστήρια όλων αυτών των υποθέσεων, δεν ήταν ένα αυστηρό μέτρο, ήταν ένα μέτρο που το οφείλουμε στις εκατοντάδες, στην συντριπτική πλειοψηφία των υπαλλήλων μας, των συνεργατών μας σ’ αυτό το Υπουργείο που είναι καθαροί, που δουλεύουν, που έχουν αξίωμα να υπηρετούν την πατρίδα και ωφελούν την πατρίδα.
Φτιάξαμε επίσης έναν ειδικό νόμο, όπως ξέρετε κ. Πρόεδρε, για τ’ απόρρητα. Είμαστε το μόνο Υπουργείο που έχει σαφή διαδικασία, τ’ απόρρητα ελέγχονται, περνάνε και εγκρίνονται από Υπηρεσιακό Συμβούλιο υπό το Γενικό Γραμματέα με Ανώτατους Διπλωμάτες κι όχι από μένα, τ’ απόρρητα από κει πάνε απευθείας στη Βουλή, η Βουλή εγκρίνει -μερικοί από τη Βουλή νομίζανε ότι μπορούν να τα βγάλουν στη δημοσιότητα, έδιναν στραβά εν πάση περιπτώσει στοιχεία- και από τη Βουλή, για να σηκωθεί οποιοδήποτε απόρρητο ποσό, πρέπει να έχει τη βεβαίωση της Βουλής ότι έχει εγκριθεί. Και πάνε στις αρμόδιες Υπηρεσίες, Διευθύνσεις του Υπουργείου που τις προωθούν, δεν έρχονται στο γραφείο κανενός Υπουργού.
Αυτά που γίνονται τις τελευταίες μέρες, οι αθλιότητες, περί απορρήτων, δείχνουν ότι σε πάρα πολλές πλευρές ακόμα της ελληνικής κοινωνίας, λείπει η σοβαρότητα και η δημοκρατική ευαισθησία. Αυτό είναι το μεγάλο μας πρόβλημα. Αν ήταν αληθινά αυτά που έλεγαν, και τo κάνουν συνειδητά, είναι σα να δίνουν ανθρώπους, σαν να λένε σε τρίτες χώρες «μη συνεργάζεστε με τους Έλληνες διότι θα σας δώσουν στο τέλος στη δημοσιότητα, θα σας εκθέσουν, θα σας βάλουν σε κινδύνους». Είναι άθλιοι αυτοί που το κάνουν.
Ποιός θα μας εμπιστευθεί αν δεν επιδείξουμε σοβαρότητα συνολικά, όπως επιδείξαμε, και είμαι ευτυχής, εμείς εδώ στο Υπουργείο; Διότι αυτό το ζήτημα, η σοβαρότητα, η νηφαλιότητα, η αίσθηση ευθύνης, είναι στοιχείο της δημοκρατίας. Η δημοκρατία δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς σοβαρότητα κι ευθύνη, η δημοκρατία δε μπορεί να λειτουργήσει με την αίσθηση κάποιων ότι μπορεί να τα δίνουμε όλα και να τ’ απαξιώνουμε όλα διότι έτσι μας βολεύει.
Θέλω να πω ότι ερχόμενος εδώ, πήρα τη χαρά για το Σκοπιανό. Οι φίλοι μου από τα Σκόπια έστειλαν όμορφα και καλά sms, αλλά όταν τους πήρα τηλέφωνο στις 5.30 το πρωί είχαν πάει να ξαπλώσουν. Αλλά, κ. Πρόεδρε, θέλω να πω ένα τελευταίο πράγμα που μου δώσατε την άδεια να το προαναγγείλω και σας ευχαριστώ.
Αφορά το ότι η εξωτερική μας πολιτική κλείνει, στο πρώτο βήμα, ένα μεγάλο ζήτημα, 120 ετών -αλλά με κρατική μορφή 28 ετών- επίσης όμως ανοίγει και υλοποιεί μια, για μένα, πολύ σημαντική πολιτική, την επέκταση της κυριαρχίας της χώρας, πρώτη φορά μετά από 70 χρόνια, από τότε που πήραμε τη Δωδεκάνησο.
