Τελετή Παράδοσης-Παραλαβής του Υπουργείου Εξωτερικών. Κοινές δηλώσεις απερχόμενου Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης και ΥΠΕΞ Ευάγγελου Βενιζέλου και νέου Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά

κ. ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Υποδέχομαι με ιδιαίτερη χαρά και με θερμές ευχές για καλή επιτυχία, στο όνομα του γενικού συμφέροντος και της συνέχειας της εξωτερικής πολιτικής της χώρας, τον νέο Υπουργό Εξωτερικών, τον κ. Νίκο Κοτζιά και τους δύο νέους Αναπληρωτές Υπουργούς, τον κ. Νίκο Χουντή και τον κ. Ευκλείδη Τσακαλώτο.

Με τον κ. Κοτζιά έχουμε μία πιο μακρά γνωριμία και σχέση και χαίρομαι γιατί αναλαμβάνει τα καθήκοντα του Υπουργού Εξωτερικών ένα πρόσωπο το οποίο έχει εμπειρία σε τρεις διαφορετικούς αλλά εξίσου κρίσιμους χώρους, έχει πολύ μεγάλη εμπειρία από το κομματικό φαινόμενο, τις κομματικές διαδικασίες, τις εσωτερικές διαδικασίες και τους συσχετισμούς, λόγω της μακριάς και ευδόκιμης θητείας του και στο χώρο του Κομμουνιστικού Κόμματος και στο χώρο του ΠΑΣΟΚ.

Δεύτερον, γιατί έχει μακρά εμπειρία στο Υπουργείο Εξωτερικών, ήταν συνεργάτης του τέως Πρωθυπουργού του κ. Γιώργου Παπανδρέου επί πολλά χρόνια κι έχει διατελέσει εμπειρογνώμονας, στέλεχος της Υπηρεσίας με πολύ βαθειά γνώση, για όλους τους κρίσιμους φακέλους. Και τρίτον, εκτιμώ ιδιαιτέρως το γεγονός ότι ανήκει στην πανεπιστημιακή κοινότητα και έχει μία θεωρητική ευαισθησία η οποία είναι εγνωσμένη.

Είχα την ευκαιρία να παραδώσω στον κ. Υπουργό μία 16σέλιδη επιστολή αυστηρά προσωπική, με τις διαπιστώσεις μου, τις επισημάνσεις μου και τις εμπειρίες μου σε σχέση με τα ανοιχτά μέτωπα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Απευθύνομαι πρωτίστως, κυρίες και κύριοι, στους συνεργάτες μου τους Υφυπουργούς, τον κ. Δημήτρη Κούρκουλα και τον κ. Άκη Γεροντόπουλο, τους οποίους θερμά ευχαριστώ για τη στενή αποτελεσματική και ανέφελη συνεργασία.

Στον Γενικό Γραμματέα, Πρέσβη κ. Αναστάση Μητσιάλη, το στενότερο συνεργάτη μου στην καθημερινή λειτουργία του Υπουργείου και στον Γενικό Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων κ. Παναγιώτη Μίχαλο. Τους ευχαριστώ θερμά.

Όπως ευχαριστώ από καρδιάς όλα ανεξαιρέτως τα στελέχη της Υπηρεσίας, τους κυρίους Γενικούς Διευθυντές, Διευθυντές, επικεφαλής των Αρχών και όλο ανεξαιρέτως το προσωπικό, διπλωματικό και των λοιπών κλάδων. Στην Υπηρεσία στηρίχτηκα, στην αξιοκρατία, αξιοποίησα στο έπακρο την αίσθηση καθήκοντος και την ποιότητα του προσωπικού του Υπουργείου Εξωτερικών.

Κατά τη διάρκεια της θητείας μου δεν υπήρξε ούτε ένα μη υπηρεσιακό πρόσωπο μετακλητό στέλεχος συνεργάτης ή σύμβουλος, ο οποίος να υπάρχει και άρα κατά μείζονα λόγο να αναμειχθεί σε οποιοδήποτε θέμα εξωτερικής πολιτικής ή υπηρεσιακό ζήτημα.

Περιττεύει να τονίσω ότι άξονας της πολιτικής μας ήταν η στενή συνεργασία με τη Βουλή των Ελλήνων, με τη διαρκή Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας, με τις Επιτροπές Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και Απόδημου Ελληνισμού και βεβαίως με το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής, γιατί η εξωτερική πολιτική κατεξοχήν είναι η πολιτική της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης και της συνέχειας.

Η εξωτερική πολιτική προσπαθήσαμε να αποδείξουμε στην πράξη ότι είναι μία πολιτική αρχών, η οποία δεν επηρεάστηκε στον πυρήνα της, δηλαδή σε ό,τι αφορά τα ζητήματα εθνικής κυριαρχίας και τον κατάλογο των εθνικών θεμάτων από τη δύσκολη εμπειρία της κρίσης τα τελευταία πέντε χρόνια και σίγουρα τους τελευταίους 19 μήνες που είχα την άμεση ευθύνη της εξωτερικής πολιτικής.

Το γεγονός ότι κάμφθηκε η οικονομική και δημοσιονομική κυριαρχία της χώρας δεν σημαίνει επ΄ουδενί ότι κάμφθηκε σε οποιοδήποτε σημείο η εθνική κυριαρχία στα θέματα εξωτερικής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας.

Τα πεδία στα οποία κινούμαστε είναι πάντα δύο, τα πρώτα πεδία είναι ο στενός κατάλογος των μεγάλων εθνικών θεμάτων και προτεραιοτήτων της εξωτερικής πολιτικής. Το δεύτερο επίπεδο είναι τα διεθνή και περιφερειακά ζητήματα, γεμάτα κρίσεις την περίοδο αυτή, λαμβανομένης υπόψιν και της ιδιότητάς μας ως κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ.

