Sismanoglio Megaro’da tarihsel konferanslar zincirinin ikinci serisi: Ermeni-Türk Edebiyatı

23 Ocak 2014 tarihinde Yunanistan İstanbul Başkonsolosluğu, Yunanistan Milli Araştırma Kurumu (Osmanlı Araştırmaları Programı) işbirliği ile Sismanoglio Megaro binasında, Osmanlı İmparatorluğu’nda Müslim ve Gayrimüslim tebaanın dilleri ve alfabeleri üzerine düzenlenen konferansın «Ermeni Harfli Türkçe Yayınlar» adlı ikinci serisi gerçekleşti.

Bütün sunumlar Türkçe dilinde gerçekleşmiş olup İngilizce’de eşzamanlı çeviri yapıldı.

http://www.flickr.com/photos/sismanoglio/sets/72157640100795435/

Konuşma metinlerini özetini okuyabilirsiniz.

II OTURUM

ERMENİ HARFLERİ İLE YAYINLAR
23 Ocak 2014

Konuşmalar dizisinin ikinci oturumu, Ermeni-Türk literatürü yani Ermeni harfleri ile Türkçe yayınlanmış baskılar konusundaydı. Osmanlı İmparatorluğunda Türkçe konuşan Ermeniler tarafından üretilmiş ve kendi cemaat mensuplarına hitap eden kitap, gazete ve dergilerin sayısı bile, entelektüel ve kültürel açıdan aşırı etken olan bir cemaate tanıklık ediyor. 1727 ile 1968 yılları arası 1000’den fazla Ermeni harfleri ile Türkçe kitap yayınlandı. Bedros Der Matossian, 19. yüzyılda yayınlanmış 30’dan fazla gazete tespit etmiştir. Kuşkusuz, Ermeni harfleri ile Türkçe kitap üretimi, Karamanlıca kitap üretiminden sayıca fazla ve daha uzun ömürlü olmuştur. Bu literatürün daha zengin olması, misyonerlerin raporlarında da yazdıkları gibi, şehirli orta sınıf Ermenilerin, Türkçe konuşan Ortodoks Anadolulara kıyasla entelektüel ve eğitim düzeyi açısından daha yüksek seviyede olmaları idi. Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğunun son safhasında Türkçe konuşan Ermenilerin ve Türkçe konuşan Ortodoksların tarihsel kaderleri farklı olduğundan, Ermeni-Türk literatürü yayın dünyasında daha uzun süre yer almıştır.

Bu oturumdaki konuşmacılar, Murat Cankara, Sabri Koz ve Püzant Akbaş, Protestan misyonerler tarafından yayınlanmış dini ve sayıca daha fazla olan Viena, Venedik, İstanbul ile İzmir, Trieste, Boston, New York ve başka yerlerde yayınlanmış dini konular içermeyen (ticaret rehberleri, okul kitapları, sözlükler, gramerler, Avrupa edebi eserlerin çevirileri gibi) kitaplardan oluşan Ermeni-Türk literatürüne değindiler.

Üç konuşmacı, Karamanlıca ve Ermeni harfleri ile Türkçe literatürünün birçok açıdan ortak sürecine işaret ettiler. Örneğin, American Board for Foreign Missions misyonerleri aynı Türkçe kitabı hem Ermeni hem de Yunan harfleri ile bastıkları gibi Türkçe konuşan Yunanlılar için Αγγελιαφόρος gazetesi ve Αγγελιαφόρος τζοτζουκλάρ ιτσούν dergisini, Türkçe konuşan Ermeniler için ise Αvedaper gazetesi ve Avedaper cocuklar icun dergisini aynı içerikle yayınladılar.


Karamanlıca, Ermeni harfleri ile Türkçe ve Osmanlıca yayınlarının bu paralel süreci yalnız dini propaganda amaçlı yayınlarla sınırlı kalmayıp, daha birçok kitap ve özellikle Avrupa’da okunan pek çok roman, Arap harfleri ile basılmadan önce Ermeni ve Yunan harfleri ile Türkçe olarak yayınlanmıştır. Köroğlu’nun 1872 baskısı gibi bazı popüler Karamanlıca kitaplar daha önce yayınlanmış olan Ermenice yani Ermeni harfler ile Türkçe baskısından yararlanılarak hazırlandığını yazmaktadır.

Ermeni harfleri ile Türkçe yayınlara ithaf edilmiş bu oturum da, Osmanlı İmparatorluğundaki millet sistemi ve farklı cemaatler arasındaki kültürel etkileşim ve karşılaşmaları ile ilgili tartışmaya katkıda bulunmuştur.

Tüm konuşmalar Bodossaki Vakfının dijital platformunda mevcuttur. “Bodossaki Lectures On Demand”:

http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=1273

Sismanoglio Megaro binasında gerçekleşmekte olan konferanslar hakkında bilgi edinmek için buraya tıklayınız.