Είναι έτοιμα τα Προεδρικά Διατάγματα, κ. Πρόεδρε, και σύμφωνα με όσες οδηγίες είχα, η χώρα επεκτείνει, σ’ ένα πρώτο βήμα, από τους Οθωνούς, τα Διαπόντια νησιά μέχρι τα Αντικύθηρα, την αιγιαλίτιδά της ζώνη. Η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης έχει τρία βήματα, που όλα έχουν ολοκληρωθεί: Το πρώτο βήμα είναι να κλείσουν οι κόλποι, το δεύτερο βήμα είναι να φτιαχτούν, παντού, μαζί με τους κόλπους, οι γραμμές βάσης και το τρίτο είναι, με βάση αυτά, να γίνει επέκταση από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια. Αυτό θα μας διευκολύνει και για την ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αλβανία. Αυτό επεκτείνει τη δική μας κυριαρχία.
Δεν είναι κυριαρχικά δικαιώματα, όπως είναι η ΑΟΖ, είναι κανονική «εδαφική» -σε εισαγωγικά επειδή είναι θάλασσα- κυριαρχία. Η χώρα επεκτείνει τον εαυτό της. Η χώρα επεκτείνει τον εαυτό της στα 12 ναυτικά μίλια, εκτός απ’ όπου είναι στενά, οπότε εκεί πάμε με την αρχή της μέσης γραμμής.
Η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης, σημαίνει ότι επεκτείνεται ο εθνικός χώρος κυριαρχίας της χώρας, αλλά και ευθύνης του Πρωθυπουργού και όλης της κυβέρνησης. Σημαίνει ότι είμαστε ένα παράκτιο κράτος που ασκεί όλα τα δικαιώματα του νόμου. Η επέκταση από πάνω, από τα Διαπόντια νησιά μέχρι τα Αντικύθηρα, σύμφωνα και με τις οδηγίες της κυβέρνησης, είναι το πρώτο Προεδρικό Διάταγμα. Κύριε Πρόεδρε, είναι έτοιμο απλώς θέλει έναν έλεγχο ξανά με τους ανθρώπους που μας βοηθούν στη χαρτογράφηση, πάντα πρέπει να ελέγχονται ξανά και ξανά αυτά, γιατί το κλείσιμο των κόλπων και οι γραμμές βάσης πρέπει να πάνε στον ΟΗΕ και να κατατεθούν, έχω ήδη συμφωνήσει και δώσει ως Υπουργός τότε, οδηγίες στη Νέα Υόρκη που βρεθήκαμε για τον ΟΗΕ.
Το δεύτερο, που είναι σχεδόν ολοκληρωμένο, είναι ολοκληρωμένο από μας απλώς θέλουμε τον έλεγχο και από διεθνείς χαρτογράφους, είναι η Κρήτη. Και είναι έτοιμο αλλά θέλει ξανά μέτρημα, από τα Αντικύθηρα και την Κρήτη μέχρι και το Σαρωνικό και σε πρωτόλειο πιο πολύ είναι από το Σαρωνικό πάνω μέχρι τον Παγασητικό, μέχρι τη Μαγνησία, περιλαμβάνοντας την Εύβοια κτλ., κι όπως ξέρετε, προγραμματίζουμε, κλιμακωτά, να φτάσουμε να το ολοκληρώσουμε ως κυβέρνηση αυτό το σχέδιο.
Αυτά τα Προεδρικά Διατάγματα δείχνουν ότι η ορθή πολιτική, κατά τη γνώμη μας, δεν είναι να λέμε ότι δεν τα επεκτείνουμε διότι έχουμε μια διαπραγμάτευση για την υφαλοκρηπίδα με την Τουρκία, ούτε να μην τα επεκτείνουμε αν δεν τελειώσει η διαπραγμάτευση, γιατί ουσιαστικά κάνουμε αφαίρεση δικαιωμάτων από τον εαυτό μας.
Η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης, σημαίνει επίσης, για όλους τους φίλους μας και συμμάχους, ότι για οποιαδήποτε οικονομική δραστηριότητα ή άλλη δραστηριότητα εντός αυτής της ζώνης, θα πρέπει να ζητάνε άδεια από μας πια, ενώ δε ζητούσαν μέχρι τώρα και να καταβάλλουν το αντίτιμο που θα προβλέπει, ό,τι προβλέπει, τυπικό ή ουσιαστικό, κάθε συμφωνία.