Στα θέματα αυτά κινηθήκαμε πάντοτε με μετριοπάθεια και ορθολογισμό, προσπαθώντας στο εσωτερικό και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ να διαφυλάξουμε τις σχέσεις Ελλάδος με τρίτες χώρες, πέραν του κύκλου των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, να προασπιστούμε τα εθνικά συμφέροντα και αυτό φαίνεται κυρίως στο πως εξελίχτηκε η πολιτική διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η πολιτική ανοιχτών θυρών του ΝΑΤΟ.

Αυτό υπαγόρευσε σε πολύ μεγάλο βαθμό τη στάση της Ελλάδας σε όλες τις τρέχουσες διεθνείς κρίσεις. Η στάση της Ελλάδας σε όλα τα άλλα θέματα εξαργυρώνεται αμέσως στο στενό πεδίο των εθνικών θεμάτων. Άρα το κριτήριό μας είναι να κάνουμε επιλογές, οι οποίες ωφελούν και δε βλάπτουν τα εθνικά θέματα και να διαφοροποιούμαστε μόνον τότε όταν αξίζει τον κόπο στο όνομα του εθνικού συμφέροντος.

Είχαμε επίσης την ευκαιρία κατά τη διάρκεια της θητείας μου να χειριστούμε την Ελληνική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014, νομίζω με αξιοπρέπεια και επιτυχία, την Προεδρία του ΟΣΕΠ το δεύτερο εξάμηνο του 2014 και να μετάσχουμε στους συσχετισμούς και τις διαβουλεύσεις για τα νέα ανοιχτά μέτωπα της ευρωπαϊκής πολιτικής, κυρίως για θέματα οικονομικής διακυβέρνησης.

Στον κατάλογο των εθνικών θεμάτων, δημόσια θα ήθελα να αναφέρω ότι στο Κυπριακό, που είναι πάντα το κορυφαίο εθνικό ζήτημα, άξονάς μας ήταν η στενή και αγαστή συνεργασία με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο οποίος ενεργεί ως γνωστόν και ως Ηγέτης της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας στις διακοινοτικές συνομιλίες.

Η Ελλάδα κράτησε τη στάση που όφειλε να κρατήσει σε σχέση με την επεξεργασία του βασικού κειμένου, που είναι το κοινό ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου του 2014, δεν αποδέχεται και αυτό είναι μία σταθερή μας θέση σε οποιαδήποτε ιδέα τετραμερούς Διάσκεψης ή διαδικασίας.

Γνωρίζετε ότι αποδεχθήκαμε τις χιαστί συναντήσεις με τους διαπραγματευτές των δύο πλευρών, μόνο στο βαθμό που μας το ζήτησε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και αναδεικνύουμε δύο κατά βάση θέματα, τη σημασία που έχει η υπόσταση και η συνέχεια της διεθνούς νομικής προσωπικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας και το δημοψήφισμα ως κατάληξη οποιασδήποτε διαπραγμάτευσης, κάτι που κρίνει τα πάντα, γιατί οποιαδήποτε έκβαση πρέπει να μπορεί να γίνει δεκτή δημοκρατικά και άμεσα από τον κυπριακό λαό, δηλαδή από τα νόμιμα μέλη των δύο Κοινοτήτων.

Διαχειριστήκαμε την εν εξελίξει κρίση του Μπαρμπαρός, δηλαδή τη βάναυση και προφανή παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας επί της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της, σε στενή συνεργασία με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και την Κυπριακή Κυβέρνηση και προσπαθήσαμε να καταστήσουμε σαφή την τουρκική ευθύνη στη διεθνή κοινότητα.
Στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα ήθελα να τονίσω ότι έχουμε μία εξαιρετική συνεργασία με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας στα θέματα των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης και γενικότερα στις αεροναυτιλιακές δραστηριότητες, ζήτημα για το οποίο συζητήσαμε και κατ΄ ιδίαν με τον κ. Υπουργό.

Ενώ στο πολύ κρίσιμο πεδίο των διερευνητικών επαφών που βρίσκονται σε εξέλιξη από το 2002 έχουμε αυτή τη στιγμή καταστήσει σαφές ότι κατά τη δική μας αντίληψη αντικείμενο των συζητήσεων είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης, όχι μόνον στο Αιγαίο, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο και ότι για μας πολύ μεγάλη σημασία έχει η αποσαφήνιση του κανόνα αναφοράς, που έχει γίνει ήδη δεκτός στις διαβουλεύσεις ότι συγκροτείται από το corpus της σχετικής διεθνούς νομολογίας. Θεωρώ ότι αυτά, χωρίς να θέλω να υπεισέλθω σε λεπτομέρειες, είναι πολύ σημαντικές εξελίξεις.

Στο ζήτημα του ονόματος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, όπως γνωρίζετε, σεβόμαστε και ακολουθούμε τη διαδικασία υπό τον κ. Νίμιτς, ενώ είναι για μας πολύ σημαντικό το γεγονός ότι η θέση μας επιβεβαιώθηκε στο ΝΑΤΟ, στη Σύνοδο Υπουργών Αμύνης τον Ιούνιο στις Βρυξέλες και κυρίως στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Κορυφής του Κάρντιφ το Σεπτέμβριο.

Στο δε πεδίο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η θέση μας επιβεβαιώθηκε στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων του Δεκεμβρίου του 2014. Η πολιτική μας για τα Δυτικά Βαλκάνια αποτυπώθηκε στη Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών Ευρωπαϊκής Ένωσης και Δυτικών Βαλκανίων στη Θεσσαλονίκη, στο τέλος της Ελληνικής Προεδρίας και στην περιοδεία που έκανα ως Προεδρεύων του Συμβουλίου το Μάρτιο σε όλες τις χώρες της περιοχής.

