Γ’ κύκλος διαλέων στο Σισμανόγλειο Μέγαρο: Τουρκογιαννιώτικα στιχοπλάκια και τουρκοκρητικές μαντινάδες. Η ελληνική alhamiado γραμματεία

Ο κύκλος των ιστορικών διαλέξεων στο Σισμανόγλειο Μέγαρο (Νοεμ. 2013 - Μάιος 2014) που οργανώνει το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Πρόγραμμα Οθωμανικών Σπουδών) με θέμα «Γλώσσες και αλφάβητα μουσουλμάνων και μη μουσουλμάνων υπηκόων της οθωμανικής αυτοκρατορίας» συνεχίστηκε με την τρίτη σειρά διαλέξεων στις 26 Μαρτίου 2014.

Όλες οι ομιλίες έγιναν στα τουρκικά και στα αγγλικά με σύγχρονη διερμηνεία.

https://www.flickr.com/photos/sismanoglio/sets/72157643048132445/



O τρίτος κύκλος ήταν αφιερωμένος στους ελληνόγλωσσους μουσουλμάνους, Τουρκοκρητικούς και Τουρκογιαννιώτες, οι οποίοι με την Ανταλλαγή υποχρεώθηκαν να αποχωρήσουν από την Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στην Τουρκία. Από την Κρήτη τότε έφυγαν περί τους 80.000. Στις αρχές του 19ου αιώνα η μουσουλμανική κοινότητα της Κρήτης έφτανε τις 200.000 σε ένα σύνολο πληθυσμού 350.000. Ιστορικές πηγές αλλά και η λαϊκή ποίηση καταγράφουν εικόνες από τη συμβίωση μουσουλμάνων και χριστιανών. Βιβλία όπως του τουρκοκρητικού Εκμέλ Μολλά που επισκέφτηκε την πατρίδα του Κρήτη το 1955 και ταινίες όπως Οι άνθρωποι του παππού μου του σκηνοθέτη Τσαγάν Ιρμάκ μιλούν για τη συμβίωση και τη νοσταλγία των τουρκοκρητικών που έφυγαν από το νησί με την Ανταλλαγή των πληθυσμών.

Για την προέλευση των τουρκογιαννιωτών δεν έχουν γίνει έρευνες. Η πλειονότης των απόψεων στηριγμένες σε μια προφορική παράδοση υποστηρίζει ότι οι τουρκογιαννιώτες είναι εξισλαμισμένοι Ηπειρώτες και Αλβανοί ελληνόφωνοι.  Βιβλία όπως το Yanya'nn Gözyaşlar του Fazil Bülent Kocamemi για την τουρκογιαννιώτισσα γιαγιά του μας μιλούν για την προσφυγική εμπειρία των μουσουλμάνων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους το 1924 και να φύγουν με πλοία από την Πρέβεζα για την Τουρκία. Έλληνες διηγηματογράφοι εξιστορούν την οδύνη και τη συγκίνηση για την Έξοδο των Τούρκων συμπολιτών τους.

Η τουρκογιαννιώτικη και τουρκοκρητική γραμματεία συνιστούν την ελληνική aljamiado. Το αλφάβητο και αυτών των γραμματειών είναι το αλφάβητο της θρησκείας, όπως και στην περίπτωση των καραμανλίδικων και των αρμενοτουρκικών. Οι μουσουλμάνοι Τουρκοκρητικοί και Τουρκογιαννιώτες γράφουν τα ελληνικά που μιλούν με αραβικούς χαρακτήρες. Είναι κείμενα γραμμένα σε ριμάδες, δεκαπεντασύλλαβα ομοιοκατάληκτα δίστιχα. Η ελληνική γλώσσα των κειμένων με πολλούς τουρκισμούς και ιδιωματισμούς απηχεί τη γλώσσα των περιοχών αυτών. Στην ιδιότυπη αυτή γραμματεία και τους ανθρώπους που τη δημιούργησαν στην ελληνική γη ήταν αφιερωμένος ο τρίτος κύκλος των διαλέξεων στο Σισμανόγλειο Μέγαρο.

Ολόκληρες οι ομιλίες έχουν αναρτηθεί στην ψηφιακή πλατφόρμα του Ιδρύματος Μποδοσάκη “Bodossaki Lectures On Demand”:
http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=1357

Διαβάστε περισσότερα για τον κύκλο διαλέξεων στο Σισμανόγλειο Μέγαρο εδώ.