Κύριε Πρόεδρε, καθείς φεύγει από κάπου, παίρνοντας μαζί του μνήμες, αγάπες, στενοχώριες, αλλά είμαι ευτυχισμένος σήμερα γιατί φεύγω έχοντας κάνει το μεγάλο βήμα του μακεδονικού, με την υποστήριξή σας, και φεύγω δίνοντας τα Προεδρικά Διατάγματα που επεκτείνουν την κυριαρχία της πατρίδας μας, της κοινής μας πατρίδας, που τόσο αγαπάμε.
Νομίζω ότι με όλες τις αδυναμίες μου, με όλες τις αδύνατες πλευρές μου, με όλα τα λάθη, που ολοφάνερο είναι ότι έχω κάνει αφού είχαμε υπερδραστηριότητα, φεύγω ευχαριστημένος.
Νομίζω ότι δίνουμε μια χώρα πιο δυνατή απ’ ό,τι παραλάβαμε. Και είμαι σίγουρος ότι όποτε δώσετε εσείς και φαντάζομαι θα πάρει πολύ χρόνο, προς απογοήτευση της αντιπολίτευσης, θα είναι ακόμα πιο δυνατή η χώρα.
Κύριε Πρόεδρε σας ευχαριστώ που με κάνατε Υπουργό Εξωτερικών. Συνεργάτες, φίλες και φίλοι, συνεργάτισσες, ευχαριστώ πάρα πολύ για όλη τη βοήθεια την καθημερινή, τις κριτικές γνώμες, τις κριτικές παρατηρήσεις, τη βοήθεια για να κάνουμε πιο ουσιαστικό αυτό το έργο.
Ευχαριστώ ιδιαίτερα όλους αυτούς που ήταν μέρος των διαπραγματεύσεων με Κύπρο, Τουρκία, Αλβανία, πΓΔΜ, που χάρις σ’ αυτή τη συλλογικότητα κάναμε αυτό το έργο.
Δεν υπάρχουν ξύπνιοι Υπουργοί, δεν υπάρχουν ταλέντα μεγάλα παραπάνω από το φυσιολογικό των ανθρώπων. Υπάρχουν οντότητες και συλλογικότητες. Αυτό το Υπουργείο που παραλαμβάνετε κ. Υπουργέ, είναι καμάρι για τη χώρα μας και είναι ένα Υπουργείο διαμάντι.
Ευχαριστώ όλα τα διαμάντια που βρίσκονται εδώ.
A. ΤΣΙΠΡΑΣ: Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον Νίκο Κοτζιά για όλα όσα έκανε για την εξωτερική πολιτική της πατρίδας μας, αυτά τα σχεδόν 4 χρόνια που βρισκόταν στην ηγεσία του Υπουργείου Εξωτερικών και υπήρξε για μένα ένας πολύτιμος, στενός συνεργάτης.
Ο Νίκος Κοτζιάς, πριν από λίγο προσπάθησε όσο πιο επιγραμματικά μπορεί, να δώσει το βασικό στίγμα, τον απολογισμό μιας πορείας που δεν ήταν ποτέ ανέφελη, ενός δρόμου που δεν ήταν ποτέ ίσιος και κατηφορικός, ενός δρόμου που ήταν δύσκολος για τη χώρα και για την εξωτερική της πολιτική.
Και το λέω αυτό διότι σήμερα μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα, ότι παραλάβαμε το δύσκολο 2015, μια χώρα η οποία δεν είχε υποστεί μεγάλη ζημία μονάχα στο σκέλος εκείνο που αφορά την οικονομική πολιτική, δεν ήταν μονάχα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και της απαξίωσης στις διεθνείς αγορές και στους εταίρους μας και στους δανειστές μας, μια χώρα παρίας στη διεθνή οικονομία, αλλά ήταν και μια χώρα που είχε υποστεί μεγάλη ζημιά, είχε χάσει μεγάλο μέρος, μεγάλη αν θέλετε αξία, από τη γεωπολιτική της δυναμική. Και αυτό ίσως να ήταν και το δυσκολότερο.