Στο πεδίο των ελληνοαλβανικών σχέσεων θεωρώ σημαντικό γεγονός ότι έχει επέλθει συμφωνία για το ζήτημα των τοπωνυμίων, η οποία έχει πολύ ευρύτερες ιστορικές και διεθνοπολιτικές συμπαραδηλώσεις.

Περιττεύει να πω ότι είναι συνεχές και αμείωτο το ενδιαφέρον μας για την ελληνική εθνική μειονότητα, αλλά δεν έχουμε μπορέσει να συμφωνήσουμε στην ολοκλήρωση των διαδικασιών για την κύρωση και την επικύρωση της συμφωνίας οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών που υπεγράφη το 2009.

Δεν θέλω να προχωρήσω σε λεπτομέρειες, αλλά αυτό είναι ένα σημείο εκκίνησης για να αναφερθώ στο επόμενο ζήτημα που είναι η μεγάλη οριζόντια προτεραιότητα των τελευταίων 19 μηνών στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Αυτή ήταν οι συντονισμένες προσπάθειες εφ’ όλης της ύλης και σε όλα τα μέτωπα για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Αναφέρθηκα ήδη στα ζητήματα που αφορούν τη σχέση μας με την Τουρκία, τη σχέση μας με την Αλβανία. Γνωρίζετε πάρα πολύ καλά ότι επενδύσαμε στη σχέση μας με την Αίγυπτο. Επισκέφθηκα τέσσερις φορές το Κάιρο την περίοδο αυτή. Κατάληξη είναι η διακήρυξη του Καίρου του Νοεμβρίου.

Έχει πολύ μεγάλη σημασία το γεγονός επίσης ότι προχωρήσαμε την διαπραγμάτευσή μας με την Ιταλία για το μετασχηματισμό της παλαιάς γνωστής Σύμβασης οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας του 1977 σε Σύμβαση οριοθέτησης όλων των θαλασσίων ζωνών, δηλαδή και της ΑΟΖ και αναμένουμε οσονούπω την οριστική επιβεβαίωση της ιταλικής πλευράς.

Δυστυχώς, η πολιτειακά διαταραγμένη κατάσταση στη Λιβύη δεν μας επέτρεψε να κάνουμε κάτι το αντίστοιχο, αλλά αξιοποιήσαμε στο έπακρο τα απώτερα όρια της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ που έχουν καθοριστεί με το Ν. 4001 του 2011 και προχωρήσαμε σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος στην προκήρυξη για πρώτη φορά θαλασσίων οικοπέδων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης.

Από την άποψη αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία μία πράξη διεθνούς δικαίου στην οποία προβήκαμε πριν από λίγες μέρες. Ανακαλέσαμε και ταυτόχρονα επανυποβάλαμε τροποποιημένη την δήλωση αποδοχής της δικαιοδοσίας, της μονομερούς δικαιοδοσίας του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, όπως υποβάλαμε και δήλωση κατά το άρθρο 298 του Δικαίου της Θάλασσας, της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας σε σχέση με τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου του Δικαίου της Θάλασσας.

Περιττεύει να αναφερθώ στη σημασία της τριμερούς συνεργασίας μας με την Κύπρο και την Αίγυπτο. Όπως και με την Κύπρο και το Ισραήλ, τριμερείς συνεργασίες που δεν έχουν επιθετικό χαρακτήρα, αλλά στοχεύουν στην ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή, με κοινή βάση το σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και ειδικότερα του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.

Η δεύτερη μεγάλη οριζόντια πολιτική ήταν η ενεργειακή διπλωματία. Δεν θα αναφερθώ στα ζητήματα του ΤΑP και των σχέσεών μας με το Αζερμπαϊτζάν. Θα αναφερθώ, όμως, στη σημασία που έχει η δήλωση του Προέδρου Πούτιν για ένα νέο διάδρομο και για κόμβο στα ελληνοτουρκικά σύνορα.

Κάτι που νομίζω ότι πρέπει να εξεταστεί κατά προτεραιότητα την επόμενη περίοδο, ενώ είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι η Ελλάδα μετέχει ενεργά σε όλες τις συζητήσεις για το λεγόμενο «κεντρικό διάδρομο», με αξιοποίηση υφισταμένων δικτύων μεταξύ Αιγαίου και Βαλτικής σε συνεργασία με τις χώρες του Βίζενγκραντ και τις άλλες δυο κοινοτικές χώρες της ευρύτερης περιοχής, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Και είναι πάντα ανοιχτό το σχέδιο του East Med σε σχέση με την Κύπρο.
Στα ζητήματα της νότιας γειτονίας και των σχέσεών μας με τον αραβικό κόσμο, η Ελλάδα επένδυσε ως Προεδρία, όπως θυμάστε, ένα μείζον γεγονός στην Αθήνα ήταν η Σύνοδος των Υπουργών Εξωτερικών Ευρωπαϊκής Ένωσης και Αραβικού Συνδέσμου. Η μεσογειακή ομάδα των ευρωπαϊκών χωρών, των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανασυστάθηκε με δικό μας ενεργό ρόλο και επενδύσαμε σε σχέσεις με χώρες, όπως η Αίγυπτος, η Αλγερία, ο Λίβανος, ενώ διαμορφώσαμε μια εξαιρετικά ισορροπημένη και αξιόπιστη σχέση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης.

Αναπτύξαμε, επίσης, προνομιακές σχέσεις με τις χώρες του Κόλπου, εταιρική σχέση με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και προωθημένες σχέσεις με το Κουβέιτ, το Κατάρ και τη Σαουδική Αραβία.