Διότι οι οικονομικές κρίσεις έρχονται και περνάνε. Όταν μια χώρα υποστεί ζημιά στο ρόλο που μπορεί να παίξει στη διεθνή σκηνή, αυτό είναι ενδεχομένως κάτι που πολύ δύσκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Και σήμερα, μετά από 3,5 χρόνια είναι πανθομολογούμενο, το αντιμετωπίζω, το συναντώ σε όλα τα διεθνή Φόρα στα οποία βρίσκομαι όχι μονάχα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στις συναντήσεις μου με ηγέτες διεθνούς ακτινοβολίας και είναι συχνές αυτές, δεν ήταν το προηγούμενο διάστημα για τους Πρωθυπουργούς της χώρας, μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη μας, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Κίνα, η Ρωσία. Το συναντώ και το συνάντησα τον προηγούμενο μήνα στη Σύνοδο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, το κύρος και η γεωπολιτική δυναμική της χώρας έχει αναβαθμιστεί πια.
Η χώρα παίζει ηγετικό ρόλο στα Βαλκάνια και αποτελεί έναν αδιαμφισβήτητο πυλώνα σταθερότητας σε μια ευρύτερα αποσταθεροποιημένη περιοχή στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Και ταυτόχρονα η χώρα επεκτείνεται με όσα ανακοίνωσε πριν από λίγο ο Νίκος Κοτζιάς και αποτελεί ένα μέρος των στρατηγικών που εμπνεύστηκε, μαζί σχεδιάσαμε και υλοποιούμε και θα υλοποιούμε και από εδώ και στο εξής, η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης σταδιακά ένα πολύ σημαντικό γεγονός για την πατρίδα μας.
Ο Νίκος Κοτζιάς βεβαίως -και ήταν λογικό- δεν θέλησε να πει περισσότερα για τα σημαντικά επιτεύγματα στην εξωτερική πολιτική, μίλησε με συναίσθημα. Πάντοτε έλεγε και λέει ότι η πολιτική θέλει συναίσθημα, θέλω λοιπόν με την καρδιά μου να τον ευχαριστήσω γι' αυτά που έδωσε από αυτό το καίριο πόστο στην Ελλάδα, στον Ελληνισμό, στην προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και των εθνικών μας συμφερόντων, στη δημιουργία ενός νέου δόγματος για την εξωτερική μας πολιτική, που είναι το δόγμα μιας ενεργητικής, πατριωτικής πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής.
Επιτρέψτε μου να αναφερθώ επιγραμματικά σε ορισμένα από τα κατορθώματα της εξωτερικής μας πολιτικής το τελευταίο διάστημα.
Πρώτα απ' όλα η Ελλάδα κατάφερε μέσα από μια πολύ σοβαρή προσπάθεια στις διαπραγματεύσεις για τη διεκδίκηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης στο Κυπριακό πρόβλημα, να άρει από πάνω της τη ρετσινιά της ευθύνης για τη μη λύση του Κυπριακού, την οποία ορισμένοι ήθελαν να αποδώσουν στην Ελλάδα και την Κύπρο μετά το σχέδιο Ανάν και το δημοψήφισμα στη Μεγαλόνησο.
Μπορέσαμε να φτάσουμε πιο κοντά από ποτέ στη δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, κατοχυρώνοντας τη θέση μας διεθνώς, σύμφωνα με την οποία δίκαιη και βιώσιμη λύση πρέπει να σημαίνει πρώτα και κύρια κατάργηση των εγγυήσεων, των παρεμβατικών δικαιωμάτων τρίτων χωρών και βεβαίως αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων, αναδεικνύοντας ότι το Κυπριακό πρόβλημα είναι πρωτίστως ένα πρόβλημα παράνομης εισβολής και κατοχής στο νησί της Κύπρου.
Μπορέσαμε επίσης μέσα από μια πολύ δύσκολη περίοδο στα Βαλκάνια να αναβαθμίσουμε τη διεθνή θέση και τον ρόλο της χώρας, συμβάλλοντας καθοριστικά στην αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής προοπτικής της περιοχής και να προωθήσουμε πολλαπλές διμερείς, τριμερείς και πολυμερείς πρωτοβουλίες με τις βαλκανικές χώρες, με τους Υπουργούς Εξωτερικών των Βαλκανίων να αναγνωρίζουν τη δυναμική της Ελλάδας, αλλά βεβαίως και της εξωτερικής της πολιτικής.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Υπουργός των Εξωτερικών συμμετείχε σε μια σειρά από πολυμερή σχήματα συνεργασίας, αλλά και εγώ ως Πρωθυπουργός σε ένα νέο σχήμα τετραμερούς συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα, την Βουλγαρία, τη Ρουμανία -τρεις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης- αλλά και τη Σερβία.