Πήραμε μέρος, κάτι που δεν είχε συμβεί στο παρελθόν, σε όλες τις διασκέψεις για τη Λιβύη στη Ρώμη και τη Μαδρίτη. Στη Γενεύη ΙΙ σε σχέση με τη Συρία. Δεν είχαμε μετάσχει στη Γενεύη Ι και στη σύσκεψη του Καΐρου για τη Γάζα.

Δώσαμε ιδιαίτερη σημασία στη σχέση μας με το Ιράν, επισκέφθηκα την Τεχεράνη, έχω συναντηθεί τρεις φορές εκτός Τεχεράνης με τον ομόλογό μου και αναμέναμε λίγο πριν την προκήρυξη των εκλογών την ανταποδοτική επίσκεψη του Ιρανού Υπουργού Εξωτερικών, η οποία ελπίζω να πραγματοποιηθεί το ταχύτερο.

Στο χώρο της Ανατολικής γειτονίας, όπως αντιλαμβάνεστε, παρακολουθούμε με πολύ μεγάλη προσοχή τα όσα συμβαίνουν στην ευρύτερη περιοχή της Μαριούπολης με στόχο την ασφάλεια του Γενικού Προξενείου και την ασφάλεια όλων των ομογενών. Ήμουνα σε συνεχή επαφή με το νέο Γενικό Πρόξενο.

Οι σχέσεις μας την ουκρανική κυβέρνηση είναι στο επίπεδο που είναι οι σχέσεις με τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά θέλω να μνημονεύσω έστω με μια απλή αναφορά το σημείο στο οποίο βρίσκεται η σχέση μας με τη Μολδαβία, με τη Γεωργία και με την Αρμενία.

Είχα αποδεχθεί την πρόσκληση του Ρώσου ομολόγου μου του κ. Σεργκέι Λαβρώφ να επισκεφθώ στα τέλη Ιανουαρίου τη Μόσχα σε ανταπόδοση της δικής του επίσκεψης. Επίσκεψη που δεν πραγματοποιήθηκε λόγω των εκλογών και ελπίζω ότι θα πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατό.

Σε σχέση με τα κράτη Brics τα λεγόμενα και πέραν των όσων αφορούν τη Ρωσία και την Κίνα με την οποία έχουμε προωθημένες οικονομικές και πολιτικές σχέσεις και υπήρξε πληθώρα συναντήσεων και σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, θα ήθελα να μνημονεύσω την πολύ θερμή σχέση μας με την Ινδία, όπως αποτυπώθηκε στην τελευταία συνάντησή μου με την Ινδή ομόλογό μου στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ενώ χρειάζεται πολύ μεγάλη προσπάθεια για να αποκτήσει πρακτικά χαρακτηριστικά η διμερής σχέση μας με τη Βραζιλία η οποία επηρεάζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον τρόπο συμμετοχής της Βραζιλίας στο Δ.Σ. του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Στα θέματα οικονομικής διπλωματίας αποδώσαμε ιδιαίτερη σημασία σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης, χάρη και στις προσπάθειες του κλάδου των οικονομικών Συμβούλων και Ακολούθων, που παρέμεινε στο Υπουργείο Εξωτερικών.

Τα θέματα του Απόδημου Ελληνισμού, τα χειρίστηκε με πολύ μεγάλη επιδεξιότητα ο κ. Γεροντόπουλος, όπως χειρίστηκε όλα τα θέματα της ευρωπαϊκής πολιτικής με εξαίρετο τρόπο ο κ. Κούρκουλας.

Απευθύνω ένα θερμό πατριωτικό χαιρετισμό σε όλο τον απόδημο ελληνισμό με την διαβεβαίωση ότι στην Ελλάδα υπάρχει η συνέχεια και η συναίνεση στα θέματα εξωτερικής πολιτικής.

Αποδίδουμε πολύ μεγάλη σημασία στην εκκλησιαστική διπλωματία και θα μου επιτρέψετε να κλείσω με μια αναφορά σε δυο πολύ κρίσιμες, κατά τη γνώμη μου, ειδήσεις που αφορούν τα ζητήματα των γερμανικών επανορθώσεων και του κατοχικού δανείου.

Στις 19 Ιανουαρίου πριν από λίγες μέρες, ο κ. Υπουργός των Οικονομικών μου διαβίβασε το απόρρητο πόρισμα της ομάδας εργασίας του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους για την αποτίμηση των αξιώσεων του ελληνικού δημοσίου και αυτό το διαβίβασα αμέσως στον Πρόεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους αναμένοντας πλέον τη γνωμοδότηση της Ολομέλειας.

Ενώ στις 14 Ιανουαρίου, σε απάντηση σχετικών δηλώσεων του εκπροσώπου του γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών, προέβην σε μια δημόσια δήλωση, αναφερόμενος στην ανάγκη τα θέματα αυτά να λύνονται διπλωματικά στο πλαίσιο του αμοιβαίου σεβασμού και του κοινού σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και της ιστορικής αλήθειας. Και αυτή η δήλωση επεδόθη κατ’ εντολή μου με ρηματική διακοίνωση στον γερμανικό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εξωτερικών.

Με αυτά τα λόγια και αφού ευχαριστήσω για μια φορά ακόμη τους διαπιστευμένους συντάκτες, οι οποίοι αποτελούν και αυτοί παράγοντα άσκησης δημόσιας διπλωματίας και όλα τα στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών, θέλω κ. Υπουργέ να υποδεχθώ εσάς και τους Αναπληρωτές Υπουργούς και πριν πάρετε το λόγο κάντε μου σας παρακαλώ τη χάρη να δώσουμε το λόγο και στον κ. Άκη Γεροντόπουλο που ως πολιτικό πρόσωπο θα ήθελε να κάνει μια πολύ σύντομη δήλωση.