Κυρίως όμως μπορέσαμε να προχωρήσουμε μετά από 27 χρόνια στην επίλυση ενός ζητήματος που βεβαίως δεν είναι μόνο 27 χρόνια, υπήρχε ένα αιώνα πριν, που αφορά τη διαφορά με τη γειτονική μας χώρα τους βόρειους γείτονές μας, σε σχέση με την ονομασία τους και σε σχέση με τη χρήση και με τη συνταγματική τους ονομασία, που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι Δημοκρατία της Μακεδονίας η συνταγματική τους ονομασία, την οποία αναγνωρίζουν πάνω ή σχεδόν 140 χώρες και οι σημαντικότερες χώρες στη διεθνή σφαίρα, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, Ρωσία, Κίνα μεταξύ αυτών και που σήμερα κατανοούμε όλοι μας πόσο δύσκολο είναι για μια χώρα σε καιρό ειρήνης να αλλάξει την ονομασία της, το Σύνταγμά της και πόσο σημαντική επιτυχία είναι αυτό για την εξωτερική μας πολιτική.
Ποτέ η Ελλάδα δεν το κατάφερε, δεν το επιχείρησε και δεν το κατάφερε αυτό από το 1990 έως σήμερα, που το θέμα αυτό αποτελεί ένα βραχνά στην εξωτερική μας πολιτική. Και ταυτόχρονα θα έλεγα ότι αποδεικνύεται σήμερα ότι αυτή η εθνική γραμμή που έχει σχεδιαστεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια από το 2008 από το Βουκουρέστι εννοώ, σήμερα γίνεται πράξη με αποφασιστικότητα, καθώς ανοίγει ο δρόμος για την αλλαγή της συνταγματικής ονομασίας της γείτονος και ανοίγει βεβαίως ο δρόμος μετά από αυτό, που αποτελούσε πάντοτε προϋπόθεση για την Ελλάδα, αλλά δεν ήταν τόσο ευδιάκριτο ότι στην πράξη αποτελεί και προϋπόθεση και για το διεθνή παράγοντα τώρα είναι φανερό, ανοίγει ο δρόμος –γιατί θα ανοίξει ο δρόμος- για την ένταξή τους σε διεθνείς Οργανισμούς Ευρωπαϊκή Ένωση, ΝΑΤΟ αν επιθυμούν. Όμως τότε και μόνο τότε.
Και υπό αυτή την έννοια θέλω να πω ότι πράγματι η σημερινή μέρα είναι μια μέρα συμβολική και ιστορική για την εξωτερική μας πολιτική, μετά από τη χτεσινή απόφαση στο Κοινοβούλιο των Σκοπίων που ανοίγει το δρόμο για να υλοποιηθεί μια ιστορική συμφωνία.
Τέταρτον, στα Βαλκάνια δεν είναι μονάχα η σχέση μας με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, αλλά είναι και συνολικά η σχέση μας με άλλες χώρες όπως και η Αλβανία. Μπορέσαμε να δώσουμε προοπτική στην ενταξιακή πορεία της Αλβανίας βάζοντας τις βάσεις για την εφαρμογή της συμφωνίας Θαλασσίων Ζωνών και του νόμου για τις μειονότητες, προωθώντας τις αλλαγές στα εγχειρίδια, θάβοντας για πρώτη φορά τους νεκρούς μας, τους ήρωες του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Πέμπτον, μπορέσαμε όπως είπα πριν να αναβαθμίσουμε τον περιφερειακό μας ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο και να καταστούμε μαζί με την Κυπριακή Δημοκρατία ο καταλύτης σταθερότητας και συνεργασίας στην περιοχή, προωθώντας και επεκτείνοντας τα τριμερή σχήματα με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, βεβαίως και με άλλες χώρες της περιοχής καθιερώνοντας νέες συνεργασίες με το Λίβανο, την Ιορδανία, την Παλαιστίνη, αλλά επεκτείνουμε τα τριμερή σχήματα και με άλλες χώρες σημαντικές τη Γαλλία, την Ιταλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, με το Νίκο Κοτζιά να εργάζεται σταθερά βεβαίως και το Υπουργείο Εξωτερικών και όλη του η υπηρεσιακή ηγεσία και για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής μας Ζώνης καθώς και για πρωτοβουλίες που εμπεδώνουν την ενεργειακή ασφάλεια, ενώ θωρακίζουν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα έναντι απειλών στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Έκτο σημείο είναι ότι μπορέσαμε με τον Νίκο Κοτζιά να διατηρήσουμε όλο αυτό το δύσκολο διάστημα πολύτιμους και ανοιχτούς διαύλους με την Τουρκία, καθώς και συνεργασία σε καίριους τομείς όπως η ασφάλεια και η μετανάστευση, σε μια πάρα πολύ δύσκολη περίοδο και για την περιοχή, αλλά και για την γείτονα.
Καθιστώντας την ίδια στιγμή, απολύτως σαφές ότι δεν πρόκειται να ανεχτούμε καμία παραβίαση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων και ότι ο μόνος δρόμος για την ανάπτυξη σταθερών σχέσεων μεταξύ μας είναι ο δρόμος του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου.
Έβδομο σημείο σε αυτό τον όσο μπορώ πιο επιγραμματικό απολογισμό αυτών των 3,5 χρόνων, είναι ότι μπορέσαμε να αναβαθμίσουμε τη συνεργασία μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, με τους Ευρωπαίους εταίρους μας, αλλά και με πολύ σημαντικές δυνάμεις στον πλανήτη όπως η Ρωσία και η Κίνα στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και όχι αναζητώντας προστάτες.
Καταφέραμε να ανοίξουμε το δρόμο για την καθιέρωση ενός στρατηγικού διαλόγου με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και όσον αφορά στη Γερμανία αρχίσαμε την αποκατάσταση… καταφέραμε για να το πω διαφορετικά να αρχίσουμε έναν ουσιαστικό διάλογο, που ωριμάζουν τα βήματα για να προχωρήσουμε στις επόμενες ενέργειες, που αφορά την αποκατάσταση των πληγών από τα περασμένα τραυματικά χρόνια, στη βάση του σχεδίου δράσης που υπέγραψε ο Νίκος με τον τότε Γερμανό ομόλογό του και σημερινό Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, τον κ. Σταϊνμάιερ.
Επίσης μπορέσαμε να αναπτύξουμε πρωτοβουλίες που αναδεικνύουν τη διεθνή και περιφερειακή ακτινοβολία της χώρας μας και τον ρόλο της στον πολιτισμό, καθώς και στο διάλογο για την περιφερειακή σταθερότητα όπως η Διάσκεψη Ασφαλείας της Ρόδου, η Διάσκεψη για την προστασία του θρησκευτικού και πολιτιστικού πλουραλισμού στη Μέση Ανατολή, αλλά και αυτή η υπέροχη πρωτοβουλία για το Φόρουμ των αρχαίων πολιτισμών, όπου βεβαίως έχω τη χαρά πάντοτε όταν συναντώ σπουδαίους ηγέτες, της Κίνας, της Ινδίας, της Βολιβίας να αναφέρονται σε αυτή την πολύ σπουδαία πρωτοβουλία.
Μπορέσαμε τέλος με πρωτοβουλία του Νίκου Κοτζιά να περάσουμε για πρώτη φορά –και θέλω να σταθώ λίγο σε αυτό- ένα νόμο που αφορά τα ειδικά κονδύλια του Υπουργείου Εξωτερικών και να βάλουμε μια τάξη στη γενικευμένη αταξία των προηγούμενων ετών.
Και δώστε μου την ευκαιρία να πω δυο λόγια γι' αυτό. Ήμουν εγώ αυτός που από τις θέσεις της αντιπολίτευσης το 2011 πρώτος είχα αναδείξει το ζήτημα αυτό. Είχα αναδείξει ότι η διαδικασία που αφορά τα ειδικά κονδύλια του Υπουργείου Εξωτερικών γίνεται παντελώς εκτός πλαισίου ελέγχου και θεσμικής διαφάνειας.
Έκτοτε κύλησε νερό στο αυλάκι, αλλά νομίζω ότι πράγματι ένα από τα κατορθώματα, ένα από τα επιτεύγματα της Κυβέρνησής μας είναι όχι μόνο ότι μειώσαμε τον απόλυτο αριθμό, είναι πέντε με έξι φορές μικρότερος, αλλά κυρίως ότι δημιουργήσαμε ένα πλαίσιο διαφάνειας και θεσμικής θωράκισης.