κ. ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΓΕΡΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Επειδή στην τελετή παραλαβής δεν ήμουνα παρών, θα ήθελα να πω μερικά πράγματα τώρα στην τελετή παράδοσης. Κατ’ αρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο τον κ. Αντώνη Σαμαρά για την τιμή που μου έκανε και την εμπιστοσύνη που μου έδειξε. Να ευχαριστήσω τον κ. Βενιζέλο για την άψογη συνεργασία που είχαμε, όπως επίσης και τον κ. Κούρκουλα.

Να ευχαριστήσω όλους τους υπηρεσιακούς παράγοντες, διότι όλο αυτό το διάστημα προχωρούσαμε μαζί, καθώς επίσης και τους διπλωματικούς του γραφείου μου με τους οποίους ταξιδέψαμε σε όλο τον κόσμο. Όπως είπε και κάποια στιγμή ο κ. Βενιζέλος κάναμε όλη την άγονη γραμμή μαζί.

Στην εξωτερική εθνική πολιτική πολλά πράγματα δεν φαίνονται αμέσως. Πιστεύω ότι οι διάδοχοί μας θα είναι αυστηροί με εμάς, αλλά θα είναι και δίκαιοι. Και θα ήθελα απλώς να υπενθυμίσω ότι το κράτος έχει πάντοτε συνέχεια και ακόμη περισσότερο εξωτερική πολιτική.

Και πάλι να ευχαριστήσω όλους τους συντάκτες διότι μας συμπαραστάθηκαν, διότι όπως είπε και ο κ. Υπουργός αποτελούν μέρος της διπλωματικής μας προσπάθειας. Σας ευχαριστώ πολύ.

κ. Ε. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Κύριε Υπουργέ.

κ. ΝΙΚΟΣ ΚΟΤΖΙΑΣ: Κύριε Υπουργέ και κ. Πρόεδρε του ΠΑΣΟΚ, σας ευχαριστώ για τη φιλόξενη εισαγωγή που κάνατε στην παρουσία της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Εξωτερικών. Πρέπει να ευχαριστήσω δημοσίως τον Αλέξη Τσίπρα που σε μένα και στους δύο Υπουργούς Αναπληρωτές εμπιστεύεται την εξωτερική πολιτική της χώρας, μια εξωτερική πολιτική που πρέπει να υπογραμμίσω στηρίζεται στο προσωπικό του Υπουργείου Εξωτερικών.

Θα έλεγα αν με ρωτούσε κάποιος στο δρόμο πως αισθάνεσαι Νίκο Κοτζιά, θυμούνται εκείνοι το 1992 όταν πέρασα στις εξετάσεις για το Υπουργείο Εξωτερικών και τους είπα μόνο μια φράση: Χαίρομαι, γιατί ξαναγυρίζω στο σπίτι μου. Χαίρομαι γιατί ξαναγυρίζω σε φίλους και φίλες, σε συνεργάτες και συνεργάτιδες.

Τι χρειάζεται το Υπουργείο Εξωτερικών πάντα, τι έμαθα στα 18 χρόνια που υπηρέτησα ως υπάλληλός του εδώ; Χρειάζεται να μάθει ακόμα περισσότερο να σκέφτεται, χρειάζεται να συμβάλλει με κριτική σκέψη σε μια ενεργητική εξωτερική πολιτική. Δεν αρκεί συναδέλφισσες και συνάδελφοι, κύριοι συνεργάτες του Υπουργείου να λέει κανείς απλά την άποψή του, να κάνει την τυπική γραφειοκρατική διεκπεραίωση.

Αυτό που χρειάζεται είναι προτάσεις, θέλω από σας κριτική σκέψη και προτάσεις. Καλός διπλωμάτης, καλός εμπειρογνώμονας, καλός υπάλληλος σε όλους τους τομείς του Υπουργείου είναι αυτός που αφήνει ελεύθερο το νου του να σκεφτεί ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να εξυπηρετήσει το κοινό καλό των Ελλήνων και την κυριαρχία της Ελλάδος μέσα στο διεθνές σύστημα.

Σας καλώ λοιπόν πρώτα απ΄όλα να δράσετε με οδηγό την ελεύθερη σκέψη σας. Ξέρετε ότι από το 1989 ουσιαστικά δεν άνηκα σε κανένα κόμμα, ξέρετε σήμερα ότι δεν ανήκω σε κόμμα, ξέρετε ότι και οι τρεις μας που βρισκόμαστε εδώ στο Υπουργείο Εξωτερικών θέλουμε να ματώσουμε για μια Ελλάδα που θα πάψει να ματώνει.

Γιατί χρειαζόμαστε σήμερα όσο ποτέ άλλοτε την κριτική σκέψη κάθε ανθρώπου που δρα στην εξωτερική πολιτική; Γιατί τα προβλήματα είναι πιο σύνθετα και εμπεριέχουν πολλούς κινδύνους σε σχέση με το παρελθόν. Τα προβλήματα είναι πιο πολύπλοκα, γιατί ξέρετε καλύτερα από μένα ότι και η παγκοσμιοποίηση και η ευρωπαϊκή ενοποίηση προχωρά και δε θα πρέπει να επιτρέψουμε στη χώρα να αποκοπεί από αυτές τις δυο διαδικασίες.

Η Ελλάδα είναι κυρίαρχη, όταν εμποτίζει με την ελληνική εξωτερική πολιτική, με τη σκέψη της, με τα συμφέροντά της, τους διεθνείς οργανισμούς, τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις, την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και η Ελλάδα θα υπερασπιστεί την κυριαρχία της, όπως οφείλει να υπερασπίζει τη δημοκρατική κυριαρχία του λαού της, να υπερασπίζεται την κυριαρχία της στο ίδιο το διεθνές σύστημα.