Δεν υπάρχει πια αυτή η αλόγιστη χρήση ειδικών κονδυλίων όπου χωρίς υπογραφή εντολέα –αυτό είχα καταγγείλει το 2011- και σε μαύρες σακούλες έφευγαν χρήματα δεξιά και αριστερά.
Κάθε χώρα που σέβεται τον εαυτό της, οφείλει να έχει μια εξωτερική πολιτική την οποία να στηρίζει. Άρα τα ειδικά κονδύλια είναι αναγκαία, εκτός αν κάποιος διαφωνεί επ’ αυτού. Όχι στον αριθμό και στο μέγεθος εκείνο που ζήσαμε στο παρελθόν και όχι χωρίς θεσμικό πλαίσιο ελέγχου. Αυτό καταφέραμε.
Και η συζήτηση που διεξάγεται το τελευταίο διάστημα με άθλιο τρόπο από μερίδα του αντιπολιτευτικού Τύπου, στοχεύει ακριβώς στο να πλήξει αυτή τη διαδικασία διαφάνειας. Όταν κρέμονται στα μανταλάκια των περιπτέρων άθλια πρωτοσέλιδα με ψευδή προφανώς στοιχεία, που θέλουν να πλήξουν βεβαίως πολιτικά την Κυβέρνηση και την εξωτερική μας πολιτική, αλλά πλήττουν τη χώρα.
Και θέλω να επαναλάβω για άλλη μια φορά ότι δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να πλήξει το κύρος της εξωτερικής μας πολιτικής και της Ελλάδας, σε μια περίοδο που αυτό αναβαθμίζεται διεθνώς.
Και για άλλη μια φορά καλώ όλες τις πολιτικές δυνάμεις και κυρίως τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, να έρθει να τον πληροφορήσω σε όποιο από τα δύο γραφεία –γιατί έχω πλέον δύο γραφεία και στο Μαξίμου και εδώ- ευρώ προς ευρώ. Δεν έχουμε τίποτε να κρύψουμε από τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου για το πώς διαχειριζόμαστε με διαφάνεια και εντιμότητα τα χρήματα των Ελλήνων φορολογούμενων, για να ενισχύσουμε την εξωτερική μας πολιτική, πράγμα που δεν γινόταν για πάρα πολλά χρόνια σε αυτό τον τόπο.
Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι, θα ήθελα τέλος να πω ότι όπως ο Νίκος Κοτζιάς προείπε το Υπουργείο των Εξωτερικών δεν είναι μόνο η πολιτική του ηγεσία, αλλά είναι η υπηρεσιακή του ηγεσία, οι διπλωμάτες, οι άνθρωποι που αγόγγυστα εργάζονται προκειμένου η χώρα να πάει μπροστά. Και εργάζονται και θα πρέπει να εργάζονται ανεξάρτητα από τις πολιτικές ηγεσίες, ανεξάρτητα από το ποια πολιτική δύναμη βρίσκεται στην Κυβέρνηση του τόπου.
Την επόμενη περίοδο θα συνεχίσουμε σε αυτό το δρόμο με την πολύτιμη συμβολή του Γιώργου Κατρούγκαλου, του Τέρενς Κουΐκ και του Μάρκου Μπόλαρη και ασφαλώς της υπηρεσιακής ηγεσίας και θέλω να σας διαβεβαιώσω έχουμε πάρα πολλά να κάνουμε. Και να επαναλάβω ότι το σημαντικότερο στήριγμά μας θα είστε εσείς, τα στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών με την υψηλή σας κατάρτιση και τον επαγγελματισμό σας.
Θέλω να ξέρετε ότι όσο διάστημα θα έχω εγώ προσωπικά την ευθύνη του Υπουργείου Εξωτερικών προσβλέπω στη συνεργασία σας, προσβλέπω στις προτάσεις σας, στις σκέψεις σας για το πώς θα μπορούμε να πάμε ακόμη πιο πέρα και βέβαια προσβλέπω στην ουσιαστική συνεργασία μας.
Ξέρω ότι η εργασία σας εδώ είναι σύνθετη, αλλά πιστεύω ότι με καλή και ειλικρινή επικοινωνία όλα μπορούν να λυθούν και να έχουμε ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
Κλείνω απευθυνόμενος στον Νίκο Κοτζιά ευχαριστώντας τον για άλλη μια φορά θερμά για την προσφορά του στην εξωτερική πολιτική. Θέλω να πω όμως δυο πράγματα πιο προσωπικά.
Πιστεύω ότι αυτό που μένει από τη συνεργασία μας και στη δική μου μνήμη πιο έντονα δεν είναι τόσο οι αδιαμφισβήτητες ικανότητες του Νίκου Κοτζιά ως Υπουργού Εξωτερικών, αλλά η υψηλή αίσθηση του πατριωτικού καθήκοντος που τον διέκρινε και τον διακρίνει. Και αυτό το λέω γιατί σε πολύ δύσκολες στιγμές, και πολύ δύσκολες προσωπικές περιπέτειες για τον ίδιο, δεν άφησε ποτέ το καθήκον και πράγματι, ένας Υπουργός Εξωτερικών ο οποίος θέλει να είναι δραστήριος και να κάνει πράξη αυτό το δόγμα της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, πρέπει να βρίσκεται διαρκώς από αεροπλάνο σε αεροπλάνο, από ταξίδια σε ταξίδια και θέλω να πω ότι για μένα, αυτή η ένδειξη προτεραιότητας στην πατριωτική ευθύνη, παραμερίζοντας ακόμα και προσωπικές δυσκολίες, είναι κάτι το οποίο θα το κρατήσω.
Τέλος, θέλω να πω, γιατί αναφέρθηκε στο οξύμωρο της στιγμής, δεν ξέρω Νίκο αν θυμάσαι, δε θυμάμαι αν ήταν το 2011 ή το 2012, κάποια στιγμή που με συμβούλευες ως αρχηγός της αντιπολίτευσης τότε, για τα θέμα της εξωτερικής πολιτικής, μου είχες πει το εξής σοφό: Ότι όποιος ασχολείται με την πολιτική, με πρωταγωνιστικούς ρόλους, πρέπει να ξέρει ότι η πολιτική έχει πιο πολλές στεναχώριες παρά χαρές και κυρίως ότι, το σύνηθες είναι, όταν φεύγει κανείς, να μη φεύγει με χαρά.
Στη δική σου περίπτωση, στην αποχώρησή σου από το Υπουργείο Εξωτερικών, όχι από την πολιτική, η ζωή τα έφερε έτσι ώστε να μη συμβεί αυτό. Και άρα έχεις κάθε λόγο σήμερα να είσαι χαρούμενος και ευτυχής. Διότι φεύγεις από το Υπουργείο των Εξωτερικών, σε μια στιγμή, σε μια μέρα χαράς για την εξωτερική μας πολιτική.
Κι εγώ θα έλεγα, και σε μια μέρα χαράς και αισιοδοξίας για τη χώρα καθώς χτες είχαμε δύο σημαντικές επιτυχίες, όχι μόνο ότι ανοίγει ο δρόμος για την υλοποίηση μιας ιστορικής συμφωνίας με τους γείτονές μας που ανοίγει μια προοπτική ευημερίας και ειρήνης στην περιοχή μας, αλλά και γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον ελληνική προϋπολογισμό χωρίς περικοπές σε συντάξεις, μετά από 8 χρόνια λιτότητας, πράγμα το οποίο ανοίγει το δρόμο για πιο αισιόδοξες μέρες για τον ελληνικό λαό.
Μ’ αυτές λοιπόν τις σκέψεις, θέλω να πω ότι είναι πολύ καλό αυτό το σημάδι, το ότι είναι όχι μέρα λύπης αλλά χαράς η ημέρα που αποχωρείς από το Υπουργείο Εξωτερικών αλλά θέλω να επαναλάβω ότι δε φεύγεις, αλλάζεις μετερίζι και εγώ θα προσβλέπω πάντα στις πολύτιμες συμβουλές σου και στη συνέχιση της συνεργασίας μας, προκειμένου ν’ ανταπεξέλθω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και στα νέα καθήκοντα τα οποία το επόμενο διάστημα θα με βαραίνουν.
Σ’ ευχαριστώ θερμά και σας ευχαριστώ όλους σας.
20 Οκτωβρίου, 2018