Θέλω να σας πω τη βασική μου σκέψη και ανησυχία. Ζούμε σε μια περιοχή με πολλές ασταθείς δυνάμεις, θα έλεγα αν ήθελα να πω κάτι σχηματικά η Ελλάδα ζει μέσα σε ένα τρίγωνο αστάθειας, που η πάνω κορυφή του είναι η Ουκρανία, η κάτω κορυφή του αριστερά είναι η Λιβύη και η δεξιά κάτω βάση του είναι η Μέση Ανατολή.

Η Ελλάδα είναι ο σχετικός φωτεινός φάρος σταθερότητας και αυτό πρέπει και οφείλουν να το αντιληφθούν και οι σύμμαχοί μας και οι εταίροι μας, ιδιαίτερα εκείνοι οι οποίοι νομίζουν και πιστεύουν ότι μπορούν μέσω του χρέους και μνημονίων να οδηγήσουν σε οποιαδήποτε αποσταθεροποίηση την Ελλάδα και τη θέση της στο διεθνές σύστημα.

Οποιαδήποτε έλλειψη της αναγκαίας σταθερότητας εδώ στην περιοχή θα σημαίνει πολλά δεινά και για τον ελληνικό λαό και για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά συνέπεια θα πρέπει να προσέλθουμε με σεβασμό στα αποτελέσματα της Δημοκρατίας στις διαπραγματεύσεις που έρχονται.

Θέλω να σας πω, δεύτερον, ότι η εξωτερική πολιτική πρέπει να στηρίζει και να υπηρετεί τη μάχη που θα δώσει η νέα Κυβέρνηση σωτηρίας της χώρας για την ορθολογική διαπραγμάτευση και λύση των προβλημάτων που συνδέονται με το δημόσιο χρέος και την υπέρβαση των μνημονιακών συμβάσεων.

Η εξωτερική πολιτική στην εποχή των μνημονίων και της βαριάς χρέωσης του μεγάλου δημόσιου χρέους της χώρας πρέπει να είναι μια εξωτερική πολιτική ενεργητική, που να είναι δραστήρια, που να σηκώνει και να ανοίγει γέφυρες με όλο τον κόσμο.

Είμαστε μια ευρωπαϊκή χώρα και προσωπικά ο ίδιος και οι Υπουργοί Αναπληρωτές οι σύντροφοι είναι επίσης ευρωπαϊστές. Είμαστε σε μια χώρα που είμαστε ευρωπαϊστές, αλλά προσβλέπουμε στις μεγάλες γέφυρες με τον νέο αναδυόμενο κόσμο, με τις χώρες των brics, με χώρες όπως είναι η Κίνα, με τις παραδοσιακές μας σχέσεις με τη Ρωσία, με την Ινδία που ανέφερε και ο κ. Υπουργός, με τη Βραζιλία και με πολλές άλλες χώρες.

Δε θεωρούμε, όπως κάποιοι θέλουν να μας υποβάλλουν, ότι οι σχέσεις ανάμεσα στην ευρωπαϊκή μας ένταξη και πορεία βρίσκονται σε αντίθεση ή αντίφαση με τις σχέσεις μας με τις αναδυόμενες νέες δυνάμεις.

Είμαστε μια χώρα που ουδέποτε υπήρξε τα 500 τελευταία χρόνια του καπιταλισμού αποικιοκρατική, ουδέποτε έχουμε κάνει βλάβες στις σχέσεις μας εξαιτίας κάποιας επιθετικότητας με τρίτους λαούς και άρα είμαστε εκείνη η χώρα που για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους μπορεί να βοηθήσει την ανάπτυξη των σχέσεων ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις αναδυόμενες αγορές και δυνάμεις.

Τρίτο, αυτή η μεταβατική σχέση γέφυρας ανάμεσα στην Ευρώπη Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτές τις χώρες, απαιτεί την ανάπτυξη των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων μας, αυτό που ονομάζουμε των χωρικοτήτων μας, δηλαδή η Ελλάδα οφείλει στον κόσμο που ανατέλλει να ειδικευθεί σε αυτό που ονομάζω στα «τρία δέλτα», στην ικανότητα να Διαμεσολαβεί, να συμβάλλει σε Διαιτησίες και να αναπτύξει ικανότατες Διαπραγματεύσεις για την ίδια αλλά και ανάμεσα σε άλλα κράτη που βρίσκονται σε περιοχές κρισιακές.

Αυτά τα τρία είναι τα αρχικά καθήκοντα και συνδέονται με το γεγονός και ευχαριστώ πάρα πολύ τον κ. Υπουργό που μας δέχτηκε σήμερα, ότι αύριο το βράδυ πρέπει να πάμε στις Βρυξέλες γιατί βρισκόμαστε από χθες σε μια σκληρή διαπραγμάτευση γύρω από το ζήτημα ενός τρίτου κύματος κυρώσεων απέναντι στη Ρωσία και ξέρετε την Πέμπτη έχουμε έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών.

Και επιτρέψτε μου να πω από δω ότι ορισμένα δείγματα ορισμένων εταίρων μας δεν ήταν τα καλύτερα. Παραβίασαν τους κανόνες λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προσπάθησαν να μας φέρουν προ τετελεσμένων πριν καν ορκιστεί η νέα Κυβέρνηση. Αυτό το καταστήσαμε σαφές εξ αρχής, δε θα γίνει αποδεκτό. Όποιος νομίζει ότι στο όνομα του χρέους η Ελλάδα θα παραιτηθεί από την κυριαρχία της και από την ενεργητική δραστήρια συμβολή της στην ευρωπαϊκή πολιτική, κάνει λάθος.

Θέλουμε να είμαστε Έλληνες, πατριώτες, θέλουμε να είμαστε ευρωπαϊστές, θέλουμε να είμαστε παγκόσμιοι διεθνιστές. Θέλουμε πριν από όλα ένα Υπουργείο που θα σκέφτεται, που θα τολμά να σκέφτεται διαφορετικά, που θα γυρίσει σελίδα και θα υπηρετήσει τις γενικότερες αγωνίες και προοπτικές του λαού μας.

Να θυμόσαστε η πολιτική δεν είναι μόνο σχεδιαγράμματα, δεν είναι μόνο διαπραγμάτευση, αλλά όπως συνηθίζω να λέω είναι και συναισθήματα. Σκεφτόμαστε, συναισθανόμαστε, νοιώθουμε τον πόνο του λαού μας και σκεφτόμαστε πως θα καταφέρουμε να αποκτήσει η Ελλάδα την καλύτερη δυνατή θέση στο ευρωπαϊκό και διεθνές σύστημα.

Σας ευχαριστώ που ήρθατε σήμερα το απόγευμα, ευχαριστώ τον κ. Υπουργό που μας φιλοξένησε και μας ενημέρωσε στο γραφείο του πριν από λίγο, ευχαριστώ τον Πρόεδρο Αλέξη Τσίπρα, ευχαριστώ τους δύο Υπουργούς Αναπληρωτές που μαζί θα βρεθούμε σε δύσκολες αλλά πάντα ενδιαφέρουσες στιγμές.

Και ευχαριστώ προκαταβολικά γιατί ξέρω ότι σας αρέσει να σκέφτεστε ελεύθερα και να συμβάλλετε σε μια δημιουργική Ελλάδα. Σας ευχαριστώ πολύ.

κ. ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Κύριε Υπουργέ, θα μου επιτρέψετε να πω το εξής: Σας εύχομαι καλή επιτυχία ήδη από αύριο. Επειδή τα τελευταία πέντε πολύ κρίσιμα χρόνια διετέλεσα Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Υπουργός Οικονομικών και Υπουργός Εξωτερικών και Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, θέλω να διαβεβαιώσω εσάς και όλον τον ελληνικό λαό ούτε μία φορά, ούτε μία στιγμή η Ελλάδα απεδέχθη πίεση ή προσπάθεια πίεσης στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και άμυνας με μοχλό την οικονομική κρίση και ιδίως τα ζητήματα δημοσίου χρέους.

Ούτε ένα λεπτό, όχι δεν την απεδέχθη την πίεση, αλλά ουδείς τόλμησε να ασκήσει τέτοια πίεση και να συσχετίσει τα θέματα. Επειδή δε συνδέσατε την αρμοδιότητα του Υπουργείου Εξωτερικών με τη διαπραγμάτευση, σε σχέση με το πρόγραμμα προσαρμογής, σε σχέση με την επόμενη φάση και σε σχέση με το δημόσιο χρέος.

Κι επειδή έχω βιώσει όλη τη διαπραγμάτευση με το δημόσιο χρέος, το δραστικό κούρεμα, τη μοναδική διεθνώς αναδιάρθρωση κι έχω ζήσει τις νύχτες της 21ης Φεβρουαρίου και της 9ης Μαρτίου του 2012, εύχομαι στον Πρωθυπουργό τον Υπουργό Οικονομικών και όλη την Κυβέρνηση να μην ζήσει αντίστοιχες εμπειρίες και να φέρει κάτι παραπάνω από αυτό που βρίσκει ήδη έτοιμο και κεκτημένο, κάτι καλύτερο, προς Θεού όχι κάτι χειρότερο.

κ. Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Κύριε Υπουργέ σας ευχαριστώ για τις ευχές σας, αυτά τα ζητήματα κρίθηκαν στις εκλογές, είναι γνωστό ότι εμείς πιστεύουμε ότι υπάρχει κι ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης ορισμένων προβλημάτων, γι΄αυτό καλώ όλους τους συνεργάτες μας στο Υπουργείο να ανοίξουν κριτικά τη σκέψη τους και να σκεφτούν και καινούριους και πιο πρωτότυπους και πιο δημιουργικούς τρόπους να συμβάλλουμε ως Υπουργείο Εξωτερικών στη λύση των προβλημάτων που καταδυναστεύουν το λαό μας. Σας ευχαριστώ κι άλλη μια φορά για την παρουσία σας.

κ. Ε. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Κι εγώ ευχαριστώ, πάνω από τη δημοκρατία υπάρχει η ιστορία, να μην το ξεχνάτε ποτέ.

κ. Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Και τώρα ο κ. Αναπληρωτής Υπουργός ο κ. Νίκος Χουντής θέλει να μιλήσει.

κ. ΝΙΚΟΣ ΧΟΥΝΤΗΣ: Σας ευχαριστώ πολύ. Ξέρω ότι εξαντλώ κάποια αποθέματα αντοχής σας έτσι όρθιοι που είστε.

κ. Ε. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Παρακαλώ.

κ. Ν. ΧΟΥΝΤΗΣ: Θεώρησα όμως υποχρέωσή μου να πω δυο λόγια. Δεν έχουν περάσει παρά δύο 24ωρα από το αποτέλεσμα. Στη συνέχεια τα γεγονότα έτρεξαν και δεν μου δόθηκε η δυνατότητα κατά δημόσιο τρόπο να πω ορισμένα πράγματα σύντομα. Πρώτα θέλω να ευχαριστήσω τους πολίτες που ψήφισαν το ΣΥΡΙΖΑ και που τον ανέδειξαν σε βασικό κορμό, βασική κυβέρνηση από εδώ και πέρα. 

Και, βεβαίως, θέλω να ευχαριστήσω τον Πρωθυπουργό τον κ. Αλέξη Τσίπρα που με επιλογή του είμαι εδώ.

Θέλω να ευχαριστήσω τη σημερινή ηγεσία, τον κ. Βενιζέλο και τους συνεργάτες τους, τον κ. Κούρκουλα, τον κ. Γεροντόπουλο, που μας περίμεναν, μας υποδέχτηκαν, μας ενημέρωσαν και τους ευχαριστώ πάρα πολύ γι’ αυτό.

Θέλω να σας πω αγαπητοί φίλοι και φίλες, πως η επαφή μου με τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής έρχεται από παλιά ως πρώτο μέλος, μετά τη συνταγματική αναθεώρηση και τη θεσμοθέτηση, κ. Υπουργέ, του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. Αλλά στη συνέχεια αυτό που νομίζω ότι μπορεί να με βοηθήσει είναι η εμπειρία μου τα τελευταία πέντε χρόνια ως μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και μάλιστα ως μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και της Υποεπιτροπής για την Ασφάλεια και για την Άμυνα.

Και θέλω άλλη μια φορά να πω ότι σε εκείνο το διάστημα γι’ αυτά τα θέματα είχαμε μια πάρα πολύ καλή συνεργασία με τον κ. Κούρκουλα και όποτε του το ζήτησα και ήταν πολύ βοηθητική και νομίζω ότι με βοήθησαν να διαμορφώσουμε μια καλύτερη γνώμη ή να είμαι πιο αποτελεσματικός στη δουλειά.

Πρόθεσή μας αγαπητοί φίλοι και η αρμοδιότητα την οποία αναλαμβάνω και από την εμπειρία που αποκόμισα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς που ζούμε, η δική μου προσπάθεια, όπως προσπάθεια όλης της ελληνικής κυβέρνησης με αφορμή τις διαπραγματεύσεις, θα είναι να επιδιώξουμε οι εταίροι μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση να μας αντιμετωπίζουν ως ένα ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με υποχρεώσεις και δικαιώματα που απορρέουν από τις συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με αυτή τη βάση αναλαμβάνουμε τις υποχρεώσεις, αλλά επιζητούμε και τα δικαιώματά μας.

Αυτή θα είναι και η δική μου προσπάθεια στο μέτρο που μου αναλογεί και η συνολική προσπάθεια που θα κάνουμε όλοι ως κυβέρνηση μπροστά στα προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε.

Δεν θέλω να σας κουράσω περισσότερο. Θεώρησα υποχρέωσή μου να το πω και βεβαίως θέλω να σας πω ότι με τα στελέχη του Υπουργείου, επειδή γνωρίζω και τη δουλειά που γίνεται. Θα έχουμε τις καλύτερες δυνατές σχέσεις - είμαι σίγουρος - και συνεργασία διότι πιστεύω ότι η προσπάθεια που γίνεται, εκφράζεται στους Υπουργούς, Αναπληρωτές Υπουργούς, αλλά είναι μια προσπάθεια υπεύθυνη και σοβαρή. Σε αυτή προσβλέπω. Σας ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων και ελπίζω να τα πάμε καλά. Ευχαριστώ πολύ.

κ. ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Να ευχαριστήσω κι εγώ από τη μεριά μου τον κ. Βενιζέλο και το Υπουργείο για τη φιλοξενία. Στις εκλογές έγινε μεγάλη συζήτηση αν υπάρχει συνέχεια ή δεν υπάρχει συνέχεια στο κράτος. Εγώ πιστεύω ότι υπάρχει και συνέχεια και ασυνέχεια. Ως πανεπιστημιακός δάσκαλος μαθαίνω στους φοιτητές μου ότι οι κοινωνίες και οι πολίτες πάντα έχουν επιλογές, πάντα υπάρχουν αντιπαραθέσεις, διαφορετικές αναλύσεις, διαφορετικές ιδέες, διαφορετικά προτάγματα. Εμείς του ΣΥΡΙΖΑ θα χτίσουμε σε αυτό που υπάρχει, αλλά θα φέρουμε και καινούργιες αναλύσεις και ιδέες και προτάσεις.

Βεβαίως όλες αυτές θα είναι ανοιχτές και σε κριτική και σε συζήτηση και σε διαβούλευση. Νομίζω στο πεδίο των διεθνών οικονομικών σχέσεων έχουμε πολλά να πούμε. Νομίζω ότι τα αυτιά της Ευρώπης, αλλά και γενικότερα, είναι ανοιχτά. Στους δημοσιογράφους τους ξένους που με ρωτάγανε, καθώς πηγαίναμε για την ορκωμοσία, είπα ότι εάν έχεις πράγματα να πεις τα αυτιά είναι ανοιχτά.

Νομίζω εμείς του ΣΥΡΙΖΑ έχουμε πολλά πράγματα να πούμε και για το πώς πρέπει να γίνει η διαπραγμάτευση και για το μακροοικονομικό πλαίσιο που πρέπει να φτιάξουμε ένα καινούργιο μακροοικονομικό χώρο, αλλά και με μια σειρά μεταρρυθμίσεων που μερικές από αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα έχουν μια συνέχεια με το παλιό, αλλά πολλές δεν θα έχουν.

Ευελπιστώ και εγώ σε μια πολύ καλή συνεργασία. Εμείς του ΣΥΡΙΖΑ είχαμε πολύ στενοχωρηθεί για πάρα πολύ καιρό και πολύ πριν από την κρίση για μια γενική απαξίωση των δημοσίων υπαλλήλων, μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα ότι φταίνε για τα πάντα. Δεν είμαστε της άποψης ότι αυτή η γενική κριτική ήταν δίκαια, ότι εάν θέλεις να αλλάξεις κάτι στο δημόσιο τομέα παίρνεις το καλό παράδειγμα και το γενικεύεις και είμαι σίγουρος ότι και εδώ θα υπάρχουν πολλά καλά παραδείγματα, που μπορούμε να τα γενικεύσουμε και να δημιουργήσουμε το κάτι καινούργιο που αυτός ο τόπος το χρειάζεται πάρα πολύ.

Πάλι ευχαριστώ κ. Πρόεδρε. Να είστε καλά όλοι και όλες.